“ชีวิตวิถีใหม่ ชีวิตดีเริ่มที่เรา” คู่มือสร้างเสริมสุขภาพดีแบบพึ่งตนเองในชีวิตวิถีใหม่ จัดทำโดย สสส. แนะนำการมีสุขภาพที่ดีที่เริ่มจากตัวเอง เริ่มจากชีวิตประจำวันและทำให้ต่อเนื่องจนเป็นกิจวัตร แล้วจะรู้ว่า...“ชีวิตดี” เริ่มที่เราเองนี่แหละ
บทที่ 6 “สร้างภูมิคุ้มกันให้ร่างกายและจิตใจ”...พลิกไปหน้าที่ 79 การมีร่างกายแข็งแรงและจิตใจที่เข้มแข็งเป็นอีกแนวคิดสำคัญใน...“ชีวิตวิถีใหม่” เพราะการดูแลสุขภาพ “ร่างกาย” ให้แข็งแรง จะช่วยเสริมสร้างภูมิต้านทานที่ช่วยป้องกันการเจ็บป่วยหรือโรคภัยไข้เจ็บ
ส่วนการดูแลสุขภาพ “จิตใจ” ย่อมสร้างภูมิคุ้มกันทางอารมณ์ให้สามารถจัดการและรับมือกับสถานการณ์ต่างๆในชีวิตประจำวันได้อย่างมีประสิทธิภาพ
สั้นๆง่ายๆ...กินอาหารที่มีประโยชน์ สูตรเด็ด 2 : 1 : 1...ผัก 2 ส่วน ข้าว 1 ส่วน เนื้อสัตว์ 1 ส่วน...ลดหวาน ลดมัน ลดเค็ม สูตร 6 : 6 : 1 น้ำตาลไม่เกิน 6 ช้อนชา...น้ำมันไม่เกิน 6 ช้อนชา...เกลือไม่เกิน 1 ช้อนชา
ดื่มน้ำให้เพียงพอ...แต่ละวันอยู่ที่ประมาณ 2 ลิตร หรือ 6-8 แก้ว แต่ถ้าออกกำลังกาย มีไข้ ท้องเสียหรืออาเจียน ควรดื่มน้ำเพิ่มขึ้น เพื่อทดแทนปริมาณน้ำในร่างกายที่เสียไป...หลีกเลี่ยงดื่มเหล้า สูบบุหรี่ ใช้ยาเสพติด
...
นอนหลับพักผ่อนเพียงพอ...ทารกต้องการนอนหลับ 14–17 ชั่วโมง เด็กต้องการนอนหลับ 9–11 ชั่วโมง วัยรุ่นต้องการนอนหลับ 8–10 ชั่วโมง ผู้ใหญ่ต้องการนอนหลับ 7–8 ชั่วโมง
ผู้สูงอายุต้องการนอนหลับ 7–8 ชั่วโมง และมีกิจกรรมทางกายที่เหมาะสม
ด้าน “จิตใจ”...ลักษณะผลกระทบที่เกิดขึ้นกับคนกลุ่มต่างๆในชีวิต... “วิถีใหม่” กลุ่มหลักคือผู้ที่ได้รับผลกระทบด้านเศรษฐกิจ การจ้างงาน รายได้ที่ลดลงจากรูปแบบการใช้ชีวิตที่เปลี่ยนแปลงไป หรือข้อจำกัดในการใช้ชีวิต ถัดมา...กลุ่มที่มีความวิตกกังวลง่าย ควบคุมอารมณ์ไม่ค่อยอยู่ และกลุ่มที่มีความเสี่ยงด้านสุขภาพ เช่น ผู้สูงอายุ
ผลกระทบที่เกิดขึ้นกับแต่ละบุคคลนั้นมีความหนัก...เบาแตกต่างกันไป อาจก่อให้เกิดความเครียดได้ หากมีความเครียดในระดับที่รบกวนการดำเนินชีวิต ควรหาสาเหตุและจัดการความเครียดเพื่อให้สภาพจิตใจดีขึ้น
สาเหตุ “ความเครียด” เริ่มจากข้อจำกัดในการใช้ชีวิต...ปัญหาตกงาน รายได้ลดลง...ความไม่แน่นอน กังวลในอนาคต...ปมปัญหาภายในครอบครัวที่รุนแรงขึ้น...การสูญเสียคนใกล้ชิด คนรู้จัก
การจัดการกับความเครียด...ต้องเริ่มจากรู้ตัวว่ามีความเครียด แล้วก็จัดการปัญหาที่ทำให้เครียด เช่น เรื่องเงิน งาน สุขภาพ ความสัมพันธ์ สุดท้าย...จัดการปฏิกิริยาทางอารมณ์ที่เกิดจากความเครียดอย่างถูกวิธี
อาการที่สะท้อนถึงความเครียด ได้แก่ อารมณ์เสียง่าย หงุดหงิดง่ายแล้วรู้สึกไม่ดีที่ตัวเองหงุดหงิด ความคิดวนเวียน ไม่มีสมาธิ ปวดหัว เจ็บป่วย กินข้าวไม่ลง นอนไม่หลับ สูบบุหรี่ ดื่มเหล้าเพื่อระบาย
สำหรับคนที่จัดการอารมณ์ไม่ถูกต้องจะแสดงปฏิกิริยาทางอารมณ์ เช่น...อารมณ์เสีย หงุดหงิด ระบายอารมณ์ ไม่มีกำลังใจ หมดเรี่ยวแรง ไม่ทำอะไร ไม่ดูแลสุขภาพพื้นฐาน ดื่มเหล้า สูบบุหรี่...มีความเสี่ยงที่จะใช้สารเสพติด
แน่นอนว่า...“คนรอบข้าง” สามารถแบ่งเบาความเครียดที่เกิดขึ้นได้ ที่สำคัญคือ...การตั้งรับชีวิตวิถีใหม่ ยอมรับในสิ่งที่เกิดขึ้น เมื่อยอมรับได้เร็วก็สามารถตั้งรับ...ปรับตัวได้เร็ว รวมถึงมองเห็นทางออก แก้ปัญหาต่อไปได้
ถัดมา...ก็เรียนรู้ ศึกษา ติดตามข้อมูลที่ถูกต้อง จะช่วยให้สามารถจำแนก แยกแยะ กำหนดทิศทางการดำเนินชีวิตได้ดีขึ้น ไม่ว่า...จะป้องกันตัวเองอย่างไร ปกป้องคนที่รักได้อย่างไรจากปัญหาที่รุมเร้าในทุกๆเรื่อง
“เมื่อมองเห็นโอกาสต่างๆ และรู้ว่าจะพัฒนาตัวเองอย่างไรแล้ว จะเกิดจุดหมายในชีวิต ซึ่งจุดหมายนั้นคือวิธีการจัดการสถานการณ์ในเชิงรุก เพื่อปรับตัวไปสู่โลกอนาคตในชีวิตวิถีใหม่นั่นเอง”
ปลายเดือนมกราคมที่ผ่านมา คณะกรรมการบริหารองค์การอนามัยโลก ได้ประกาศผลรางวัล Nelson Mandela Award for Health Promotion 2021 ให้แก่สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ในฐานะองค์กรที่มีผลงานสำคัญในการสร้างเสริมสุขภาพ สะท้อนผลงานปรากฏเป็นรูปธรรมได้เป็นอย่างดี
ดร.สุปรีดา อดุลยานนท์ ผู้จัดการกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) บอกว่า แน่นอนว่า...การได้รับการยอมรับในระดับโลกครั้งนี้ย่อมเป็นความภูมิใจขององค์กรและผู้เกี่ยวข้องทั้งมวล ซึ่งผมขอเป็นตัวแทนกล่าวถึงผู้ที่สมควรร่วมรับความชื่นชมที่เป็นผลของงานสะสมต่อเนื่องยาวนานตลอดยี่สิบปีที่ผ่านมา
ตั้งแต่ผู้ร่วมก่อตั้งองค์กร คณะกรรมการ ผู้บริหาร เจ้าหน้าที่ ตลอดจนภาคีสร้างเสริมสุขภาพทั้งหลาย สสส.เป็นองค์กรที่ตั้งใจออกแบบให้เป็นองค์กรเปิด มีกลไกให้พลังความคิด สติปัญญา จิตสาธารณะและพลังการลงมือทำของคนจำนวนมากและหลากหลาย มาร่วมขบวนการสร้างสุขภาวะให้ผู้คนในสังคม
ภายใต้ยุทธศาสตร์ที่ชัดเจน ระบบสนับสนุนที่คล่องตัว แต่โปร่งใส
หวังให้ “ชาว สสส.” ทั้งมวล ร่วมรับความชื่นชมยินดีในผลงานที่ช่วยกันสร้างนี้ และแปรเปลี่ยนเป็นพลังที่จะจับมือเดินทางในเส้นทางสร้างสุขเบื้องหน้าต่อไปครับ
รางวัลที่ได้รับคือหมุดหมายสำคัญของความสำเร็จของภาคีเครือข่ายสร้างเสริมสุขภาพทุกคนที่อุทิศตนทำงานจนเป็นที่ยอมรับในระดับนานาชาติ เป็นเกียรติยศและความภาคภูมิใจของประเทศไทย โดยมีภาคียุทธศาสตร์สำคัญอย่างกระทรวงสาธารณสุข ที่เสนอชื่อ สสส. เข้าร่วมคัดเลือกต่อองค์การอนามัยโลกจนได้รับรางวัล
ที่สำคัญคือ ภาคีเครือข่ายสร้างเสริมสุขภาพทุกคน ที่ทุ่มเทร่วมแรงร่วมใจทำงานสร้างเสริมสุขภาพ ไม่ว่าทุกท่านจะได้มาร่วมงานกับ สสส. เป็นระยะเวลาสั้นหรือยาว รางวัลนี้เป็นของทุกท่าน
สสส. ก่อตั้งขึ้นตาม พ.ร.บ.กองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ พ.ศ.2544 ดำเนินการสร้างเสริมสุขภาพคนไทยมาตลอด 20 ปี มีการรณรงค์เพื่อสร้างเสริมสุขภาพ ลดการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์และยาสูบ
การพัฒนาศักยภาพชุมชนและองค์กรทุกภาคส่วนในการสร้างเสริมสุขภาพ การศึกษา วิจัยพัฒนาความรู้ด้านการส่งเสริมสุขภาพ โดยได้สนับสนุนแผนงานโครงการส่งเสริมสุขภาพกว่า 2,000 โครงการต่อปี
ครอบคลุมประเด็นเชิงสุขภาวะที่หลากหลาย เช่น การควบคุมการบริโภคยาสูบและแอลกอฮอล์ การจัดการด้านความปลอดภัยทางถนน การจัดการด้านอาหารเพื่อสุขภาพ การส่งเสริมกิจกรรมทางกาย เป็นต้น
ทั้งหมดเหล่านี้สะท้อนว่า “ประเทศไทย” ให้ความสำคัญกับการสร้างเสริมสุขภาพป้องกันโรค เพื่อให้คนไทยมีสุขภาพที่ดี ลดการเจ็บป่วย และภาระค่าใช้จ่ายจากการรักษาพยาบาล โดยกระทรวงสาธารณสุข และ สสส. มีการดำเนินงานสร้างเสริมสุขภาพร่วมกันมาอย่างต่อเนื่องจนเป็นที่ประจักษ์ในระดับนานาชาติ
รางวัล Nelson Mandela Award for Health Promotion เป็นข้อริเริ่มจากกลุ่มรัฐมนตรีสาธารณสุขของประเทศสมาชิกองค์การอนามัยโลก ภูมิภาคแอฟริกา เพื่อเป็นการรำลึกถึงนายเนลสัน แมนเดลา อดีตประธานาธิบดีแอฟริกาใต้ ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการรณรงค์ป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีและโรคเอดส์
ต้องย้ำว่า “สสส.” เป็น 1 ใน 8 องค์กร ที่ได้รับการเสนอชื่อจากคณะทำงานสุขภาพแห่งชาติของประเทศสมาชิกองค์การอนามัยโลก ด้วยเหตุผลสำคัญคือ...ผลงานสำคัญในการสร้างเสริมสุขภาพ.