กลุ่มชาวจีนที่รวมตัวกันต่อต้านราชวงศ์เช็ง ตั้งชื่อว่าสมาคมเทียนตี้หวย แปลว่า ฟ้าดินมนุษย์ ภาษาจีนฮกเกี้ยนว่า ซาฮะ หมายถึงองค์สาม
เมื่อคนจีนอพยพมาอยู่เมืองไทย ก็เอาค่านิยมสมาคมองค์ สามติดมาด้วย จุดหมายตอนแรกๆ รวมกันดูแลพวกพ้อง ปกป้องผลประโยชน์ นานๆไปกลายเป็นกลุ่มหาประโยชน์จากคนจีนด้วยกัน
สมัยรัชกาลที่ 3 พงศาวดารเรียกกลุ่มคนจีนกลุ่มนี้ว่า "จีนตั้วเหี่ย" คำตั้วเหี่ย เลือนมาจากคำว่า ตั้วเฮีย ที่แปลว่า พี่ใหญ่
และเมื่อมีตั้วเฮีย พี่ใหญ่ ก็ต้องมียี่เฮีย พี่รอง ซาเฮีย พี่สาม ครบชุดองค์สาม
กลุ่มจีนตั้วเหี่ย ก่อเรื่องใหญ่โตขึ้นมากมายในเมืองไทย จนถึงสมัยรัชกาลที่ 5
จึงถูกเรียกว่า"อั้งยี่"
ส.พลายน้อย ใช้ข้อมูลของพระยานรนาถภักดี เขียนไว้ใน สารานุกรมประวัติศาสตร์ไทย อธิบายระเบียบของคณะอั้งยี่ แบ่งแยกการปกครองออกเป็นลำดับชั้น...ดังต่อไปนี้
1.ตั้วเฮียสี่...ตั้วเฮีย พี่ใหญ่ สี่ แปลว่า อำนาจยิ่ง รวมคำตั้วเฮียสี่ หมายถึงหัวหน้า หรือผู้เป็นใหญ่ในคณะ มีอำนาจบังคับบัญชาสูงสุด สมัยนี้น่าจะใช้ได้กับคำว่า "ท่านประธาน" หรือ "ท่านนายกฯ"
2. ยี่เฮียจี๊ ยี่เฮีย พี่ที่สอง จี๊ แปลว่า เงิน หมายถึงตำแหน่งรองหัวหน้า ได้แก่ รองประธาน หรืออุปนายก ความรับผิดชอบหน้าที่ มีคำว่าจี๊...เงิน
ตำแหน่งนี้เป็นตำแหน่งของคนมีเงิน หาเงิน หรือเกี่ยวข้องกับการเงิน เพื่อมาใช้เจือจาน หรือจับจ่ายใช้สอยในหมู่คณะ
3. ซาเฮียบี้ ซาเฮีย พี่ที่สาม บี้ แปลว่า ข้าว ตำแหน่งพี่ที่สาม รับผิดชอบการจัดหาเสบียง เลี้ยงดูคนในหมู่คณะไม่ให้อดอยาก
มีซาเฮีย หรือสามพี่...รับผิดชอบเรื่องใหญ่ๆไว้แล้ว แต่เมื่อถึงการใช้อำนาจ จำเป็นต้องมีตำแหน่งที่สี่ แต่ไม่เรียก สี่เฮีย หรือพี่คนที่สี่ กลับเรียกตามหน้าที่ว่า อั้งคุน แปลว่า มวยแดง
ตำแหน่งนี้คือทหารเอก เป็นหัวหน้าควบคุมคนมีฝีมือ ไว้สำหรับปราบปราม
หรือต่อสู้กับหมู่ปรปักษ์
แม่เคยเล่าให้ฟัง ก๋งผมเป็นตั้วเฮียอั้งยี่ ตั้งกลุ่มอยู่แถวศาลเจ้าอาม้า ปากคลองบางเรือหัก ปากอ่าวแม่กลอง
อั้งยี่กลุ่มเล็กๆกลุ่มนี้ ไม่เคยมีกิจกรรมข่มขู่เล่นงานหรือหาประ–โยชน์จากใคร งานหลักที่ทำ ก็คือช่วยกันดูแลชาวจีนที่เพิ่งอพยพมาอยู่เมืองไทยใหม่ๆ หาอาหาร หาที่อยู่ หางานให้ทำ
ไม่ใช่อั้งยี่เทียนเล้งบู๊ล้างผลาญ ในละครเพลงเรื่องหงส์เหนือมังกร ของคุณถกลเกียรติ วีรวรรณ
แต่จะว่าไป วีรเวรระหว่างสามพี่น้องในละคร ตี๋ซุ้ง ตี๋ซา และเต็งล้อ ที่หักหลังฆ่ากันเอง น้องสองเป็นชู้กับเมียพี่ใหญ่ จนเกิด"ตี๋เล็ก" ก็ให้บทเรียนในฉากสุดท้าย เต็งล้อ อั้งยี่ที่โหดหินที่สุด ก็คือผู้ชนะ
ดูละคร...อั้งยี่แล้ว ใครฆ่าใคร ก็รู้ครับ ตรงข้ามอั้งยี่การเมือง ฆ่ากันแบบเลือดทาแผ่นดิน ยังหาเจ้าภาพไม่ได้ โยนกลองกันมั่วไปหมด
ส่วนที่การเมืองเหมือนละคร ก็น่าจะเป็นตอนจบ คือ คนดีเป็นใหญ่ได้ แต่มักอยู่ไม่นาน ส่วนคนที่ใจดำไร้ศีลธรรมและเลวที่สุด หักหลังได้ทุกคน มักจะได้เป็นใหญ่
ตอนนี้ตั้วเฮียคนที่ว่า เริ่มแย้มๆหน้าออกมาให้เห็นบ้างแล้ว เตรียมตัวเตรียมใจรับกันไว้ให้ดีนะครับ.
...
กิเลน ประลองเชิง