คนกับงูอยู่ร่วมกันได้ รู้จัก "จ่าภิญโญ" งานหลักดับเพลิง งานเสริมจับงู ฝึกยุทธในลัทธิงูมา 16 ปี เป็นปรมาจารย์มือหนึ่งย่านบางเขน แต่ไม่เคยเลยสักครั้งที่งูจะมาให้โชคลาภ ถูกหวยรวยเบอร์ 

จ.ส.ต.ภิญโญ พุฒภิญโญ เจ้าพนักงานป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยชำนาญการ สถานีดับเพลิงบางเขน สำนักป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย กทม. คุยกับ "ทีมข่าวไทยรัฐออนไลน์ว่า" งานดับเพลิงและกู้ภัย ถือเป็นงานหลักของเรา ซึ่งการจับงู ก็ถือเป็นงานบริการช่วยเหลือประชาชน 

บางทีมีประชาชนโทรเข้ามาบอกว่า ปลาแรดตาย ก็เรียกเราไปฝังปลาแรดให้ บุ้งเข้าบ้าน กิ้งก่าเข้าบ้าน ลิงอย่างนี้เข้าบ้าน จระเข้ มาหาประชาชนก็โทรแจ้งเข้ามา เราก็อาสาไปจัดการให้ สำหรับ งูที่จับครั้งแรก คือ งูเหลือม ตอนนั้นตื่นเต้นมาก กลัวมาก แต่เป็นหน้าที่เราต้องทำช่วยเหลือประชาชน ก็ต้องไป

งูที่อยู่เมือง โดยเฉพาะ กทม. ส่วนใหญ่เราจะเจองูพันธุ์อะไรบ้าง

ส่วนใหญ่จะเป็นงูเหลือม 70% ซึ่งเป็นงูที่ออกไข่ใบละมากๆ 30-50 ฟอง และมาบางที 2 ตัว อยู่บ้านเดียวกัน ส่วนอีก 25% จะเป็นงูที่มีพิษ เช่น งูเห่า งูสามเหลี่ยม งูเขียวหางไหม้ ส่วนอีก 5% จะเป็นงูเลี้ยง อาจจะมีการหลุดแล้วเราก็จับได้ แต่ไม่เยอะ เปอร์เซ็นต์น้อย 

...

ตั้งแต่จับงูมา งูเคยให้โชคบ้างไหม

ไม่เคยเจอเลย ซื้อก็ไม่เคยออก ไม่เคยตรงสักงวด เคยแม้กระทั่ง กระซิบข้างหูงู เฮ้ย...ถ้าแน่จริง มีอิทธิฤทธิ์จริงๆ ช่วยมาเข้าฝันนิดนึง เชื่อไหม 16 ปี ไม่เคยมีเลยแม้แต่ครั้งเดียวที่จะถูกหวย หรือจะมาเข้าฝันบอก ชณะผมบอกว่า เดี๋ยวจัดรอบพิเศษให้เลยนะ ถ้าบอกโชค 3 ตัวตรงๆ เดี๋ยวพี่จะใส่รถกระบะไปปล่อยป่าโดยตรงเลย ก็ไม่เคยถูกหวยเลยสักครั้ง 

เคล็ดลับจับงูด้วยมือเปล่า

ผมมีประสบการณ์จับงูมาประมาณ 16 ปี ช่วงแรกๆ ก็มีความกลัว แต่ด้วยที่เราทำงานตรงนี้ การใช้มือเปล่ามันเป็นเรื่องของการเรียนรู้ เรามาดูลักษณะเรื่องข้อบกพร่องของงู ทำให้เราสามารถจับงูได้นุ่มนวล คือ หลีกเลี่ยงในการใช้อุปกรณ์ ซึ่งอาจจะทำให้งูได้รับบาดเจ็บได้

ทั้งนี้ เรารู้จุดด้อยของเขา คือ เขาจะสังเกตในสิ่งที่เคลื่อนไหวอยู่บริเวณใบหน้า สายตาเราอยู่กับเขาตลอด ฉะนั้นเวลาเล่นงู เราจะอยู่กับเขาครับ อยู่กันแค่สองคน เราจะไม่สนใจสิ่งรอบข้าง เช่น ขณะนี้ผมกำลังคุยอยู่ แต่ขาผมไม่ขยับ มันคือความปลอดภัย แต่ถ้าเราเคลื่อนไหวปุ๊บ เขาจะสนใจทันที กรณีที่เราเจองู ถ้าเดินเข้าไป ถ้าไม่เห็นเนี่ยอันตราย เหยียบเขาอาจจะฉกกัดได้

ฉะนั้นการเคลื่อนไหว ทำให้เขาตกใจ กังวล และก็อาจจะฉกกัด เราจะใช้วิธีค่อยๆ ก้าวถอยหลังอย่างช้าๆ ตาเราดูที่งู ทำให้เขารู้สึกไม่กังวลกับการเคลื่อนไหวของเราในการถอยออก แล้วพ้นมาระยะที่รู้สึกเราปลอดภัยแล้ว ก็บิดตัวแล้วออกมา

"มันมีความรู้สึกทุกครั้งที่เราได้จับ เราได้สัมผัส ได้สื่อสารซึ่งกันและกัน ได้เรียนรู้ซึ่งกันและกัน ว่า เฮ้ย งูจริงๆ เขาก็มีชีวิตจิตใจ มีความรู้สึกกลัว มีความรู้สึกไม่อยากจะเจ็บ ฉะนั้นการที่เราจับเขามา เป็นการนำออกมา ไม่ได้คิดที่จะไปทำร้ายเขา"

แนะนำวิธีแยกงูเหลือม งูหลาม

งูเหลือมเริ่มตั้งแต่หัว จะเป็นลักษณะศรดำ ตั้งแต่ปลายปากถึง กะโหลก เส้นเดียวเล็กๆ แตกต่างจากงูหลาม โดยงูหลามลักษณะเป็นลายรูปลูกศร หรือลูกธนู เหลือม หลาม ต่างกันอย่างชัดเจน ส่วนลวดลาย งูหลาม เป็นงูที่ลายค่อนข้างสะเปะสะปะครับ ไม่เป็นระเบียบ งูเหลือม ค่อนข้างที่จะเป็นระเบียบกว่า เป็นรู เป็นรู เป็นรู เป็นลาย ตัดสีดำแบ่งเป็นระเบียบกว่า จะเห็นจุดแตกต่างกัน เพราะชาวบ้านมักจะเข้าใจผิด

เคยโดนงูกัดบ้างไหม

เคยโดนงูพิษกัดอยู่ 3 ครั้ง ครั้งแรกโดนงูเขียวหางไหม้ ครั้งที่ 2 นี่เป็นงูเห่า ซึ่งงูเห่านี่โดนไม่เป็นลักษณะการไปจับตามบ้าน คือ สาธิตให้เขาดู ส่วนที่ 3 จะเป็นงูจงอาง บาดแผลยังอยู่เลย เป็นในเรื่องของการไปฝึกอบรม ให้ความรู้กับน้องๆ ที่เป็นนักดับเพลิง แต่ 3 เคสทุกอย่าง มันมาจากสิ่งที่เราต้องเรียนรู้ เป็นกรณีศึกษาต่อไป ทำยังไงเราถึงปลอดภัย

งูมีพิษ ติ๊กเลยครับ

สำหรับ งูพิษ ที่เจอบ่อยๆ คือ 1. งูเห่า 2. งูเขียวหางไหม้ และ 3. งูสามเหลี่ยม ชนิดนี้มีพิษ ลักษณะแบบไหน ดูเลย จำให้ได้ เพราะบางคนยังมีความเชื่อในเรื่องงูสีดำ ลอยน้ำ เลื้อยช้า เป็นงูที่มีพิษ ซึ่งเป็นความเชื่อที่ผิดครับ แต่จริงๆ แล้วเราใช้วิธีการจำแต่ละชนิด

งูสามเหลี่ยม เหลืองสลับดำ แล้วก็เขียวหางไหม้ ตัวสีเขียวความยาว 80 เซนติเมตร หางสีน้ำตาล หัวเป็นสามเหลี่ยม อย่างนี้ครับ จำแต่ละชนิดไป 

กรณีที่ถูกงูกัด อันดับแรก ล้างแผลให้สะอาด เคลื่อนไหวบริเวณที่ถูกงูกัดให้น้อยที่สุด กรณีโดนกัดเข้าไปแล้ว จะเอาปากดูดห้ามทำเด็ดขาด ไม่ได้ผล นอกจากงูแล้ว เราต้องศึกษาด้วยว่า โรงพยาบาลที่เราอยู่เนี่ย ห่างไกลจากเรามากน้อยแค่ไหน ระยะเวลาในการเดินทาง รถติด เราจะได้เปลี่ยน รถใหญ่ไม่ไป ไปมอเตอร์ไซค์ก็ได้นะ ถึงหมอนั่นคือเราปลอดภัยแล้ว

เคล็ดลับจับงูง่ายๆ

การจับงูแต่ละชนิดมันมีความแตกต่างกัน ฉะนั้นเราต้องหาวิธีในการจับเขายังไง เราปลอดภัยด้วย งูปลอดภัยด้วย วิธีการจับครับ ดูครับ เอาขวดไปดักด้านหน้ามันครับ โหลปากใหญ่ๆ ยิ่งดี ถ้าเรากลัว จิ้มไปที่หางมัน งูพวกนี้ถ้าเราจิ้มมันจะเดินหน้าอย่างเดียว แต่ถ้าเรากลัว เราไม่ใช้นิ้ว เราใช้ไม้ยาวๆ ก็ได้แล้วก็เอาฝาปิด มันจะเดินหน้าอย่างเดียว ขวดเล็กมันดีอย่าง ดีในเรื่องของการที่มันจะย้อนกลับมา

ถ้าโหลใหญ่มันเสี่ยงในเรื่องของการที่มันจะกลับมาหาปากได้ อย่างนี้นะ แล้วก็ปิดฝา เจาะรู เรียบร้อยแล้ว ถ้าไปเจอที่บ้าน จับง่ายๆ เพราะการใช้ขวดบางทีเราปลอดภัย หรือบางทีถ้าเราไม่มีอุปกรณ์พวกนี้ เรามีถัง เราใช้วิธีการเกี่ยวก็ได้ แล้วก็ใส่ถัง ก็โอเค ปลอดภัย มันมีวิธีรูปแบบการจับที่ไม่ต้องไปใช้บ่วงรัด หรือตีมันตาย เยอะแยะครับ

อยากฝากอะไรถึงคนที่เจองูบ่อยๆ หน่อยไหม

เอากันจริงๆ แล้ว คนที่บอกว่างูเข้าบ้านเนี่ย ผมอยากเปลี่ยนใหม่ เราไปเข้าบ้านเขาหรือเปล่า ไปบุกรุกพื้นที่เขาหรือเปล่า อย่างแรก ต้องดูก่อนว่างูมาเพราะอะไร บ้านเรารกไหม มีอาหารทางธรรมชาติไหม มีหนูไหม มีสัตว์อะไรบ้างที่เป็นอาหาร เพราะที่ไปจับหลักๆ ส่วนใหญ่บ้านค่อนข้างจะรก

ไปเจอบางบ้านเข้าไป บอกพี่รู้สึกอายจังเลย บ้านพี่อะรก เอ้า รกพี่ก็ต้องทำสิ ไม่ต้องรู้สึกอาย พี่ทำซะวันนี้เลย แล้วงูจะได้ไม่มา โอเคว่าสุดท้ายแล้วก็ยังเจองูอยู่เหมือนเดิม การแก้ไขที่ดีที่สุดนะ แจ้งเจ้าหน้าที่มาจับ ค่อยๆ เรียนรู้ศึกษาเข้าใจอยู่ร่วมกันครับ ไม่ได้อยู่ด้วยกัน ต่างคนต่างอยู่ หลีกเลี่ยง อยู่ที่ใครที่มัน เพื่อความปลอดภัย แค่นี้พอครับ เราก็มีความสุข อย่าไปดราม่า และอย่าไปเครียดกับมันมาก

"ผมไปจับบางเคสครับ ไปเจอบางที ซื้อว่านพญาแล เอาตั้งไว้หน้าบ้าน เค้าบอกป้องกันงูเข้าบ้านได้ ศึกษาจากอินเทอร์เน็ต งูอยู่ด้านในหันมาถามผมว่า ว่านอยู่นี่ แล้วทำไมงูยังเข้าบ้าน ผมเลยถามต่อ พี่ถามใครมาผมจะไปรู้ได้ไง พี่ต้องถามงูนู่น"