- 26 ธ.ค. หลังวันคริสต์มาส จะครบ 16 ปี โศกนาฏกรรมคลื่นยักษ์ "สึนามิ" (Tsunami) พัดถล่ม 14 ประเทศรอบชายฝั่งของมหาสมุทรอินเดีย เมื่อปี 2547 ทำให้มีผู้เสียชีวิต 2 แสนกว่าคน มากที่สุดครั้งหนึ่งในประวัติศาสตร์ของโลก
- รวมทั้งไทย ต้องประสบกับความสูญเสียครั้งรุนแรง จากคลื่นยักษ์หายนะพัดถล่ม 6 จังหวัดภาคใต้ ในพื้นที่ จ.ภูเก็ต พังงา ระนอง กระบี่ ตรัง และสตูล คร่าชีวิตผู้คนไป 5 พันกว่าคน บาดเจ็บ 8 พันคน สูญหายอีกเป็นจำนวนมาก และทำให้เด็กๆ กว่าพันชีวิตต้องเป็นกำพร้า
- เหตุการณ์ที่คนไทยหลายคนยากจะลืมเลือน เกิดขึ้นเมื่อช่วงสาย วันที่ 26 ธ.ค. 2547 จากการเกิดแผ่นดินไหวใต้ทะเลรุนแรงขนาด 9.1 ถึง 9.3 บริเวณเกาะสุมาตรา ประเทศอินโดนีเซีย แรงสั่นสะเทือนรับรู้ได้ถึงจ.ภูเก็ต และจังหวัดชายฝั่งอันดามันของไทย รวมถึงตึกสูงหลายแห่งในกรุงเทพฯ จากนั้นน้ำทะเลได้ลดเหือดหายไปอย่างผิดปกติ โดยไม่มีใครรู้เลยว่ามัจจุราชกำลังมาเยือนในไม่ช้า
...
"รศ.ดร.เสรี ศุภราทิตย์" ผู้อำนวยการศูนย์การเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศ และภัยพิบัติ มหาวิทยาลัยรังสิต ในฐานะคณะกรรมการป้องกัน และบรรเทาสาธารณภัยแห่งชาติ กล่าวว่า จากวันนั้นจนปัจจุบันได้เกิดแผ่นดินไหวในระดับรุนแรง มากกว่าขนาด 6.5 หลายครั้ง ทั้งในทะเล และบนแผ่นดิน ทำให้คนไทย โดยเฉพาะบริเวณรอยต่อกับประเทศเมียนมา รวมทั้งชุมชนริมชายฝั่งทะเลต่างตกอยู่ในความวิตกกังวล และไม่สบายใจกับข้อมูลต่างๆ ทั้งจากภาครัฐ และหน่วยงานในต่างประเทศ ดังเช่นเหตุการณ์แผ่นดินไหวขนาด 7.8 บริเวณประเทศนิวซีแลนด์ เมื่อวันที่ 22 ก.ค. 2552 เหตุการณ์แผ่นดินไหวบริเวณประเทศญี่ปุ่น และอินโดนีเซียอีกหลายครั้ง
นอกจากนี้ยังเกิดแผ่นดินไหว และคลื่นสึนามิ ส่งผลกระทบต่อ จ.ภูเก็ต ขนาด 7.8 บริเวณทิศตะวันตกเฉียงใต้ของเกาะสุมาตรา เมื่อวันที่ 2 มี.ค. 2559 ทำให้เกิดคลื่นสึนามิขนาดเล็กน้อยกว่า 5 เซนติเมตรที่วัดได้บริเวณทุ่นน้ำลึกในมหาสมุทรอินเดีย ซึ่งไม่มีพลังงาน มากพอที่จะเคลื่อนตัวมายังชายฝั่งทะเลประเทศไทย แต่ได้สร้างความโกลาหล ความแตกตื่นให้กับชาวภูเก็ตมากมาย รวมทั้งข่าวลือเรื่องคลื่นสึนามิจากหลายแหล่ง ทำให้ประชาชนเกิดความไม่มั่นใจในระบบเตือนภัยของภาครัฐที่มีอยู่ และเกิดคำถามตามมามากมาย
“ถ้าแผ่นดินไหวเพิ่มความรุนแรงอีก 1 ระดับ เป็น 8.8 อะไรจะเกิดขึ้นกับบ้านเรา พลังงานของแผ่นดินไหวจะเพิ่มขึ้นอีกกว่า 30 เท่า เราจะได้รับผลกระทบอย่างไร ดังนั้นหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง จึงต้องเฝ้าติดตามสถานการณ์อย่างต่อเนื่อง และต้องเร่งสร้างความเชื่อมั่นกลับคืนมา”
3 รอยเลื่อน จุดกำเนิดแผ่นดินไหวรุนแรง เชื่อมถึงไทย
จากข้อมูลการเกิดแผ่นดินไหวในอดีต ทำให้ทราบถึงความเสี่ยงของประเทศจากแหล่งกำเนิดแผ่นดินไหวขนาดรุนแรง 3 แหล่ง โดยแหล่งแรก อยู่บนแผ่นดินในประเทศเมียนมา บริเวณรอยเลื่อนสะกาย ที่พาดผ่านทางตอนกลางของประเทศเมียนมา ซึ่งอยู่ใกล้ชายแดนประเทศไทย ประมาณ 300 กม. โดยเป็นรอยเลื่อนลักษณะเฉือน และมีพลังสูง ซึ่งในอดีตเคยเกิดแผ่นดินไหว ขนาด 6-8 เป็นจำนวนกว่า 20 ครั้ง
และครั้งที่รุนแรงที่สุดมีขนาด 8 ในปี 2455 ซึ่งขณะนั้นยังไม่มีการสร้างเขื่อนวชิราลงกรณ และเขื่อนศรีนครินทร์ใน จ.กาญจนบุรี และเกิดแผ่นดินไหว ขนาด 6.8 ในปี 2546 บริเวณเมืองตอง-ดวี้นจี้ (Taungdwingy) ทำให้เกิดความเสียหายต่ออาคารบ้านเรือน วัดวาอาราม สะพานหลายแห่งในประเทศเมียนมา ส่วนความเสียหายต่อตัวเขื่อนใหญ่ทั้งสองในประเทศไทยไม่มีรายงาน
สำหรับแหล่งกำเนิดแผ่นดินไหวแหล่งที่ 2 อยู่บริเวณรอยเลื่อนซุนดา ในมหาสมุทรอินเดีย ซึ่งเป็นรอยเลื่อนเดียวกับเหตุการณ์แผ่นดินไหว และคลื่นสึนามิในปี 2547 ปัจจุบันยังคงเกิดแผ่นดินไหวบริเวณนี้บ่อยครั้ง มีการติดตั้งทุ่นน้ำลึก บริเวณนี้ 6 ทุ่น โดยประเทศไทยมีหน้าที่ดูแล 2 ทุ่น ซึ่งทุ่นแรก หมายเลข 23401 ได้รับความช่วยเหลือจากประเทศสหรัฐอเมริกา มีการติดตั้ง และเริ่มใช้งานตั้งแต่ปี 2549 อยู่ห่างจากชายฝั่งทะเล จ.ภูเก็ตประมาณ 1,200 กม. ส่วนอีก 1 ทุ่น หมายเลข 23461 ทางประเทศไทยได้ลงทุนติดตั้ง และเริ่มใช้งานตั้งแต่ปี 2560 ห่างจากชายฝั่งประมาณ 180 กม. ส่วนทุ่นที่เหลือ 4 ทุ่น เป็นของประเทศอินเดีย
“การเฝ้าระวังติดตาม โดยอาศัยทุ่นน้ำลึกเพียงลำพังไม่เพียงพอ เนื่องจากปัญหาด้านเสถียรภาพของทุ่นที่ติดตั้ง ประกอบกับการบำรุงรักษาที่ยุ่งยาก และมีค่าใช้จ่ายสูง และมักจะเสียหายบ่อยครั้ง ไม่สามารถส่งสัญญาณได้ ดังนั้นระบบการประเมินการเกิดคลื่นสึนามิ จึงมีความจำเป็นเพื่อให้ชุมชนได้ทราบถึงเวลา และความสูงคลื่นที่จะมีผลกระทบ”
...
ปัจจุบันโรงแรมขนาดใหญ่ใน จ.ภูเก็ต และพังงา มีการใช้ระบบนี้อยู่ภายใต้ความร่วมมือของศูนย์การเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศ และภัยพิบัติ มหาวิทยาลัยรังสิต ร่วมกับ Climate Hazard Innovation Providers Co. Ltd. ปัจจุบันอยู่ระหว่างการพัฒนาแอปพลิเคชันบนมือถือ โดยการใช้ศาสตร์ด้านปัญญาประดิษฐ์
ระวังรอยเลื่อนฟิลิปปินส์ เขย่าหนัก คลื่นสึนามิถล่มอ่าวไทย
ในส่วนแหล่งกำเนิดแผ่นดินไหว แหล่งที่ 3 อยู่ในมหาสมุทรแปซิฟิก บริเวณรอยเลื่อนฟิลิปปินส์ และจากการประเมินพบว่า หากเกิดแผ่นดินไหวในระดับที่รุนแรงขนาด 8 ขึ้นไป จะทำให้พื้นที่ชุมชนชายฝั่งบริเวณอ่าวไทยได้รับผลกระทบ แต่เนื่องจากอยู่ห่างจากรอยเลื่อนฟิลิปปินส์ ประมาณกว่า 2,000 กิโลเมตร ประกอบกับน่านน้ำของประเทศไทย มีความลึกน้อยกว่า 100 เมตร คลื่นจึงใช้เวลาในการเดินทางนาน และสูญเสียพลังงานไปมาก
...
ก่อนจะเคลื่อนตัวเข้าปะทะชายฝั่ง โดย จ.นราธิวาส ปัตตานี และสงขลา จะมีคลื่นสูงเกือบ 1.0 เมตร ภายในเวลา 14 ชั่วโมง หลังจากการเกิดแผ่นดินไหว คลื่นยังคงเคลื่อนตัวผ่านชายฝั่ง จ.นครศรีธรรมราช สุราษฎร์ธานี ชุมพร ประจวบคีรีขันธ์ และเพชรบุรี โดยมีความสูงคลื่นประมาณ 0.50-1.0 เมตร และจะเข้าปะทะเกาะสมุย และเกาะพะงัน ภายในเวลา 16 ชั่วโมง จากนั้นคลื่นยังคงเคลื่อนตัวอย่างช้าๆ เข้าสู่บริเวณอ่าวไทยภายในเวลา 18 ชั่วโมง โดยมีความสูงคลื่นน้อยกว่า 0.50 เมตร ตั้งแต่ชายฝั่ง จ.ตราด ระยอง พัทยา ชลบุรี รวมถึงบริเวณปากแม่น้ำเจ้าพระยา
“แม้ว่าความสูงคลื่นสึนามิจะไม่มาก เมื่อเปรียบเทียบกับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นบริเวณชายฝั่งทะเลอันดามัน แต่คลื่นสึนามิเป็นคลื่นยาวที่มีพลังงานมากกว่าคลื่นชายหาด ทำให้ในอดีตมีผู้เสียชีวิตจำนวนมากจากคลื่นสึนามิที่ไม่สูงมากนักในต่างประเทศ จึงเป็นอันตรายถึงชีวิต หากไม่หนีขึ้นที่สูง”
สุดท้ายแล้วประเทศไทยพร้อมรับมือภัยพิบัติจากคลื่นสึนามิหรือไม่? ขึ้นอยู่กับชุมชนปลอดภัยคลื่นสึนามิ ซึ่งมีองค์ประกอบ 3 ส่วนหลักๆ คือ ระบบการอพยพหนีภัย ระบบเตือนภัย การศึกษา และความตระหนัก จึงต้องประเมินกันเอง.
...
ผู้เขียน : ปูรณิมา