นางประภาพรรณ ศรีตรัย หรือ ป้าเหงี่ยม หัวหน้ากลุ่มวิสาหกิจชุมชนหม้อห้อมทุ่งเจริญย้อมสีธรรมชาติ ต.ทุ่งโฮ้ง อ.เมืองแพร่ สาธิตการทำผ้าห้อมมัดย้อม.
เมื่อเอ่ยถึง “ผ้าหม้อห้อม” ต้องนึกถึงผ้าหม้อห้อมจังหวัดแพร่ ที่ได้ชื่อว่ามีคุณภาพที่ดีที่สุดแห่งหนึ่งของประเทศไทย มีความโดดเด่นเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัว มีกระบวนการย้อมที่เป็นธรรมชาติ
สืบสานภูมิปัญญาท้องถิ่นมาตั้งแต่อดีตถึงปัจจุบัน และโชคดีไปกว่านั้น ผู้ว่าราชการจังหวัดแพร่ กำลังจะส่งเสริมสร้างผลิตภัณฑ์ใหม่ เพิ่มมูลค่าด้วยนวัตกรรม ผลักดัน “ห้อมของแพร่สู่ห้อมโลก”
...
นางกานต์เปรมปรีด์ ชิตานนท์ ผวจ.แพร่ กล่าวถึง “ผ้าหม้อห้อม” ว่า เป็นผ้าพื้นเมืองที่สำคัญของชาวจังหวัดแพร่ แหล่งผลิตที่ใหญ่ที่สุดคือ บ้านทุ่งโฮ้ง ต.ทุ่งโฮ้ง อ.เมืองแพร่ ทำกันมายาวนานหลายชั่วอายุคนจากรุ่น สู่รุ่น มีชื่อเสียงตั้งแต่อดีตถึงปัจจุบัน
การทำผ้าหม้อห้อมมัดย้อมกำลังเป็นที่นิยมขณะนี้ราคาไม่แพง ทำให้ผ้าหม้อห้อมเมืองแพร่จึงเป็นที่นิยมของคนต่างจังหวัด และเป็นสิ่งหนึ่งที่นักท่องเที่ยว มาเที่ยวจังหวัดแพร่แล้ว ต้องซื้อเป็นของฝาก
โดยชุมชนบ้านทุ่งโฮ้งที่ผลิตผ้าหม้อห้อม มีการรวมกลุ่มกันตั้งเป็นกลุ่มวิสาหกิจชุมชนหม้อห้อมทุ่งเจริญย้อมสีธรรมชาติ โดยมี นางประภาพรรณ ศรีตรัย หรือ ป้าเหงี่ยม เป็นหัวหน้า
คุณสมบัติของผ้าหม้อห้อม ทนทาน ไม่มีกลิ่นอับ สามารถดูดซับแสงยูวีได้ เนื้อของผ้าสามารถระบายอากาศได้ดี ทำให้สวมใส่แล้วไม่ร้อนเกินไป สวมใส่สบาย ไม่เปื้อนง่าย ต้านอนุมูลอิสระ ใส่ผ้าหม้อห้อมนอกจากจะสวยแล้วยังเสริมสร้างสุขภาพอีกด้วย
...
“ห้อม” เป็นสมุนไพรมีสรรพคุณในการลดไข้ได้ ผลจากการวิจัยเรื่องการพัฒนาผลิตภัณฑ์สมุนไพรห้อมลดไข้ เพื่อการพึ่งพาตนเองด้านสุขภาพในชุมชนพื้นที่สูงจังหวัดแพร่ ของมหาวิทยาลัยแม่โจ้-แพร่เฉลิมพระเกียรติ โดยใช้กระบวนการวิจัยแบบมีส่วนร่วม
ทำให้ทราบว่า ต้นฮ่อม (ห้อม) นั้น จัดเป็นพืชสมุนไพรชนิดหนึ่งสามารถนำไปใช้ประโยชน์ในด้านบรรเทาไข้ มีการทำเป็นเจลสมุนไพรสามารถลดอุณหภูมิของผิว ได้ผลเช่นเดียวกับแผ่นเจลลดไข้ในท้องตลาด ในช่วงเวลาที่ทดสอบไม่มีผดผื่นคัน
อีกทั้ง “ต้นห้อม” เมื่อนำมาห้อมเปียก ย้อมเป็นผ้า จะมีกลิ่นหอม สีคลาสสิก เป็นสีธรรมชาติ มีสารต้านอนุมูลอิสระ เมื่อนำมาทำเป็นเครื่องนุ่งห่ม ทำเป็นเสื้อผ้า ผ้าพันคอ จะช่วยปรับสมดุลของร่างกาย และไม่มีผดผื่นคัน
...
ทางจังหวัดแพร่ จึงวางโครงการดำเนินการส่งเสริมผลิตภัณฑ์ห้อมธรรมชาติสู่ตลาดโลก เพื่อส่งเสริมอาชีพของคนเมืองแพร่ให้แพร่หลายและมีรายได้เพิ่มขึ้น
“ขณะนี้จังหวัดแพร่ ได้ส่งเสริมกลุ่มวิสาหกิจชุมชนผู้ประกอบการ กลุ่มคนรุ่นใหม่ Young Designers แปรรูป ออกแบบ สร้างผลิตภัณฑ์ใหม่ มีความสวยด้วยลวดลายและดีต่อสุขภาพ โดยการนำไปเป็นเครื่องนอน ผ้าห่ม ผ้าปูที่นอน ปลอกหมอน เคหภัณฑ์ เช่น ผ้าม่าน ผ้าปูโต๊ะ ผ้าตกแต่งบ้าน เป็นที่ชื่นชอบของชาวต่างชาติ เช่น ญี่ปุ่น อเมริกา ยุโรป” นางประภาพรรณ กล่าวถึงความคืบหน้า
นอกจากนี้ได้ทำผลิตภัณฑ์ ห้อมผง ส่งขายต่างประเทศหรือนำไปย้อมเองที่บ้าน ได้วางแนวทางการพัฒนายกระดับหม้อห้อมสู่สากล ด้วยการส่งเสริมการผลิต การทำห้อมเปียกที่มีคุณภาพ การย้อม เพื่อให้ได้สีที่ได้มาตรฐาน
...
พร้อมทั้งออกแบบดีไซน์ แปรรูปการใช้ห้อมให้เป็นเครื่องสำอาง ผลิตภัณฑ์เคมี เช่น สบู่ แชมพู ครีมทาผิว และเป็นสมุนไพรช่วยลดไข้ด้วย
ผวจ.แพร่ เผยอีกว่า ได้ให้เกษตรจังหวัดแพร่ ศึกษาส่งเสริมการปลูกต้นห้อม ปลูกฝ้ายให้เพียงพอต่อความต้องการ จัดทำ GI หรือสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ ใช้หลักทางวิทยาศาสตร์สกัดสารที่เป็น DNA จากต้นห้อมให้เป็นอัตลักษณ์ของแพร่
สถาบันวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย (วว.) มีนวัตกรรมสามารถใช้ปริมาณห้อมเท่าเดิม แต่ได้ผลิตภัณฑ์น้ำห้อม 2-3 เท่า คุณภาพเท่าเดิม และจะทำผลิตภัณฑ์ห้อมธรรมชาติ ให้มีความหลากหลายของระดับราคา ให้เหมาะสมกับกลุ่มคน เช่น กลุ่มประชาชนทั่วไป กลุ่มคนมีกำลังซื้อสูง กลุ่มชาวต่างชาติ ได้เลือกใช้ตามความต้องการ
นอกจากนี้จะจัดทำ Story ในรูปแบบภาษาไทยและภาษาต่างประเทศ นำเสนอเรื่องราวของห้อมตั้งแต่ต้นห้อม การทำห้อมเปียก หอมผง จนกลายเป็นผลิตภัณฑ์ผ้า
เปิดตัวสู่สาธารณชนทั้งในประเทศและต่างประเทศ ซึ่งจะช่วยส่งเสริมการท่องเที่ยวชุมชน สร้างรายได้กระจายสู่ประชาชนในจังหวัดแพร่อย่างต่อเนื่องและยั่งยืน
จัดกิจกรรมเพิ่มช่องทางจำหน่าย ทั้งทางออนไลน์และออฟไลน์ ประชาสัมพันธ์เส้นทางการท่องเที่ยวเชื่อมโยงเส้นทางห้อมแพร่ และจัดกิจกรรมเปิดตัวห้อมแพร่สู่ห้อมโลก ผสมผสานการท่องเที่ยวชุมชนในจังหวัดแพร่ให้มีความหลากหลาย
พร้อมกันนี้จังหวัดแพร่จะจัดเส้นทางท่องเที่ยววิถีห้อม ตั้งแต่การเก็บ วิธีการย้อมแบบโบราณ จนเป็นผลิตภัณฑ์นานาชนิด
โชว์ความเป็นผลิตภัณฑ์ธรรมชาติที่สวยงาม สู่สินค้าสุขภาพที่มีคุณค่า ที่ต้องมาสัมผัสให้ได้.
มณี ม่วงทอง รายงาน