แผ่นดินไหวขนาด 7.8 ลึกประมาณ 17.9 กม. เมื่อวันจันทร์ที่ผ่านมา ทางตะวันออกเฉียงใต้ของตุรกี ติดพรมแดนประเทศซีเรีย เบื้องต้นมีผู้เสียชีวิตรวมกันสองประเทศกว่า 5 พันศพ บาดเจ็บเกือบ 2 หมื่นราย ถือเป็นแผ่นดินไหวครั้งใหญ่ที่สุดในแอตแลนติกใต้ ในรอบ 1 ปี 5 เดือน จากการระบุของสำนักงานสำรวจธรณีวิทยาสหรัฐฯ ขณะที่องค์การอนามัยโลก คาดว่ายอดผู้เสียชีวิตอาจเพิ่มขึ้นอีก 8 เท่า
ท่ามกลางความเหน็บหนาวเต็มไปด้วยซากปรักหักพังของอาคารที่พัก ได้พังถล่มลงมา ซึ่งพื้นที่แห่งนี้ไม่เคยเกิดแผ่นดินไหวขนาดใหญ่มานานกว่า 200 ปี ทำให้ไม่มีการเตรียมพร้อมรับมืออย่างเต็มที่ แม้ว่าตุรกีตั้งอยู่บนแผ่นเปลือกโลกแนวรอยเลื่อนอนาโตเลีย เชื่อมต่อกับแผ่นเปลือกโลกแอฟริกา และอาระเบีย มีความเสี่ยงเกิดแผ่นดินไหวมากสุดของโลก และเมื่อปี 2542 ได้เกิดแผ่นดินไหวในจังหวัดดุซเซ ทางตอนเหนือของตุรกี ผู้คนเสียชีวิตไปมากกว่า 17,000 ศพ
บทเรียนแผ่นดินไหวรุนแรงในหลายพื้นที่ในโลกเมื่อก่อนหน้า และความโชคร้ายล่าสุดมาตกอยู่ที่ตุรกี เป็นอีกครั้งที่นับไม่ถ้วนต้องกลับไปดูความพร้อมของประเทศไทย หากเกิดแผ่นดินไหวแรงสั่นขนาดใหญ่จะรับมือได้ไหวหรือไม่? เพราะแผ่นดินไหวไม่ได้คร่าชีวิตผู้คน แต่อาคารที่พังถล่มลงมาเป็นสาเหตุทำให้คนเสียชีวิตเป็นส่วนใหญ่ นั่นหมายความว่าโครงสร้างอาคารต่างๆ ต้องมีความแข็งแรงมากพอตามหลักวิศวกรรม
...
ปัจจุบันประเทศไทยมีกฎกระทรวงมหาดไทย กำหนดการรับน้ำหนัก ความต้านทาน ความคงทนของอาคาร และพื้นดินที่รองรับอาคารในการต้านทานแรงสั่นสะเทือนของแผ่นดินไหว พ.ศ.2564 ครอบคลุมพื้นที่เสี่ยงภัยแผ่นดินไหวในประเทศให้มากขึ้น รวม 43 จังหวัด ตามสภาพการณ์ปัจจุบัน เพราะความรุนแรงของแผ่นดินไหวขึ้นอยู่กับสภาพภูมิศาสตร์ ความตื้นหรือลึก และโครงสร้างของอาคาร จากการระบุของ “รศ.เอนก ศิริพานิชกร” ประธานเตรียมความพร้อมด้านอาคารต้านทานการสั่นสะเทือนแผ่นดินไหว และประธานคณะทำงานจัดการภัยพิบัติอาคาร สภาวิศวกร
อีกทั้งสถิติการเกิดแผ่นดินไหวเมื่อ 25,000 ปี ไม่มีใครล่วงรู้ว่าแผ่นดินไหวจะเกิดขึ้นเมื่อใด และข้อมูลการเกิดแผ่นดินไหวซ้ำ ทางวิทยาศาสตร์ก็ไม่สามารถทำได้ถูกต้องแม่นยำในการออกมาเตือน เพราะการเสียดสีและการขยับของแผ่นเปลือกโลกจะมีการสะสมพลังงาน เมื่อถึงจุดๆ หนึ่ง จะปลดปล่อยพลังงานก่อให้เกิดแผ่นดินไหว เกรงว่าในอนาคตแผ่นดินไหวอาจมีความรุนแรงมากกว่า 10 แมกนิจูด และหวังว่าประเทศไทยคงไม่เกิดขึ้น
“แผ่นดินไหวที่เพิ่งเกิดขึ้นน่ากลัวมาก เสียใจกับเหตุการณ์ในตุรกีและซีเรีย เป็นประเทศตั้งอยู่ในแนวรอยเลื่อนวงแหวนไฟ หรือ Ring of Fire ในมหาสมุทรแปซิฟิก จนมีผู้เสียชีวิตเป็นจำนวนมาก อาจเพิ่มมากขึ้น 2-3 หมื่นศพ ซึ่งไทยก็ตั้งอยู่แนวรอยเลื่อนของเปลือกโลก เชื่อมกับรอยเลื่อนสะแกงในพม่า และมีแนวรอยเลื่อนใหญ่ไปทางญี่ปุ่น เชื่อมกับนิวซีแลนด์ อินโดนีเซีย และเชื่อมกับรอยเลื่อนในรัฐแคลิฟอร์เนีย สหรัฐฯ เมื่อมีรอยแตก หรือมุดตัวของเปลือกโลก ก็จะมีการสะสมพลังงานจนเกิดแผ่นดินไหวในพื้นที่ใดพื้นที่หนึ่ง แม้แผ่นดินจะอยู่ห่างกันก็ตาม”
ในอดีตไทยเคยเกิดแผ่นดินไหวครั้งรุนแรง ขนาด 6.3 แมกนิจูด เมื่อวันที่ 5 พ.ค. 2557 ในพื้นที่ อ.แม่ลาว จ.เชียงราย แต่โชคดีไม่มีบ้านเรือนที่อยู่อาศัยจำนวนมาก ทำให้มีความเสียหายไม่มาก และเมื่อวันที่ 22 เม.ย. 2526 เกิดแผ่นดินไหวขนาด 5.9 แมกนิจูด ใน อ.ศรีสวัสดิ์ จ.กาญจนบุรี ซึ่งอยู่ในรอยเลื่อนศรีสวัสดิ์ ทางภาคตะวันตก และได้สะเทือนไปถึงพื้นที่กรุงเทพฯ
เพราะฉะนั้นจะต้องออกแบบอาคารสถานที่ให้สามารถรองรับแรงสั่นสะเทือนของแผ่นดินไหว นำไปสู่การออกกฎกระทรวงฉบับแรก เมื่อปี 2540 และปี 2550 จนล่าสุดปี 2564 จากเดิมครอบคลุมเฉพาะพื้นที่อาจได้รับผลกระทบระดับสูงในพื้นที่ กาญจนบุรี เชียงราย เชียงใหม่ ตาก น่าน พะเยา แพร่ แม่ฮ่องสอน ลำปาง ลำพูน รวม 10 จังหวัด และเพิ่มอีก 2 จังหวัด คือ สุโขทัย และอุตรดิตถ์ รวม 12 จังหวัด กระทั่งเพิ่มพื้นที่ได้รับผลกระทบในระดับปานกลาง รวม 17 จังหวัด ซึ่งมี กรุงเทพฯ และปริมณฑล รวมอยู่ด้วย และมีพื้นที่เฝ้าระวังอีก 14 จังหวัด
...
“ค่อนข้างมั่นใจว่าไทยสามารถดำเนินการได้ในเรื่องกฎหมายกับอาคารต่างๆ เพื่อรองรับแรงสั่นสะเทือนของแผ่นดินไหว เพราะ 15 ปีที่ผ่านมาได้ทำให้คนตื่นตัวจากเหตุสึนามิ ปี 2547 ตั้งแต่วิธีต่อเหล็กอาคาร เสริมอาคารให้แข็งแรงมากขึ้น มีการคำนวณจากสภาพผิวดินว่าอ่อนหรือแข็ง และทางสภาวิศวกรได้กำหนดหลักสูตรให้ความสำคัญเรื่องแผ่นดินไหว จะต้องเรียนรู้ในระดับปริญญาตรี และจัดอบรมเป็นระยะๆ ให้ทุกมหาวิทยาลัยทั่วประเทศดำเนินการ”
ส่วนพื้นที่ กรุงเทพฯ และปริมณฑล เป็นพื้นที่ชั้นดินอ่อน แต่ไม่ได้ตั้งอยู่ในแนวรอยเลื่อน ทำให้ได้รับผลกระทบน้อย มีอาคารสูงสั่นไหวแต่ไม่รุนแรง จากการเกิดแผ่นดินไหวในระยะไกล อย่างในพื้นที่ อ.ศรีสวัสดิ์ จ.กาญจนบุรี จากรอยเลื่อนศรีสวัสดิ์ หรือแผ่นดินไหวในเมียนมา จากรอยเลื่อนสะแกง และแผ่นดินไหวทางภาคเหนือ และจากประเทศลาว.
...