บุพเพสันนิวาส

พระศรีวิสารสุนทรกับหลวงเรืองณรงค์เดชาพูดพร้อมกันว่ากบฏ...เกศสุรางค์เห็นด้วย หลวงเรืองณรงค์เดชาได้ยินว่ามีผู้คนซ่องสุมจะกบฏ หญิงสาวรีบถามว่าพวกไหนบ้าง

“พระอนุชาเจ้าฟ้าน้อยกับเจ้าฟ้าอภัยทศ ทั้งสององค์ซ่องสุมผู้คนมากมายจะลุกมากบฏวันใดวันหนึ่งก็มิรู้”

“ส่วนพระยาวิไชยเยนทร์หนุนพระปีย์ ทำให้พระปีย์เข้ารีตได้ ก็แปลว่าพระปีย์คงยินยอมมันแล้ว”

เกศสุรางค์ฟังทั้งสองคนอย่างตั้งใจ หลวงเรือง– ณรงค์เดชาอยากรู้ว่าพระปีย์เอากำลังคนมาจากไหน พระศรีวิสารสุนทรรู้ว่าท่านมีพรรคพวกอยู่พิษณุโลก เกศสุรางค์อยากรู้เช่นกันว่าพระเพทราชาได้กำลังคนจากไหน...

ระหว่างนั้นในโบสถ์เมืองละโว้ ชาวบ้านที่เลื่อมใสพระสังฆราชยกขบวนมาร่วมเป็นกองกำลังกับพระเพทราชา มีทั้งผู้หญิงและผู้ชาย

พระเพทราชากับหลวงสรศักดิ์ประกาศว่า เพลานี้ขุนหลวงประชวรหนัก ถึงเวลาอันสมควรแล้ว ชาวบ้านพยักหน้าเห็นดี

“ไอ้ฝรั่งสนับสนุนพระปีย์ เพราะฉะนั้นพระปีย์ต้องไม่อยู่ให้มันจับเชิด เพราะแท้ที่จริงแล้วมันนั่นแหละที่คิดจะฮุบบัลลังก์”

“พระปีย์ไม่เคยโผล่หน้าให้ใครเห็น จะฆ่าได้อย่างไร” ชาวบ้านร้องถามพระเพทราชาเห็นว่าต้องใช้คนที่พระปีย์สนิทสนม เคารพนับถือลวงออกมา...

ooooooo

วันต่อมาพระเพทราชามาหาพระยาโกษาธิบดี ถึงเรือน ขอร้องอย่างตรงไปตรงมา

“หากท่านมิเห็นแก่ฝ่ายฝรั่งเศสหรือขุนนางชาติอื่น ก็จงทำตามที่ข้าร้องขอด้วยเถิด ข้านั้นนับถือท่านประดุจญาติแท้ๆ ท่านก็รู้ว่ามิว่าผู้ใดในพระนครก็ล้วนคิดว่าท่านเป็นพวกเดียวกับข้า ดังนั้นหากผู้อื่นมีวาสนาขึ้นมา มีฤาจักละเว้นต่อท่านแลครอบครัว... ข้าต่อต้านขุนหลวงมาตลอดเวลา เรื่องนำทหารฝรั่งเศสเข้ามาในบ้านเมืองเรา ขณะนี้ฝรั่งเศสมีอำนาจเหนือประชาชน และทำการดูถูกดูหมิ่นวางอำนาจ ข้ามีเจตนาเดียวคือปลดปล่อยชาวกรุงศรีให้พ้นอาณัติของฝรั่งเศส”

“ข้าลำบากใจยิ่งนักเพราะรู้จักทุกผู้ แม้แต่เจ้าพระยาวิไชยเยนทร์ ข้าก็ยังไม่ปักใจว่าเขาคิดจะกบฏ”

พระเพทราชาโกรธตบกระดานเสียงดัง หาว่าไม่เชื่อกัน พระยาโกษาธิบดีนิ่งไม่ตอบโต้

ด้านเกศสุรางค์ยังอยากรู้เรื่องการกบฏครั้งนี้ ถึงกับเลียบเคียงถามพระศรีวิสารสุนทรว่า เลือกอยู่ฝ่ายพระเพทราชาอย่างนั้นหรือ

“ชีวิตในที่ที่ออเจ้าจากมาเป็นอย่างไรพี่ไม่รู้ หากชีวิตที่นี่ถ้าจักให้ตัวเองแลคนในครอบครัวอยู่รอด แม้ต้องแปดเปื้อนไปสักเล็กน้อยก็ต้องยอม เพลานี้บ้านเมืองมีทุกข์เข็ญ พี่คิดว่าออกพระเพทราชาเป็นผู้ที่สามารถปัดเป่าได้ ถ้าแสวงหาความถูกต้อง ออกหลวงสรศักดิ์ก็มีสิทธิ์ไม่แพ้ใคร อีกอย่างพระปีย์แม้จะรู้กันว่ามีสิทธิ์ แต่ก็เข้ารีตแล้ว เหมือนชักศึกเข้าบ้าน”

เกศสุรางค์จ้องหน้าถาม “คุณพี่คะ พระอนุชาเจ้าฟ้าน้อยกับเจ้าฟ้าอภัยทศ และอีกคนพระปีย์...ทุกคนต้องตายหรือเปล่าคะ”

“แม่การะเกด บอกพี่มาตรงๆ ออเจ้ารู้อันใดฤา”

“ข้าพูดไปตามเนื้อผ้าเจ้าค่ะ คนเหล่านั้นเป็นฝ่ายตรงข้ามกับฝ่ายกบฏ ออกพระเพทราชาจะปล่อยไว้เป็นหอกข้างแคร่ทำไมคะ...ประวัติศาสตร์เจ้าค่ะ ประวัติศาสตร์บอกข้า”