นายแพทย์ประเวศ วะสี ราชบัณฑิตกิตติมศักดิ์ แนะ คนไทย ปลุกพลัง 5 หรือ"เบญจพละ" เพื่อเอาชนะ วิกฤติโควิด-19 และเปลี่ยนแปลงประเทศไทยสู่อนาคตที่ดีกว่าให้ได้
วันที่ 8 เม.ย. นพ.ประเวศ วะสี ราชบัณฑิตกิตติมศักดิ์ กล่าวว่า วิกฤติโควิด-19 เป็นส่วนหนึ่งของวิกฤติใหญ่ในประเทศที่มาบรรจบกันในปีนี้ ได้แก่ ความยากจน ความเหลื่อมล้ำ วิกฤติสิ่งแวดล้อม วิกฤติเศรษฐกิจ วิกฤติการเมือง เรื้อรังไม่มีทางออก ทำให้วิกฤติต่างๆ สะสมจนรวมเป็นวิกฤติชาติ ถึงอย่างไรคนไทยต้องรวมตัวเอาชนะวิกฤติโควิด-19 ให้ได้ เพราะมันเป็นความเป็นความตายของเรา การทำสงครามเอาชนะวิกฤติโควิด-19 ต้องใช้วิธีการอันทรงพลังสูงยิ่งหรือสูงสุด ที่นอกจากเอาชนะโควิดได้แล้ว ยังก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงขั้นพื้นฐาน ที่เปลี่ยนแปลงประเทศไทย ไปสู่อนาคตที่ดีกว่า วิธีการอันทรงพลังสูงยิ่งนี้ เรียกว่า "เบญจพละ" ประกอบด้วย 1. คนไทยทั้งประเทศรวมใจก้าวข้ามการแบ่งแยกและแตกแยกทุกประเภท มุ่งมั่นรวมเอาชนะวิกฤติโควิด-19 ที่ผ่านมา คนไทยไม่เคยมุ่งมั่นร่วมกัน มีแต่ความแตกแยกทอนกำลัง ปั่นป่วนวุ่นวายรุนแรงมาเกือบ 1 ศตวรรษ ดังนั้น ความมุ่งมั่นร่วมกันจะเป็นพลังแห่งชาติเพื่อออกจากวิกฤติ
นพ.ประเวศ กล่าวต่อว่า 2. พลังทางปัญหา พลังของโครงสร้างทางสมอง สังคมไทย มีสัมพันธภาพเชิงอำนาจและโครงสร้างระบบราชการ ที่ปกคลุมทั่วประเทศ ใช้กฎหมาย ข้อบังคับ กฎ ระเบียบ คำสั่งประกาศรวมกันกว่า 1 แสนฉบับ ครอบคลุมบังคับการปฏิบัติใช้กำลังพลมหาศาล ดูแลการบังคับใช้ระเบียบเหล่านี้ โดยไม่มีความรู้ ความเข้าใจในเนื้อหาสาระ นั้นคือโครงสร้างอำนาจที่ปราศจากโครงสร้างทางสมอง ทำให้ประเทศไม่มีพลังแก้ไขปัญหาที่ยากและสลับซับซ้อน ไม่สามารถบริหารสั่งการแก้ปัญหาได้อย่างมีประสิทธิภาพ ดังนั้น ต้องใช้พลังทางปัญญาและโครงสร้างทางสมอง โดยมีกลุ่มคนที่ทำหน้าที่เหมือนกลุ่มเซลล์สมอง ทำหน้าที่รับรู้ข้อมูลหรือสถานการณ์ความเป็นจริง วิเคราะห์ สังเคราะห์ ได้ให้ความจริงที่ลึกขึ้น รอบด้านมากขึ้น เพื่อนำไปสู่การตัดสินใจที่ถูกต้อง งานของกลุ่มเซลล์สมองอาจเรียกว่า การพัฒนานโยบายในเรื่องต่างๆ และมีระดับต่างๆ ตั้งแต่ระดับชุมชนถึงระดับชาติ เรื่องนี้ถ้าคนเข้าใจ ก็ทำได้โดยไม่ยากนัก เมื่อประเทศไทยมีโครงสร้างทางสมอง ประเทศก็จะไม่เหมือนเดิมอีกต่อไป โดยเฉพาะกรณีวิกฤติโควิด ควรมีกลุ่มพัฒนานโยบายเอาชนะโควิดหรือจะเรียกชื่ออะไรก็แล้วแต่ เป็นกลุ่มเซลล์สมองที่ทำหน้าที่พัฒนานโยบายในการยุติการระบาดของโควิด ถ้ามีเซลล์สมองในเรื่องนี้ก็ไม่มีปัญหาว่า จะยุติวิกฤติไม่ได้
...
นพ.ประเวศ กล่าวด้วยว่า 3. พลังพลเมืองที่ตื่นรู้ มีจิตสำนึกสูงรับรู้ข้อมูลข่าวสาร ที่จะเปลี่ยนแปลงตนเอง ร่วมกันเอาชนะสงครามโควิด-19 เกิดเป็นสังคมเข้มแข็ง และกัมมันตะ รวมถึงคณะกรรมการที่บัญชาการต่อสู้เอาชนะสงครามโควิด-19 ต้องมียุทธศาสตร์สร้างสังคมเข้มแข็ง สังคมเข้มแข็ง จะเปลี่ยนแปลงประเทศไทยให้การเมือง เศรษฐกิจและศีลธรรมดีสืบต่อไปในอนาคต 4. ระบบการศึกษาที่ปรับตัวเปลี่ยนการเรียนรู้ จากท่องเป็นทำในสถานการณ์จริง วิกฤติโควิดเป็นตัวอย่างของสถานการณ์จริงอย่างหนึ่ง มีความสับซับซ้อนหลายมิติ ระบบการศึกษาอันใหญ่โตแบบท่องวิชาเกือบไม่มีน้ำที่จะทำอะไรได้เลย จะต้องปล่อยระบบการศึกษา ออกมาจากโครงสร้างอำนาจที่บังคับให้การศึกษาต้องแยกตัวออกจากสังคม มาเป็นระบบการศึกษาในสังคมที่รู้ร้อน รู้หนาว ร่วมทุกข์ ร่วมสุข ร่วมแก้ปัญหาสังคม เมื่อเปลี่ยนแปลงได้จะเกิดพลังทางปัญญามหาศาล ไม่ใช่เอาชนะแค่วิกฤติโควิด แต่เอาชนะวิกฤติอื่นได้ทั้งหมดด้วย
นพ.ประเวศกล่าวอีกว่า 5. ปลดปล่อยพลังมหาศาล ประดุจพลังนิวเคลียร์ในตัวมนุษย์ พลังแห่งสำนึกในศักดิ์ศรีและศักยภาพแห่งความเป็นมนุษย์ของคนไทยทุกคน สังคมที่อำนาจและเงินเป็นใหญ่ได้สร้างมายาคติต่างๆ ขึ้นมาเป็นอันมาก ที่ทำให้คนทั้งหมดรู้สึกด้อยศักดิ์ศรีและด้อยศักยภาพ ประดุจถูกจองจำอยู่ในคุกที่มองไม่เห็น (The invisible prison) ทำให้ขาดความสุข และความสร้างสรรค์สมกับศักยภาพแห่งความเป็นมนุษย์ถ้าคนไทยทุกคนพร้อมกันเปิดประตูคุก โดยหลุดออกจากความไม่จริงหรือมายาคติใช้ความจริง “ความจริงมีชัยเหนือทุกสิ่ง” ความจริงคือทุกคนเป็นมนุษย์ในความเป็นมนุษย์นั้นมีศักดิ์ศรีและศักยภาพในตัวเอง สำนึกในศักดิ์ศรีและศักยภาพในความเป็นมนุษย์ของตัวเองจะก่อให้เกิด “ระเบิดจากภายใน” เป็นพลังมหาศาลประดุจพลังนิวเคลียร์ในตัวมนุษย์เกิดความสุขฉับพลัน (Instanthappiness) เพราะอิสรภาพที่เหมือนคนออกจากที่จองจำมีพลังสร้างสรรค์ในตัวเองสามารถทำอะไรดีๆ และรวมตัวร่วมคิดร่วมทำกับเพื่อนมนุษย์คนอื่นๆ ในกรณีนี้ก็คือต่อสู้เอาชนะวิกฤติโควิด-19 ด้วยพลังจิตสำนึกพลังทางสังคมและพลังทางปัญญา
พลังทั้ง 5 หรือเบญจพละ ที่กล่าวมาข้างต้นอันได้แก่ พลังแห่งความมุ่งมั่นร่วมกันของคนไทยทั้งชาติ พลังทางปัญญา พลังแห่งโครงสร้างทางสมอง พลังพลเมืองตื่นรู้ พลังแห่งระบบการศึกษาที่เรียนรู้จากการปฏิบัติในสถานการณ์จริง พลังแห่งสำนึกในศักดิ์ศรีและศักยภาพความเป็นมนุษย์ของคนไทยทุกคน เป็นพลังมหาศาลแห่งชาติ ที่ไม่มีอะไรทานได้นอกจากจะเอาชนะวิกฤติโควิด-19 แล้ว ยังจะก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงขั้นพื้นฐาน (Transformation) ยกระดับประเทศไทยไปสู่ภพภูมิใหม่ที่ลงตัว เกิดบูรณภาพและดุลยภาพเพื่อการอยู่ร่วมกันด้วยความเป็นธรรมและสันติสืบไป