เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้งหรือเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่ห้วยขาแข้ง เป็นเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าขนาดใหญ่แห่งหนึ่งในประเทศไทย
ป่าห้วยขาแข้ง ขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลกทางธรรมชาติ โดยองค์การยูเนสโกเมื่อวันที่ 9 ธันวาคม พ.ศ.2534 เป็นผืนป่าที่มีอาณาเขตติดต่อกันหลายจังหวัด
โดยทิศเหนือติดกับป่าอุทยานแห่งชาติแม่วงก์ จ.นครสวรรค์ และป่าอุ้มผาง จ.ตาก ทิศใต้เป็นป่าทุ่งใหญ่นเรศวรติดผืนป่าและอ่างเก็บน้ำศรีนครินทร์ อ.ทองผาภูมิ จ.กาญจนบุรี และทิศตะวันออกติดต่อ 3 อำเภอของจ.อุทัยธานี คือ ลานสัก ห้วยคต และบ้านไร่
เป็นผืนป่าที่ยังคงความอุดมสมบูรณ์ที่สุดแห่งหนึ่งของภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เป็นที่หมายปองของแก๊งมอดไม้และนักล่าสัตว์ พยายามลักลอบเข้าไปทำลายทรัพยากรธรรมชาติที่สำคัญของประเทศมาตลอด
หลังสิ้นเสียงปืนของ สืบ นาคะเสถียร อดีตหัวหน้าเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง นักวิชาการ นักอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมตอนรุ่งสางของวันที่ 1 กันยายน 2533 ส่งผลทำให้ประชาชนและส่วนราชการเกิดความสนใจให้ความสำคัญและหวงแหนการตัดไม้ทำลายป่า การล่าสัตว์ ทำให้ระบบนิเวศของผืนป่าห้วยขาแข้งอุดมไปด้วยสัตว์ป่าและพันธุ์พืชเขียวขจี
เป็นความสมบูรณ์ของระบบนิเวศที่อุดมไปด้วยสัตว์ป่านานาชนิดทั้งหมูป่า ช้าง วัวแดง กระทิง เก้ง กวาง และเสือชนิดต่างๆ โดยเฉพาะหมูป่า เก้ง กวาง และนกอีกหลายชนิด
เมื่อนักท่องเที่ยวเดินทางมาทัศนศึกษาจะเห็นสัตว์ป่าเหล่านี้ด้วยตาเปล่าในระยะใกล้ สัตว์ป่าบางชนิดสามารถสัมผัสได้ด้วย อาทิ กวาง กวางดาว จึงไม่ต้องเรียนรู้วิชาสะกดรอยเหมือนแต่ก่อน
มาวันนี้ ห้วยขาแข้ง สิ้นเสียงปืนแล้วมีเสียงสัตว์ป่าร้องส่งเสียงเซ็งแซ่กังวาน
...
แสดงให้เห็นถึงการมีส่วนร่วมในเชิงการอนุรักษ์ของประชาชนตาม “โครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่” คนและสัตว์ป่าสามารถอยู่ร่วมกันได้จริง
ชาวบ้านที่อาศัยปลูกพืชไร่ทำกินริมผืนป่ากับสัตว์ป่าที่มีประชากรเพิ่มปริมาณมากมาย ออกมาหากินพืชผลของเกษตรกรแล้วกลับเข้าผืนป่าโดยปลอดภัย
ทำให้คนกับสัตว์ป่ามีความเป็นอยู่ที่เกื้อกูลและสันติสุขยิ่งขึ้น!!!
นิธิรุจน์ สุพัฒน์ศักดิ์