ก่อนที่เราจะผ่านเรื่องราวแห่งความสุขของ “เทศกาลลอยกระทง” เพื่อไปสู่ความสุขช่วง “วันพ่อแห่งชาติ” “คริสต์มาส” และส่งท้ายปีเก่าต้อนรับปีใหม่ที่เข้าคิวรออยู่แล้วนั้น...ผมขออนุญาตท่านผู้อ่านบันทึกถึงประเด็นที่ “ช็อก” ความรู้สึกของคนไทยที่รักและชื่นชมในประเพณีลอยกระทงอย่างยิ่ง ประเด็นหนึ่ง
ประเด็นที่เรานึกว่าเป็น “นวัตกรรมใหม่” เป็นสิ่งที่ค้นพบใหม่ อันจะช่วยให้ประเพณีลอยกระทงของเราอยู่ยั้งยืนยงไปอีกนานแสนนาน เพราะนวัตกรรมที่ว่า จะช่วยให้ “กระทง” ที่มาลอยสู่แม่น้ำ เป็นมิตรกับแม่น้ำและไม่ทำลายทรัพยากรธรรมชาติ
หลังจากที่มีอยู่ช่วงเวลาหนึ่ง เราหันไปใช้กระทง “โฟม” กันมาก เนื่องจากราคาถูกกว่า ลอยน้ำได้นานกว่า และมีพื้นที่เสียบโน่นเสียบนี่ได้อย่างสวยงามกว่า
จนถูกต่อต้านและถูกตำหนิว่า ประเพณีลอยกระทงกำลังจะทำลายสิ่งแวดล้อม เพราะ “โฟม” ทำมาจากวัสดุที่ย่อยสลายยาก ใช้เวลาทำลายเป็นสิบๆปี...บ้างก็ว่าเป็นร้อยปี
เราจึงหันมารณรงค์ไม่ให้ใช้ “กระทงโฟม” กันอย่างกว้างขวาง และได้รับความร่วมมือจากประชาชนอย่างดียิ่ง
กระทงที่มาเป็น “พระเอก” เมื่อ 4-5 ปีที่แล้ว ที่คนไทยฝากความหวังว่า จะนำมาใช้แทน “โฟม” ก็คือกระทง “ขนมปัง” นั่นเอง...เพราะมองว่ามันเป็นแป้ง น่าจะย่อยสลายง่าย มิหนำซ้ำยังจะใช้เป็นอาหารของปลาต่างๆ ในลำน้ำต่างๆได้อีกด้วย
เมื่อมีการเสนอแนวคิดว่า “เรามาทำกระทงขนมปังกันเถอะ” ผู้คนจึงขานรับและมีการผลิตกระทงขนมปังออกมาจำหน่ายแทนกระทงโฟม...ซึ่งก็จำหน่ายได้เป็นอย่างดี
แต่แล้วประมาณสักเดือนตุลาคมของปีนี้ ก่อนเทศกาลลอยกระทงสักไม่ถึงเดือนกระมัง ก็มีผู้ใหญ่ของ กทม.มาแถลงว่า “ขอความร่วมมืองดลอยกระทงขนมปังกันด้วย”
...
โดยให้เหตุผลว่า “เป็นกระทงที่มีปัญหาในการจัดเก็บสูงสุด เพราะเปื่อยยุ่ยง่าย บางชนิดใช้สีที่เป็นอันตรายต่อปลา เมื่อกระทงจมลงสู่ก้นสระจะทำให้ระดับออกซิเจนต่ำลง เป็นอันตรายต่อสัตว์น้ำทุกชนิด และสร้างความเสียหายต่อระบบนิเวศเป็นอย่างมาก”
“สวนสาธารณะบางแห่งเน่าเสีย ต้องใช้เวลาถึง 4-5 เดือนจึงจะสามารถฟื้นฟูให้กลับสู่สภาพเดิมได้” ท่านย้ำถึงผลเสียอย่างรุนแรงของกระทงขนมปัง
แต่น่าเสียดายที่การเตือนเช่นว่านี้ออกมากระทันหันและใกล้วันลอยกระทงมากเกินไป จึงไม่แน่ใจว่าทันกาลหรือไม่...เพราะในยูทูบ เฟซบุ๊ก และสื่อออนไลน์ต่างๆ ก็ยังประกาศขาย “กระทงขนมปัง” กันอยู่
ทั้ง Lazada ทั้ง Shopee ต่างแข่งกันเอารูปกระทงขนมปังสวยๆมาลงล่อใจ และใน TikTok ก็ยังมีคนออกมาเชิญชวนออกมาสอนวิธีทำกระทง ขนมปังกระทง ในแบบต่างๆ
หน้าบ้านผมวันลอยกระทงก็ยังมีแม่ค้าทำมาขายด้วย เพราะบอกว่าไม่รู้มาก่อน เคยทำมาแล้วขายดี ก็เลยทำมาอีกในปีนี้
ผมถึงได้บอกว่า นี่คือเรื่อง “ช็อก” สำหรับลอยกระทงปีนี้ ใครจะไปนึกล่ะ “กระทงขนมปัง” ซึ่งเป็นพระเอกอยู่ดีๆ จะกลายเป็น “ผู้ร้าย” ไปเสียได้
ทำให้ผมอดที่จะนึกถึงเพลง “กระทงหลงทาง” ของ “ครูสลา คุณวุฒิ” ที่ขับร้องโดยพระเอกลิเก “ไชยา มิตรชัย” เสียมิได้ กระทงขนมปังนี่แหละครับ ที่เป็น “กระทงหลงทาง” ของปี 2567... เกิดขึ้นอย่างพระเอก แต่กลายเป็นผู้ร้ายในตอนจบไปอย่างน่าเสียดาย
หวังว่าปีหน้าคงต้องช่วยกันประชาสัมพันธ์แต่เนิ่นๆ และประชาสัมพันธ์ให้มากกว่านี้ และกระจายออกไปให้ทั่วประเทศไทย
เรียนตรงๆว่าผมยังช็อกอยู่ไม่หายเลยครับ...แม้จนนาทีนี้ก็แทบไม่อยากเชื่อว่าขนมปัง ซึ่งเรานึกว่าย่อยสลายง่าย และน่าจะเป็นอาหารของสัตว์น้ำได้ จะกลายเป็นเรื่องพลิกล็อกอย่างคาดไม่ถึง (ตอนหลัง กรมประมง ก็ออกมาแถลงยืนยันในแนวทางเดียวกัน)
ก็เลยต้องเชื่อครับ เพราะ “ผู้ปฏิบัติ” เขาแถลงข่าวเอง และมีหลักฐานมายืนยัน...หวังว่าปีหน้าจะช่วยกันตัด “กระทงขนมปัง” ออกจากบัญชีลอยกระทงโดยทั่วหน้ากันนะครับ.
"ซูม"
คลิกอ่านคอลัมน์ “เหะหะพาที” เพิ่มเติม