สงครามรามเกียรติ์ไม่ว่าฉบับแขกฉบับไทย ฝ่ายเทพคือฝ่าย พระราม ทำสงครามล้างโคตรยักษ์ หรือฝ่ายมาร...เรื่องจบลงตรงฝ่ายดีชนะฝ่ายชั่ว
แต่ถ้าอ่านยังไม่มีอคติ ไม่รักชังข้างใคร...บางครั้ง...ฝ่ายมาร ก็สัตย์ซื่อ ถือคุณธรรม เป็นคนดี ได้เหมือนกัน
กุมภกรรณ ยักษ์ระดับองค์ชาย น้องทศกัณฐ์... พอพี่ชายมาขอร้องให้ไปรบกับพระลักษมณ์ พระราม...ก็บอกพี่ชาย...ไปตรงๆ รบให้ไพร่พลล้มตาย... ไปทำไม...แค่คืนนางสีดาไปให้ผัวเขา ก็จบเรื่อง
ทศกัณฐ์โกรธขึ้งปึงปัง กุมภกรรณคนดี นึกถึงความเป็นน้อง ก็ต้องสนองพี่ นึกถึงแผ่นดิน ก็ต้องสนององค์ราชา...ก็จำใจออกไปรบ
ย้อนไปอีกนิด...พิเภก น้องอีกคนของทศกัณฐ์ ก็กล้าเตือนพี่...ถูกทศกัณฐ์ไล่ ไปเป็นอยู่ข้างพระราม...ไส้ฝ่ายยักษ์มีกี่ขดๆ พิเภกบอกพระรามหมด
ผมเพิ่งดูโขนพระราชทาน...ศึกกุมภกรรณ รบครั้งแรกๆ ฝ่ายพระลักษมณ์ถูกศรนาคบาศ...กุมภกรรณเจอพิเภก ก็เจ็บใจไม่ฆ่า แต่ด่าประจาน พิเภกใจดีสู้เสือเตือนกุมภกรรณ ว่าพระราม คือพระนารายณ์อวตาร...สู้ไปก็ตายเปล่า
กุมภกรรณไม่เชื่อ พระราชนิพนธ์ รัชกาลที่ 1 พรรณนาตอนนี้ว่า
นี่เป็นมนุษย์สองมือ ถือแต่ธนูศิลป์ศร เที่ยวอยู่ในป่าพนาดร เอาวานรมาเป็นโยธา แม้จริงเหมือนมึงมายกยอ ก็จะแจ้งในข้อปริศนา
คือ...ชีโฉดหญิงโหดมายา ช้างงารีชายทรชน
ถ้าว่าเป็นองค์พระจักรกฤษณ์ ก็จะคิดแก้ไขไม่ขัดสน ตัวกูผู้มีฤทธิรณ จะเลิกพลคืนเข้าไปธานี
สรุปความกุมภกรรณ ให้พระรามแก้ปริศนา 4 ข้อ...ใครคือ ชีโฉด หญิงโหด ช้างงารี ชายทรชน
พระรามน่าจะไม่ใช่พระนารายณ์อวตารจริง แก้ปริศนาไม่ได้ ใช้องคตไปหลอกถาม กุมภกรรณก็รู้ทัน
เหวยเหวยดูก่อนองคต มาเลี้ยวลดเคลือบแคลงแต่งว่า เราไม่ใช่เด็กน้อยพาลา จะหลงด้วยมายาลิงไพร ที่ไหนเจ้าเอ็งจะล่วงรู้ แต่ถามแล้วกูจะบอกให้
...
อันเจ้าลงกากรุงไกร นั้นได้แค่ช้างงารี มารษาอาธรรม์พ้นนัก ไปลอบลักมาเมียเขาหนี
แต่องค์พระรามสามี คือชีโฉดชั่วสามานย์ เมียรักของตัวแต่ผู้เดียว ทิ้งไว้เปล่าเปลี่ยวในไพรสาณฑ์ ครั้นหายเที่ยวพาไม่พบพาน จนต้องรอนราญวุ่นไป
หญิงโหดคือนางสำมนักขา ชั่วช้าไม่มีที่เปรียบได้ ไปเที่ยวเกี้ยวชายไม่อายใคร จนต้องทุกข์ภัยพันทวี
อันชายทรชนคนชั่ว คือตัวพิเภกยักษี ไปเข้าด้วยพวกไพรี มิได้รู้คุณญาติกา
เฉลยปริศนา ช้างงารี ช้างตัวผู้ที่งากางออก ซึ่งต่อมาเป็นสำนวนหมายถึง คนเกะกะเกเร ชอบเรื่องเดือดร้อนให้ผู้อื่น คือทศกัณฐ์ ชีโฉด คือพระราม เมียคนเดียวไม่ดูแล ทิ้งไว้เปล่าเปลี่ยวในป่า เปิดช่องให้ทศกัณฐ์ลักเอาไป
หญิงโหด คือนางสำมนักขา...น้องสาวทศกัณฐ์ ที่ปิ๊งพระรามจับใจ จะเข้าไปปล้ำเอามาทำผัว ถูกพระลักษมณ์จับเชือดจมูกหู ...ตัดแข้งขา...ต้นเรื่องทศกัณฐ์แค้นพระราม
ส่วนชายทรชน ก็คือพิเภก ยักษ์ด้วยกันแต่ไม่นึกถึงคุณญาติพี่น้อง ไปเข้าข้างศัตรู
เฉลยปริศนา...แล้ว จะเห็นว่ากุมภกรรณนั้น เป็นยอดคน...กล้าวิจารณ์พวกตัวเอง ตั้งแต่พี่ชาย ทั้งทศกัณฐ์ พิเภก น้องสาวนางสำมนักขา ด่าฝ่ายศัตรูคนเดียว คือพระราม
บ้านไหนเมืองไหน มียักษ์อย่างกุมภกรรณ ไร้อคติในการตัดสินคน... เป็นตุลาการ ไม่ตัดสินคนแบบเลือกข้าง จนถูกข้อหา สองมาตรฐาน...บ้านนั้นเมืองนั้น ก็มักจะสงบเย็นเป็นสุข
ทั้งเรื่องรามเกียรติ์ นอกจากท้าวมาลีวราช ตุลาการตัวจริงบนสวรรค์ ก็กุมภกรรณนี่แหละ...ที่มีใจเป็นธรรม...รู้ดีรู้ชั่ว
อ่านรามเกียรติ์แล้ว หันไปดูรอบตัว เจอแต่คนเจอแต่พระ แบบ ช้างงารี ชีโฉด หญิงโหด ชายทรชน หายักษ์ดีอย่างกุมภกรรณไม่ได้ จะเลือกตั้งกันแบบไหน จะปฏิรูปกันกี่รอบ บ้านเมืองเราก็คงไปไม่รอด.
กิเลน ประลองเชิง