หายนะฝุ่น PM 2.5 เต็มปอดคนไทย ปลายปีนี้ถึงต้นปีหน้ารุนแรงหนัก พิษเอลนีโญ

ฝุ่น PM 2.5 ภัยเงียบที่อยู่ใกล้ตัวเราทุกคน กลับมาอีกแล้ว หลังจากฝนตกน้อยลงกำลังเข้าสู่หน้าหนาว ทำให้ฝุ่นละอองขนาดเล็กสะสมในหลายพื้นที่เริ่มมีผลกระทบต่อสุขภาพ โดยเฉพาะกรุงเทพฯ และปริมณฑล มีฝุ่น PM 2.5 ปกคลุมทั่วท้องฟ้าในตอนเช้า เนื่องจากอัตราการระบายอากาศต่ำ ตั้งแต่วันที่ 3-5 พ.ย. ตามการคาดการณ์ของกรมควบคุมมลพิษ

ส่วนปีนี้ฤดูหนาวมาช้า จากปกติจะอยู่ในช่วงกลางเดือน ต.ค. ไปจนถึงเดือน ก.พ.ในปีถัดไป หรือตั้งแต่ต้นเดือน พ.ย. ในบางปี เนื่องจากมวลอากาศเย็นที่แผ่ลงมาปกคลุมในขณะนี้ยังไม่แรง และมีฝนเล็กน้อย ทำให้อากาศเย็นลงไม่มาก ซึ่งส่วนหนึ่งมาจากผลกระทบเอลนีโญ และเป็นภัยธรรมชาติหน้าหนาว ทำให้เกิดฝุ่น PM 2.5 รุนแรงมากขึ้น นั่นหมายความว่าฝุ่นละอองขนาดเล็ก ยังคงวนเวียนให้คนสูดเข้าปอดโดยไม่รู้ตัว หากไม่ระมัดระวังป้องกันตัวเอง และหน้ากากอนามัยธรรมดาๆ ไม่สามารถป้องกันได้ ต้องเป็นหน้ากากอนามัย N95 เท่านั้น

ภัยจากฝุ่น PM 2.5 มีความรุนแรงมากขึ้นตั้งแต่ต้นปี 2562 แต่กลับพบว่าการประกาศแผนปฏิบัติการขับเคลื่อนวาระแห่งชาติ ในการแก้ไขปัญหามลพิษด้านฝุ่นละออง เมื่อเดือน ต.ค.ปี 2562 ไม่สามารถปฏิบัติได้จริง ทำให้ “ดร.สนธิ คชวัฒน์” ผู้ทรงคุณวุฒิด้านสิ่งแวดล้อมและสุขภาพ ชมรมนักวิชาการสิ่งแวดล้อมไทย ออกมาเคลื่อนไหวสะกิดรัฐบาล “เศรษฐา” ต้องเร่งออกมาตรการก่อนภัยของฝุ่น PM 2.5 จะสร้างหายนะต่อสุขภาพคนไทยมากกว่านี้ เพราะวันที่ 10 พ.ย.นี้ อุณหภูมิในประเทศจีนจะลดลง 10 องศาฯ เข้าสู่อากาศหนาว และความกดอากาศสูงจะแผ่เข้าไทยค่อนข้างมากประมาณกลางเดือน พ.ย. ทำให้เกิดภาวะผกผันของอุณหภูมิ หรือTemperature Inversion ซึ่งในเวลากลางคืนผิวโลกจะคายความร้อนขึ้นมา และเมื่อมวลอากาศเย็นเข้ามาปกคลุมจนท้องฟ้าโปร่ง ผิวโลกเย็นเร็วขึ้น ทำให้มลพิษทางอากาศที่สะสมลอยขึ้นไม่ได้ จะถูกขังเอาไว้คล้ายมีฝาชีมาครอบ ทำให้ฝุ่น PM 2.5 รุนแรงมาก

“ยิ่งมีเอลนีโญระดับปานกลางไปจนถึงค่อนข้างรุนแรงต่อเนื่องไปถึง 6 เดือน ทั้งแห้งแล้ง ฝนตกน้อย ไม่ค่อยมีความชื้นในอากาศ ทำให้ต้นไม้ในป่ามีการเสียดสีมากขึ้นจนเกิดไฟไหม้ได้ง่าย รวมทั้งเศษใบไม้แห้ง มีโอกาสเกิดไฟป่าตามธรรมชาติได้ง่ายขึ้น และเดือน พ.ย. เป็นช่วงเตรียมพื้นที่เพาะปลูกมีการเผาตอซังฟางข้าวในภาคเหนือและเพื่อนบ้านมากขึ้น คาดว่ากลางเดือน พ.ย. จนถึง ม.ค.ปีหน้า พื้นที่กรุงเทพฯ และปริมณฑล จะได้รับผลกระทบจากฝุ่น PM 2.5 จากนั้นจะรุนแรงมากในภาคเหนือตอนบน 19 จังหวัด และภาคอีสานที่เผาป่าเผาไร่อ้อย”

นโยบายจัดการฝุ่น PM 2.5 ล้มเหลวไม่เป็นท่า ตั้งแต่ปี 62

อีกทั้งแหล่งกำเนิดฝุ่นไม่ได้มีการแก้ไข ตามแผนปฏิบัติการแก้ปัญหาฝุ่น PM 2.5 ทั้งระยะสั้นและระยะยาว ตามมติครม. 1 ต.ค. 2562 หรือบางอย่างไม่ได้ดำเนินการในการควบคุมมลพิษจากยานพาหนะ ซึ่งมีรถจดทะเบียนทั้งประเทศประมาณ 11.59 ล้านคัน โดย 3.76 ล้านคันเป็นรถใช้ดีเซล และ 2.9 ล้านคัน ส่วนใหญ่ใช้มาตรฐานยูโร 3 และยูโร 4 ทำให้เกิดการเผาไหม้ของกำมะถันในอากาศ 100 PPM (หนึ่งส่วนในล้านส่วน) เป็นหนึ่งในสารก่อให้เกิดฝุ่น PM 2.5 และ 1 ม.ค. 2567 จะบังคับใช้ยูโร 5

แต่เกิดคำถามว่าโรงกลั่นจะกลั่นได้ทันหรือไม่ และเฉพาะในกรุงเทพฯ ก็มีแหล่งกำเนิดฝุ่น PM 2.5 มาจากรถยนต์มากถึง 60% นอกจากนั้นยังมีจากการเผาในที่โล่ง มาจากฝุ่นในโรงงานอุตสาหกรรม และฝุ่นจากจังหวัดต่างๆ พัดเข้ามา ส่วนแผนระยะยาวจะให้รถในส่วนราชการใช้รถไฟฟ้าทั้งหมด แต่ขณะนี้ยังไม่มีการจัดซื้อ รวมถึงการจำกัดรถยนต์เข้าเมือง ก็ยังไม่มีความคืบหน้า ขณะที่ผังเมืองในการเพิ่มพื้นที่สีเขียว 9 ตารางเมตรต่อคนภายในปี 2564 ก็ไม่สามารถทำได้ และการบังคับใช้กฎหมายห้ามทิ้งกรวดดินทรายเศษวัสดุก่อสร้าง ก็มีการปล่อยปละละเลย ซึ่งสิ่งสำคัญในเดือนต.ค. ก่อนฝุ่นจะมาจะต้องตรวจจับรถควันดำ ตรวจไซต์ก่อสร้าง และโรงงานอุตสาหกรรมทุกแห่ง เฉพาะกรุงเทพฯ มี 5 พันกว่าแห่ง ส่วนปริมณฑล มี 2 หมื่นกว่าแห่ง

“เฉพาะโรงงานใหญ่ในกรุงเทพฯ มี 260 แห่ง ต้องตรวจวัด แต่ทุกวันนี้มีโรงงานเพียง 4 แห่งที่มีปล่องระบายอากาศเอาควันดำออกมา รวมกันเพียง 15 ปล่องเท่านั้น ทั้งที่คณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ มีคำสั่งให้ดำเนินการ ก็ไม่มีใครทำ ถือเป็นความล้มเหลวในเรื่องนโยบายจัดการฝุ่น PM 2.5 มาตั้งแต่ปี 2562 จนถึงขณะนี้ไม่มีเจ้าภาพที่แท้จริง ขณะที่กรมควบคุมมลพิษ ก็บอกว่าเป็นแค่ผู้ประสานงาน แต่ละหน่วยงานแค่ทำหน้าที่เท่าที่ทำได้ ถ้าเกิดวิกฤติก็ออกมาจับควันดำ และ พ.ร.บ.ห้ามเผา ก็ทำไม่ได้ ยิ่งช่วงนี้เป็นฤดูเผา ก็ทำไม่ได้ จากความหละหลวมในการสั่งการจากบนลงล่าง แต่โดยหลักการควรกระจายงบให้อำนาจท้องถิ่นดูแล เพราะใกล้ชิดประชาชน หรือมีการปิดป่า 3 เดือน ก็มีชาวบ้านแอบเผาป่า เพื่อเก็บของป่า”

ภัยฝุ่น PM 2.5 สุดท้ายประชาชนคงต้องช่วยตัวเอง

สิ่งสำคัญมีฝุ่น PM 2.5 ข้ามแดนมาจากประเทศเพื่อนบ้านทุกปี โดยเฉพาะเมียนมา ตั้งแต่เดือน ม.ค.ปีที่แล้ว มีจุดความร้อนอันดับหนึ่งบริเวณแนวชายแดน รองลงมา สปป.ลาว และกัมพูชา ซึ่งคาดว่าปีนี้ยังคงมีอีก ขณะที่รัฐบาลก็บอกให้ระวังเอลนีโญ มีแต่แผนการสื่อสาร บอกถึงค่าฝุ่น และลดการเผาในป่าอนุรักษ์ แต่เอาเข้าจริงๆ ก็ไม่มีแผนอะไรแน่นอน จนประชาชนต้องช่วยตัวเอง ส่วนผู้สูงอายุต้องห้ามออกจากบ้าน และนักเรียนก็ให้เรียนออนไลน์ ยังไม่รวมคำถามคาใจของประชาชนในภาคเหนือ เมื่อเกิดวิกฤติฝุ่นรุนแรงแต่ไม่สามารถประกาศพื้นที่ภัยพิบัติได้ เพราะไม่มีตัวเลขค่าความเข้มข้นของฝุ่นในการประกาศ อีกทั้งการประกาศพื้นที่ภัยพิบัติจะกระทบการท่องเที่ยว จนขณะนี้ทุกอย่างสับสนไปหมด

สุดท้ายประชาชนต้องช่วยตัวเอง อย่าเดินริมถนน เพราะมีฝุ่นละอองขนาดเล็กมากตั้งแต่ 0.1-1 ไมครอน เป็นอนุภาคที่อันตรายที่สุด ทำให้เกิดโรคหัวใจ โรคหลอดเลือดสมอง เมื่อหายใจเข้าไปฝุ่นขนาดเล็กจะแทรกซึมเข้าสู่ปอด และอาจทะลุปอดไปถึงสมองได้ และทำให้เกิดโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง หรือเวลานอนควรมีเครื่องฟอกอากาศสามารถฟอกฝุ่น PM 2.5 หากภาครัฐมีข้อจำกัดในการออกมาตรการ แม้กระทั่ง พ.ร.บ.อากาศสะอาด ยังไม่มี เพราะ พ.ร.บ.สิ่งแวดล้อมฯ รวมเรื่องอากาศไปแล้ว แต่ควรออกกฎกระทรวงเรื่องอากาศสะอาด โดยนายกรัฐมนตรีสามารถใช้มาตรา 9 ตาม พ.ร.บ.สิ่งแวดล้อมฯ เพื่อจัดการปัญหา เพราะไม่เช่นนั้นจะเกิดหายนะตามมา โดยเฉพาะสุขภาพของประชาชน.