ใครว่า "กินเจ" แล้วอ้วน แพทย์แนะ 9 เมนูอิ่มบุญไม่จำเจ รับเทศกาล "กินเจ 2562" พร้อมหลักปฏิบัติตัวทางกายและใจ อาหารต้องห้าม ตัวร้ายควรเลี่ยง
นายเศรษฐพงษ์ จงสงวน สถาปนิกและอาจารย์ นักวิชาการอิสระด้านศาสนาและวัฒนธรรมจีน กล่าวถึงหลักปฏิบัติในการ "กินเจ" ในสมัยจีนโบราณ คำว่า "เจ" หมายถึงการงดเว้น คือ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่รับประทานเนื้อสัตว์ งดเว้นการฟังดนตรี ไม่ทำความชั่ว เป็นแนวคิดที่ปฏิบัติมาก่อนที่พุทธศาสนาจะเข้าไปในจีน
เมื่อพุทธศาสนาเข้ามาแล้ว คำว่า "เจ" จึงถูกให้ความหมายที่เกี่ยวข้องกับการ "ถือศีล" เมื่อความเชื่อเหล่านี้มาหลอมรวมกัน ภายหลังการกินเจ จึงหมายถึงการงดเว้นสิ่งที่ชั่ว งดเว้นเนื้อสัตว์ เหมือนเป็นการขัดเกลาตัวเองทั้งทางกายและใจ รวมไปถึงการสวมใส่เสื้อผ้าที่สะอาดด้วย
...
สำหรับข้อห้ามในการกินเจ โดยหลักแล้วคือ ไม่รับประทานเนื้อสัตว์ ผลิตภัณฑ์จากสัตว์ รวมทั้งผักมีกลิ่นฉุน 5 ชนิด ได้แก่ หัวหอม ต้นหอม, กระเทียม, กุยช่าย, หลักเกียว และ หิงคุ์ เนื่องจากพุทธศาสนานิกายมหายานมีหลัก "โพธิสัตว์ศีล" คือ ไม่บริโภคเนื้อสัตว์ และพืชที่มีกลิ่นฉุน
อาจารย์เศรษฐพงษ์ กล่าวต่อว่า ในช่วงกินเจนั้น คนบางกลุ่มงดรับประทาน "ไข่,นม,น้ำผึ้ง" ทั้งที่จริงแล้วไม่มีข้อห้ามในพุทธศาสนานิกายมหายาน ถ้าไม่เป็นการฆ่าสัตว์ให้ตาย ก็ไม่ใช่เรื่องเข้มงวด แต่สาเหตุที่คนไม่นิยมรับประทานกัน เพราะเชื่อว่าเป็นสิ่งที่มาจากสัตว์ รวมไปถึงการไม่รับประทานอาหารรสจัด เพราะได้รับอิทธิพลมาจากพื้นฐานการรับประทานอาหารของคนรุ่นเก่า แต่ในปัจจุบันจะเห็นว่า "อาหารเจ" ถูกปรุงให้มีรสชาติหลากหลายมากขึ้น เนื่องจากได้รับอิทธิพลมาจากอาหารไทย ถือว่าไม่ผิดแต่อย่างใด
ส่วนความเชื่อเรื่องการรับประทาน "หอยนางรม" ช่วงกินเจนั้น ทราบว่า เป็นความเชื่อเฉพาะกลุ่มเท่านั้น มีตำนานเล่าว่า การเดินทางไปประเทศอินเดียระหว่างทางไม่มีอาหาร จึงต้องรับประทานสัตว์ที่ไม่มีเลือดสีแดง เช่น หอยนางรม แต่คนไม่นิยมรับประทานกัน เพราะถือว่า หอยนางรม เป็นสัตว์มีชีวิต รวมไปถึง คอลลาเจน และวิตามินเสริม หากเป็นคนรุ่นเก่า จะไม่รับประทานของพวกนี้อยู่แล้ว แต่ในคนรุ่นใหม่ ก็ต้องพิจารณาดูว่ามีส่วนประกอบที่ทำมาจากสัตว์หรือไม่ เช่น สารสกัดจากเปลือกหอย กระดูกสัตว์ ก็ไม่ควรรับประทาน
"อาหารเจเลียนแบบ" ในสมัยก่อนไม่ค่อยหลากหลาย มีเพียงการใช้เต้าหู้ หรือฟองเต้าหู้ หรือแป้งสาลีมาทำเท่านั้น แต่ในปัจจุบันมีการพัฒนาของเทคโนโลยี ทำให้มีของเลียนแบบเยอะ แต่ก็ต้องดูส่วนประกอบอีกครั้งว่า มีส่วนประกอบอะไรบ้าง เนื่องจากอาหารเลียนบางอย่างมีส่วนประกอบของไข่ขาว หรือ นำเอาผลิตภัณฑ์จากสัตว์ไปทำให้เกิดกลิ่นเลียนแบบ ผู้ที่กินเจก็ต้องระวัง แต่หากเป็นกรณีรับประทานโดยไม่รู้ ส่วนตัวคิดว่า ไม่ถือว่าเป็นความผิด
ขณะที่ นายแพทย์สฤษฏ์ ถอสุวรรณ์ หรือ หมอทีม เจ้าของยูทูบ ช่อง "หมอทีม Dr. Team" แนะนำการกินเจให้ได้ประโยชน์ ไม่ขาดสารอาหาร ไม่อ้วน ว่า ให้รับประทานผัก โดยเฉพาะผักใบเขียว และผักที่ไม่มีแป้ง ควรรับประทานโปรตีนจากถั่วและธัญพืชอย่างน้อย 25-50 เปอร์เซ็นต์ของทุกมื้อ เพราะถ้าร่างกายขาดโปรตีน ก็จะมีอาการหิวบ่อย และดูโทรมหลังจากจบเทศกาลกินเจ ที่สำคัญควรออกกำลังกายอย่างน้อย 5 วันต่อสัปดาห์ เพื่อให้ร่างกายนำคาร์โบไฮเดรตส่วนเกิน ที่มาจากอาหารจำพวกแป้ง และน้ำตาล ที่พบในอาหารเจ เปลี่ยนไปเป็นพลังงาน และลดการเปลี่ยนแป้งน้ำตาลส่วนเกิน เป็นไขมันสะสม
"กินเจ" ควรรับประทานอะไรทดแทนโปรตีนจากเนื้อสัตว์
นายแพทย์สฤษฏ์ กล่าวว่า ควรรับประทานอาหารจำพวกธัญพืชต่างๆ แทนเนื้อสัตว์ โดยเฉพาะคนที่กินเจแบบที่ไม่รับประทานไข่เลย เช่น นมถั่วเหลือง นมอัลมอนด์ นมจมูกข้าว ถั่ว ธัญพืชชนิดต่างๆ และเน้นผักผลไม้ชนิดที่มีโปรตีนสูง เช่น อะโวคาโด กล้วย เสาวรส
สำหรับคนที่ไม่ชอบกินผัก แต่อยากกินเจ แนะนำให้เริ่มจากการทานสลัดผลไม้น้ำใสผสมธัญพืช หรือ เมนูอาหารที่ใช้โปรตีนเกษตรเป็นหลัก ก็สามารถช่วยให้การกินเจดูง่ายขึ้น
"อาหารเจ" พฤติกรรมการกินที่ควรหลีกเลี่ยง
1. ไม่ควรรับประทานน้ำหวาน หรือแป้งขัดสี ปริมาณมากๆ เพราะอาหารดังกล่าวมีพลังงานสูง ย่อยง่าย ทำให้หิวบ่อย และสามารถทำให้อ้วน หรือเป็นเบาหวานในอนาคตได้
2. ไม่ควรรับประทานอาหารมื้อเย็นเยอะจนเกินความจำเป็น ควรเน้นไปที่อาหารมื้อเช้า และอาหารมื้อเที่ยง กินให้อิ่ม ก็จะส่งผลให้ทานอาหารมื้อเย็นน้อยลง เพราะอาหารมื้อเย็น ถ้าทานมากจนเกินไป แป้งและน้ำตาลมื้อเย็นก็จะเปลี่ยนเป็นไขมันสะสมและทำให้อ้วนได้
สำหรับใครที่กำลังมองหา "เมนูอาหารเจ" ที่ไม่จำเจและดีต่อสุขภาพในช่วงเทศกาลกินเจ วันที่ 28 ก.ย.-7 ต.ค. 62 คุณหมอฝาก 9 เมนูแนะนำ ดังนี้
1. ผัดเห็ด ใส่เม็ดมะม่วงหิมพานต์
2. ผัดผักบุ้งไฟแดง ใส่โปรตีนเกษตร
3. แกงส้มมะละกอ
4. ต้มจืดผักรวม ใส่เห็ดหอม
5. สลัดโรล กับน้ำจิ้มซีฟู้ด
6. ต้มจับฉ่าย ใส่โปรตีนเกษตร
7. ส้มตำไทย ใส่ถั่วลิสง
8. ยำวุ้นเส้น หรือเส้นบุก ใส่ผัก ผสมข้าวโพด
9. น้ำผักผลไม้รวม หรือน้ำเสาวรส
กินเจปีนี้ รับรอง อิ่มบุญ อิ่มใจ แถมไร้พุง.
อ่านเพิ่มเติม รายงานพิเศษ "กินเจ" พลังศรัทธา อิ่มใจได้สุขภาพ
• เปิดประวัติ "กินเจ" หลากแหล่งที่มา เหตุผลแท้จริงให้อะไรกับเรา
• ความเชื่อกินเจแบบไทยๆ หรือแค่แฟชั่น ทำไมม้าทรงต้องสำแดงอิทธิฤทธิ์
• ปักหมุด จุดกินเจทั่วไทย ถือศีล-กินฟรี-ประเพณีสุดอะเมซิ่ง
• เทศกาลกินมังสวิรัติในต่างแดน คึกคัก เทรนด์กินพืชผักกำลังมา
• อาหารแพง "กินเจ" แค่บางมื้อ แห่ซื้อปรุงสำเร็จ เงินสะพัดหมื่นล้าน