แม้สถาบันบริหารจัดการธนาคารที่ดิน หรือ “ธนาคารที่ดิน” จะมีแนวคิดมาเมื่อปี 2511 แต่เพิ่งมาก่อตั้งเป็นรูปเป็นร่างเมื่อปี 2554 เนื่องจากความไม่นิ่งทางการเมือง จึงยังไม่มีความคืบหน้าเท่าที่ควร
เป็นหน่วยงานมีวัตถุประสงค์ จัดซื้อรวบรวมที่ดินจากเจ้าของทั้งภาครัฐและเอกชน ที่เคยเกิดกรณีพิพาทขึ้นโรงขึ้นศาลจากการบุกรุกเข้าทำกิน ทำการเกษตรจากชาวบ้าน เพื่อให้ชาวบ้านได้ทำกินในที่ดินเดิมที่เคยบุกรุก โดยใช้ระบบสหกรณ์เข้ามาช่วยบริหารจัดการ ให้ชาวบ้านรวมตัวจัดตั้งสหกรณ์ แล้วจัดสรรที่ดินให้แต่ละครัวเรือนได้เช่าซื้อที่ดินระยะยาวผ่านสหกรณ์ ในอัตราดอกเบี้ยต่ำไม่เกินปีละ 3% ระยะเวลาสูงสุด 30 ปี
ชาวบ้านมีสิทธิในที่ดินทำกิน เป็นมรดกตกทอดได้ แต่กรรมสิทธิ์ยังเป็นของสหกรณ์ ฉะนั้นที่ดินจะไม่มีการซื้อขายเปลี่ยนมือ...กลายเป็นธนาคารที่เกี่ยวกับที่ดินแห่งแรกของประเทศไม่ใช่ให้เปล่าแบบประชานิยม จนทำให้คนเสียนิสัย
วันนี้การต่อสู้เรื่องที่ดินทำกินของชาวบ้านมาตลอด 20 ปี สิ้นสุดลงภายใต้การขับเคลื่อนของ สถิตย์พงษ์ สุดชูเกียรติ ผู้อำนวยการสถาบันบริหารจัดการธนาคารที่ดิน (องค์การมหาชน) หรือ บจธ. เมื่อการเจรจาจัดซื้อที่ดินใน 5 ชุมชน นำร่องของ 2 จังหวัดใหญ่ภาคเหนือ เชียงใหม่ และลำพูน คืบหน้าไปเกือบครบ 100%
สามารถออกโฉนดทำกินฉบับชั่วคราวให้กับชาวบ้านได้สำเร็จ ต่อเมื่อการเจรจาจัดซื้อที่ดิน 809 ไร่ เสร็จสิ้นในปีนี้ ถึงจะออกโฉนดฉบับจริงให้กับสหกรณ์ได้
สำหรับ 5 ชุมชนนำร่อง จ.เชียงใหม่ ได้แก่ ชุมชนบ้านโป่ง ต.แม่แผก อ.สันทราย จัดซื้อได้แล้ว 175 ไร่ จากพื้นที่ทั้งหมด 293 ไร่ จัดสรรให้ 80 ครอบครัว ครอบครัวละ 3 ไร่
ส่วน จ.ลำพูน 4 ชุมชน ได้แก่ ชุมชนบ้านไร่ดง ต.น้ำดิบ อ.ป่าซาง จัดซื้อได้แล้วทั้งหมดประมาณ 284 ไร่ จัดสรรให้สมาชิก 168 ครอบครัว ครอบครัวละ 1 ไร่ 2 งาน...ชุมชนบ้านอาว ต.นครเจดีย์ อ.ป่าซาง จัดซื้อได้แล้วทั้งหมด 142 ไร่ จัดสรรให้ 89 ครอบครัว ครอบครัวละ 1 ไร่ 2 งาน...ชุมชนบ้านแพะใต้ ต.หนองล่อง อ.เวียงหนองล่อง จัดซื้อได้แล้ว 84 ไร่ จากทั้งหมด 145 ไร่ จัดสรรให้สมาชิก 76 ครอบครัว ครอบครัวละ 1 ไร่ 2 งาน...ชุมชนบ้านท่ากอม่วง ต.หนองปลาสะวาย อ.บ้านโฮ่ง จัดซื้อได้แล้ว 256 ไร่ จากทั้งหมด 342 ไร่ จัดสรรให้ 98 ครอบครัว ครอบครัวละ 1 ไร่ 2 งาน.
...
สะ–เล–เต