17 สิงหาคม "วันอนุรักษ์พะยูนแห่งชาติ" ถอดบทเรียนการจากไปครบ 4 ปีของ "มาเรียม" ลูกพะยูนน้อยขวัญใจคนไทย พร้อมย้อนไทม์ไลน์ความน่ารัก
"พะยูน" เป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม และเป็นสัตว์ป่าสงวน ตาม พ.ร.บ.สงวนและคุ่มครองสัตว์ป่าคุ้มครอง พ.ศ. 2535 มีชื่อเรียกแตกต่างกันไปตามถิ่นอาศัย เช่น ดูหยง หมูดุด แต่สิ่งหนึ่งที่เหมือนกันคือ พะยูน มักถูกคุกคามอยู่เสมอ ทั้งเรื่องของถิ่นอาศัย แหล่งหญ้าทะเลซึ่งเป็นอาหารถูกทำลาย โดนล่าไปทำของขลัง รวมทั้งเสียชีวิตจากขยะทะเล
ทำให้วันที่ 17 สิงหาคม ของทุกปี เป็น "วันอนุรักษ์พะยูนแห่งชาติ" เนื่องจาก วันที่ 17 สิงหาคม 2562 เป็นวันที่ "มาเรียม" พะยูนน้อยขวัญใจโซเชียลเสียชีวิต และต่อมาพะยูน "ยามีล" ก็เสียชีวิต ซึ่งลูกพะยูนทั้งสองตัวถูกพบในพื้นที่จังหวัดกระบี่ จากการพลัดพรากจากแม่ที่คอยดูแลให้นม และอาการเจ็บป่วยเนื่องจากมีขยะอยู่ในร่างกาย
ย้อนไทม์ไลน์ความน่ารักของ "มาเรียม" ลูกพะยูนขวัญใจชาวไทย จากไปครบ 4 ปี
หากย้อนไปเมื่อปี 2562 มีรายงานว่า "มาเรียม" ได้พลัดหลงกับแม่มานอนเกยตื้นบริเวณอ่าวทึง ม.4 ต.อ่าวนาง อ.เมือง จ.กระบี่ เมื่อวันที่ 29 เมษายน 2562 ซึ่งเจ้าหน้าที่ได้ปล่อยคืนสู่ทะเล แต่พะยูนน้อยยังคงว่ายน้ำกลับเข้ามาใกล้เรือ จึงเกรงว่าจะได้รับอันตราย ทางเจ้าหน้าที่จึงตัดสินใจย้ายมาเรียมไปยังแหลมจูโหย ต.เกาะลิบง อ.กันตัง จ.ตรัง ซึ่งเป็นพื้นที่อนุรักษ์พะยูน โดยมีเจ้าหน้าที่และอาสาสมัครคอยดูแล เนื่องจาก ลูกพะยูน ยังต้องกินนม และยังไม่มีประสบการณ์การใช้ชีวิต
...
ต่อมา วันที่ 11 มิถุนายน 2562 เจ้าหน้าที่เผยคลิป ขณะที่ มาเรียม ว่ายน้ำกับเรือคายัคสีส้ม หรือที่เรียกว่า "แม่ส้ม" ซึ่งเป็นตัวแทนของแม่พะยูนที่พลัดพราก โดยระบุข้อความว่า กิจวัตรประจำวันของมาเรียมคือหลังจากกินนมแล้ว จะต้องออกว่ายน้ำกับแม่ส้ม เพื่อให้ระบบย่อยของมาเรียมทำงานได้ดี
ที่สำคัญคือในการอัปเดตอาการของ "มาเรียม" ในแต่ละครั้ง จะได้รับความสนใจจากโซเชียลอย่างล้นหลาม เนื่องจากเอ็นดูในความน่ารักของพะยูนน้อย นอกจากนี้ มาเรียมยังได้รับฉายา "นักเกยตื้นในตำนาน" เนื่องจากยังเด็ก และมักจะถูกน้ำพัดขึ้นมาเกยตื้นบ่อยครั้ง
จนกระทั่งใน 10 สิงหาคม 2562 มีการเปิดเผยว่า หลังจากมาเรียมได้ออกไปท่องทะเลกว้าง ได้เจอพะยูนโตเต็มวัยไล่คุกคาม ทำให้หนีกลับมาในอ่าว และมีภาวะเครียดจัด ทำให้ไม่ค่อยกินนม แต่กินสารอาหารวิตามินและน้ำหญ้าปั่นแทน อ่อนเพลีย ไม่ค่อยว่ายน้ำ และอัตราการเต้นของหัวใจก็ช้ากว่าในช่วงร่างกายปกติ และในวันเดียวกันเกิดภาวะหัวใจหยุดเต้น จนสัตวแพทย์ต้องฉีดยากระตุ้นหัวใจ และเฝ้าระวังอาการอย่างใกล้ชิด
ต่อเนื่องถึงวันที่ 11 สิงหาคม 2562 "มาเรียม" มีอาการซึมและอ่อนเพลียมากขึ้น เสียงลมหายใจผิดปกติ มีอาการลอยตัวด้านซ้ายแสดงถึงการอักเสบของปอด ลมหายใจมีกลิ่นเหม็นมาก บริเวณผนังท้องมีอาการบวมน้ำ เยื่อเมือกบริเวณในช่องปากพบแผลหลุมเปื่อย 2-3 แห่ง บริเวณแพนหางพบรอยด่างขาว คล้ายการติดเชื้อไวรัส สัตวแพทย์ได้ให้ยาเพื่อทำการรักษาการติดเชื้อ แม้ว่าต่อมามาเรียมจะมีอาการดีขึ้น แต่เจ้าหน้าที่ก็ยังต้องเฝ้าระวังอย่างใกล้ชิด
จนกระทั่งวันที่ 16 สิงหาคม 2562 มาเรียม หยุดหายใจและไม่เจอชีพจร จึงทำการกระตุ้นหายใจ พบมีการตอบสนอง จากนั้นตรวจชีพจรซ้ำ แต่ไม่เจอชีพจรอีก จึงฉีดยาช่วยชีวิตจนเวลา 00.09 น. (17 สิงหาคม 2562) มาเรียม ได้จากไปอย่างสงบ
ผ่าพิสูจน์ซาก "มาเรียม" เจอเศษพลาสติก
ทั้งนี้ เจ้าหน้าที่นำซากมาเรียมมาผ่าพิสูจน์หาสาเหตุทันที พบว่า มีเศษพลาสติกเล็กๆ หลายชิ้นขวางลำไส้ จนมีอาการอุดตันบางส่วนและอักเสบ จนทำให้มีแก๊สสะสมเต็มทางเดินอาหาร มีการติดเชื้อในกระแสเลือด ปอดเป็นหนอง ซึ่งช่วงแรกของการรักษา สามารถลดการติดเชื้อในระบบหายใจลงได้บางส่วน แต่ในทางเดินอาหารที่มีขยะพลาสติกนั้น ไม่สามารถรักษาได้ จึงลุกลามไปจนช็อก เสียชีวิตในที่สุด รอยโรคอีกส่วนหนึ่งที่พบคือ มีรอยช้ำเลือดในกล้ามเนื้อ และผนังช่องท้องด้านใน ซึ่งอาจเกิดจากการกระแทกกับของแข็ง เช่น หิน ขณะที่เกยที่ตื้น
วันอนุรักษ์พะยูนแห่งชาติ 2556
อย่างไรก็ตาม ในการตั้งให้วันที่ 17 สิงหาคม ขอทุกปี เป็น "วันอนุรักษ์พะยูนแห่งชาติ" เพื่อหวังให้ทุกคนตระหนักถึงปัญหาขยะทะเล ซึ่งเป็นสาเหตุการเสียชีวิตของสัตว์ทะเลหายาก และในปีนี้ เพื่อเป็นการระลึกถึงการจากไป ครบรอบ 4 ปี ของพะยูนน้อยมาเรียมและยามีล ทางกรมกรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง (ทช.) จึงได้จัดงานวันอนุรักษ์พะยูนแห่งชาติ ประจำปี 2566 ขึ้น ระหว่างวันที่ 16 - 17 สิงหาคม 2566 ณ บริเวณเวทีกลางจัดงาน ลานจอดรถหน้าเมืองกระบี่ อ.เมือง จ.กระบี่ โดยภายในกิจกรรมวันพะยูนแห่งชาติจะมีนิทรรศการด้านการอนุรักษ์พะยูน และหญ้าทะเลของหน่วยงานต่างๆ บูธของเครือข่ายชุมชนชายฝั่ง องค์กรเอกชน ผู้ประกอบการที่เกี่ยวข้อง ตลอดจนมีเวทีเสวนาให้ความรู้วิชาการ และกิจกรรมปลูกฟื้นฟูหญ้าทะเล โดยได้รับเกียรติจาก นายจตุพร บุรุษพัฒน์ ปลัดกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เป็นประธานการเปิดงาน อีกด้วย
