ในหนังสือโชคและปาฏิหาริย์จากการไหว้เจ้า (สำนักพิมพ์จิตรา พ.ศ.2557) จิตรา ก่อนันทเกียรติ เขียนเรื่องศาลเจ้าต่องย่องสู อำเภอกระทู้ จังหวัดภูเก็ต ในหัวข้อ ศาลเจ้าที่ตั้งขึ้นจากความเชื่อในความฝัน
ภูเก็ตเมื่อราวๆปี พ.ศ.2422 นั้น มีกลุ่มอั้งยี่ สองกลุ่ม กลุ่มแรก ชื่อ ปุงเถ่ากง ตั้วเฮียเป็นคนแซ่ตั้ง มีจับกังเหมืองแร่เป็นกำลังอยู่ 4,000 คน ปักหลักอยู่ที่ตลาดภูเก็ต จึงเป็นเจ้าถิ่นเรียกกันว่าพวกตลาด
ยุคนั้น เริ่มมีการแบ่งสีกันแล้ว คนถนัดเรื่องสีเรียก “พวกขาว”
อีกกลุ่ม งี่หิน ตั้วเฮียเป็นคนแซ่ลิ้ม มีจับกังเป็นกำลังราว 3500 คน ปักหลักอยู่ที่อำเภอกระทู้ ถูกแบ่งเป็น “พวกแดง” ก็แค่แบ่งสีให้รู้ ใครพวกใคร สมัยนั้นคอมมิวนิสต์ยังไม่มี
ที่จริงก็ต่างทำเหมืองแร่ของฝ่ายตนไป แต่มีเรื่องกระทบกระทั่ง ก็เพราะทั้งสองเหมืองต้องใช้น้ำจากลำน้ำสายเดียวกัน เรื่องทะเลาะเพราะแย่งน้ำ จึงเกิดตามมาเนืองๆ
จนถึงครั้งนั้น...จับกังกระทู้ 2 คน เมาเหล้า ทะเลาะกับจับกังพวกตลาด ถูกจับตัวส่งเจ้าเมือง
พวกกระทู้ไม่พอใจหาว่าเจ้าเมืองลำเอียง ระดมพวก 300 คน บุกไปจวน เจ้าเมืองมีกำลังคนน้อยกว่ารับมือไม่ไหว ต้องพาครอบครัวหนี แม้จะมีพระยามนตรี น้องเขยเจ้าเมืองคุมกำลังคนมาช่วยไกล่เกลี่ย แต่ก็เอาไม่อยู่
จับกังอั้งยี่กระทู้ อาละวาด ฉวยโอกาสปล้น ไล่ฆ่าผู้คนเผาบ้านเรือนชาวบ้าน
พระยามนตรีเจรจากับพวกกระทู้ มีหนังสือและขอร้องตั้วสองฝ่าย แต่ก็ไม่ได้ผล
จับกังสองฝ่ายเปิดฉากรบกันต่อไป เบาบ้างหนักบ้าง จนถึงการรบครั้งสุดท้าย อั้งยี่ฝ่ายตลาดพลาดท่าถูกฆ่าตายมาก ไล่เลียงนับจำนวนคน แล้ว เหลือน้อยกว่าฝ่ายกระทู้ จนไม่มีวี่แววว่าจะมีทางชนะได้อีก
วันเวลาของการปะทะหักหาญ ผ่านเลยไป...จนทิ้งระยะรบราฆ่ากันไปได้พักใหญ่
...
จนถึงวันนี้มีผู้จดจำบันทึกไว้ชัดเจน วันที่ 17 เดือน 6 ของจีน พ.ศ.2422
ฝ่ายตลาดส่งนักการทูตฝีปากดีเจรจาขอสงบศึกถาวร กับฝ่ายกระทู้ ฝ่ายกระทู้ก็เชื่อสนิทใจ ยอมรับนัดหมายกินเลี้ยงฉลองกันในสถานที่ “กลาง” ทำเลเป็นที่วางใจ
งานเลี้ยง...เริ่มต้น ตามถ้อยทำนอง อาหารดี สุราดี ดนตรีไพเราะ
ระหว่างนั้นฝ่ายกระทู้ไม่เฉลียวใจ ฝ่ายตลาดดื่มน้อย แต่คะยั้นคะยอให้ฝ่ายกระทู้ดื่มหนัก จนดึกดื่นในบรรยากาศสำเริงสำราญกันเต็มที่นั้น จับกังกระทู้ก็เมามายกันทั่วหน้า
จำนวนไม่น้อย เหมาฟุบหลับคาโต๊ะ จำนวนมากกว่า หลับระเกะระกะอยู่คาพื้น
แล้วก็ถึงนาทีนั้น ไฟก็ถูกจุดลุกโชนเผารอบโรงเลี้ยง จับกังกระทู้ที่ยังมีสติรู้ตัววิ่งหนีไฟ แต่ก็ถูกพวกตลาดพร้อมอาวุธที่รออยู่ ไล่เข่นฆ่า
ฉากระทึกสยดสยองครั้งนี้เกือบจะไม่มีคนเหลือมาเล่า มีบันทึกว่าในจำนวนจับกังกระทู้ 413 คนที่ถูกเผาถูกฆ่า มีเพียงคนเดียวหนีรอดกลับมาได้
ไม่มีบันทึกต่อทางการพระยามนตรี น้องเขยเจ้าเมืองภูเก็ต ซึ่งวางตัวเป็นกลาง ทำอย่างไร แต่ฝ่ายพวกกระทู้นั้น...หลังสงครามฆ่าหมู่ สถานการณ์“คุณต่อ” ก็พลิกผันเป็น“ท่านรอง” ถาวร
ไม่มีใครฟื้นฝอยหาตะเข็บเรื่องเก่า มีแต่เรื่องครอบครัวฝ่ายกระทู้เล่า ญาติพี่น้องที่ถูกฆ่า มาเข้าฝันบอกเป็นวิญญาณเร่ร่อน ขอร้องให้หาที่อยู่ให้
จิตรา ก่อนันทเกียรติ จบเรื่องนี้ว่า ศาลเจ้าชื่อ ต่อง ย่อง สู (ต่องแปลว่าซื่อตรง ย่องแปลว่ากล้าหาญ และสูแปลว่าศาลบรรพบุรุษ) ก็ถูกสร้างขึ้น เป็นการรำลึกถึงผู้ตาย มีพิธีไหว้ใหญ่ วันที่ 7 เดือน 6 ของจีนทุกปี.
กิเลน ประลองเชิง
คลิกอ่านคอลัมน์ “ชักธงรบ” เพิ่มเติม