มีเพียงไม่กี่แห่งในโลกที่เก็บรักษาหลักฐานทางโบราณคดีได้อย่างยาวนานหลายล้านปี หนึ่งในนั้นคือถ้ำวันเดอร์เวิร์ก (Wonderwerk cave) ตั้งอยู่ในทะเลทรายคาลาฮารีของแอฟริกาใต้ ล่าสุด มีงานวิจัยใหม่จากทีมนักธรณีวิทยาและนักโบราณคดีจากมหาวิทยาลัยฮีบรูแห่งเยรูซาเลม ในอิสราเอล และมหาวิทยาลัยโตรอนโต ในแคนาดา เผยว่าถ้ำแห่งนี้มีสิ่งบ่งชี้การใช้ไฟและการสร้างเครื่องมือที่เก่าแก่ที่สุดในหมู่มนุษย์ยุคก่อนประวัติศาสตร์
ทีมวิจัยมั่นใจว่าบรรพบุรุษของมนุษย์เรามีการสร้าง “เครื่องมือหินแบบโอลโด วาน” (Oldovan Tool) แบบง่ายๆ ภายในถ้ำวันเดอร์เวิร์กเมื่อ 1,800,000 ปีก่อน นอกจากนี้ในถ้ำยังพบเศษเผาไหม้จำนวนมาก เช่น กระดูกที่ถูกเผาไหม้เหลือแต่ตะกอน ทีมได้วิเคราะห์ชั้นตะกอนหนา 2.5 เมตรซึ่งมีเครื่องมือหิน ซากสัตว์ และเศษเผาไหม้โดยใช้ 2 วิธีคือ บรรพชีวินแม่เหล็กวิทยา (Paleomagnetism) วัดสัญญาณแม่เหล็กและหาอายุจากการฝังศพ นอกจากนี้ ยังระบุว่ามนุษย์ยุคแรกที่อาศัยในถ้ำแห่งนี้ใช้ไฟอย่างน้อย 900,000 ปีก่อน แต่พวกเขารู้วิธีการได้ไฟมาและใช้ไฟเท่านั้น ทว่าอาจจะยังไม่รู้ว่าจะทำอย่างไร
การค้นพบที่ถ้ำวันเดอร์เวิร์กจึงนับเป็นก้าวสำคัญในการทำความเข้าใจช่วงจังหวะของวิวัฒนาการมนุษย์ ในทวีปแอฟริกา รวมถึงสามารถศึกษาความเชื่อมโยงระหว่างวิวัฒนาการของมนุษย์กับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและวิวัฒนาการของวิถีชีวิตเหล่าบรรพบุรุษมนุษย์ในยุคแรกๆได้.
(Wonderwerk Cave. Credit : Michael Chazan / Hebrew University of Jerusalem)