ของเล่นของพระจะโลดโผนพิสดารไม่ได้ ต้องอยู่ใน “สมณสารูป” ในยามเหงา ยามที่ช่วยชาติได้ ด้วยการอยู่บ้านลองอ่านดูเผื่อจะเอาอย่าง
วันก่อนผมเล่าเรื่อง หลวงพ่อพุทธทาสเล่นปลา เลี้ยงดูปลาอย่างรู้ลึกรู้จริง แล้วโน้มน้าวเข้าหา “ธรรมะ” แยกปลาพวกหนึ่ง เป็นปลาอาคาริก มีเรือนแบบฆราวาส และปลาอนาคาริก ไม่มีเรือนแบบพระไปแล้ว
ในหนังสือเล่าไว้เมื่อวัยสนธยา ยังมีเรื่องท่านเลี้ยงสัตว์สารพัด ไม่น่าเชื่อก็ต้องเชื่อ ท่านเลี้ยงกระทั่ง “ปลวก” ไม่ได้เลี้ยง ตัวสองตัว แต่เลี้ยงทั้งจอมปลวก
ตอนนั้นท่านอยู่สวนโมกข์เก่า ตำบลพุมเรียง บริเวณวัดกว้างขวาง จอมปลวกอยู่ที่นั่นบ้าง ที่นี่บ้าง “เราก็ย้ายเอามาทำให้เป็นระเบียบ ตรงที่ที่เราอยากให้มันอยู่ แล้วเอาแผ่นปูนวางข้างบน ทำเป็นโต๊ะได้”
ตอนย้ายใช้คนสี่คนหาม จอมปลวกข้างล่างโตกว่าข้างบนข้างบนเป็นโพรง ย้ายมาแล้ว ปลวกยังอยู่ได้ ต้องขุดให้ลึกมาก “ปลวกแถวสวนโมกข์เก่าตัวเหลืองๆ” ท่านว่า “เป็นปลวกที่ไม่กัดของ”
แรกๆก็ย้ายมาตั้งไว้ใกล้กุฏิเรา พอมากๆเข้าที่แถวนั้นไม่พอ ต้องย้ายไปตั้งไกลออกไป”
บางจอมปลวกตั้งผิด ก็ตาย เลิกร้างไปก็มี
ครั้งหนึ่ง ท่านเคยเลี้ยงจิ้งจก เลี้ยงตุ๊กแก “เลี้ยงไว้ช่วยจับแมลง” ท่านอาจารย์หัวเราะ “จะเรียกว่าเล่น ก็เล่นเหมือนกัน คอยดูมันทำอะไรได้บ้าง ฉลาดเท่าไหร่ โง่เท่าไหร่“
ทั้งจิ้งจก ตุ๊กแก มันหากินของมันเอง กินแมลงอะไรของมันไปตามเรื่อง เลี้ยงเอาไว้ฟังเสียงดูเล่น
เคยหัดเลียนเสียงตุ๊กแก เคยคิดจะเอาเสียงตุ๊กแกไปใส่ไว้ตอนท้าย เวลาบรรยายจบ
“พอ...ทุกทิวาราตรีกาลเทอญ...ตุ๊กแก! คงโกลาหลกันใหญ่” ท่านอาจารย์หัวเราะ “เป็นแค่ความคิดไม่ได้ทำ”
...
ที่จริงท่านก็คงเลี้ยงจิ้งจก ตุ๊กแกเอาไว้ เพราะดูไม่เป็นภาระอะไร แต่ที่ไม่ได้เลี้ยงไว้อีก เพราะแมวรังแก
นกกางเขนดงเคยมาออกลูกในไหเล็กที่วางไว้หลังกันสาดหน้าต่าง ออกลูกได้สองสามครอก แมวรังควาน ย้ายให้ขึ้นสูงใกล้หลังคา พ้นแมวแต่ไม่พ้นตุ๊กแก ตุ๊กแกกินหมด
มีคนเอานกยูงตัวผู้มาถวาย เลี้ยงไว้ที่สวนโมกข์เก่า แล้วเอามาเลี้ยงต่อที่สวนโมกข์ใหม่ เลี้ยงปล่อยไม่ได้ใส่กรง มันก็ไปเที่ยวในหมู่บ้าน ไปจิกลูกไก่ชาวบ้าน ถูกตีปีกหัก บินขึ้นสูงไม่ได้
“นอนที่ต่ำเกินไป เสือดำเอาไปกิน”
นกเงือกใหญ่ เรียกนกกาฮัง มันฉลาดกว่านกอะไรหมด อีกาว่าฉลาดก็ยังสู้ไม่ได้ รู้อะไรๆได้ไว รู้ได้ลึก รู้สังเกต เล่นฉลาด โยนของให้รับไม่เคยพลาด ชอบกินองุ่นที่สุด
แต่มันก็ร้ายกาจที่สุด ของบนโต๊ะรื้อได้หมด จับพลิกทิ้งๆ บาตรปิดมันงัดทีเดียวฝาบาตรกระเด็นแล้วก็กินของในบาตร แต่มันก็สนุก คนมาเยี่ยม จิกหัว จิกหลัง หลังสุดไปจับสายไฟฟ้าแรงสูงตกลงกรอบที่โคนเสา
นกเงือกตัวเล็ก เคยเลี้ยงก่อนที่สวนโมกข์พุมเรียง กระโดดเจาะตาครูสิริ (ลูกชายคนโตคุณธรรมทาส) เคราะห์ดีตาไม่บอด ตัวนี้บินตามพระไปบิณฑบาต จิกหัวคนใส่บาตร โกลาหลยกใหญ่อยู่วัดไม่ได้
ไปอยู่บ้านในตลาดพุมเรียงสิบยี่สิบบ้าน ไม่มีใครเอาอยู่ ไปอยู่บ้านมุสลิมก็วุ่นวาย สุดท้ายก็ถูกจับแกง
หลวงพ่อพุทธทาส มีเรื่องเลี้ยงสัตว์อีกหลายอย่างเล่ากันสามวันไม่หมด แต่ฟังแล้ว แม้ท่านไม่ได้โน้มเข้าหาธรรมะ แต่ก็สอนให้คิดได้เองว่า สัตว์โลกต้องเป็นไปตามกรรม
“กรรม” ไม่ได้หมายถึงกรรมเวรในชาติปางก่อน แต่หมายถึง “การกระทำ”
ในสถานการณ์โควิด–19 อาละวาด รัฐบาลท่านสอนว่า “อยู่บ้าน หยุดเชื้อ เพื่อชาติ” ไม่เป็นตัวเชื้อโรค แพร่ไปให้คนอื่น ป้องกันตัวเองให้รอดจากโรคไว้ เชื่อท่านไว้ แค่นี้ก็หนีกรรมพ้น.
กิเลน ประลองเชิง