วันนี้เป็นวันลอยกระทง ขึ้น 15 ค่ำ เดือน 12 ในเว็บไซต์กรมประชาสัมพันธ์ระบุประวัติของประเพณีลอยกระทงมีมาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน เป็นพิธีกรรมร่วมกันของผู้คนในชุมชนทั้งสุวรรณภูมิหรือภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ที่มีมาแต่ยุคดึกดำบรรพ์ เพื่อขอขมาต่อธรรมชาติอันมีดินและน้ำที่หล่อเลี้ยง น้ำเป็นสิ่งสำคัญที่สุดเพราะเป็นบ่อเกิดของสิ่งมีชีวิต เมื่อคนเรามีชีวิตอยู่รอดได้ปีหนึ่ง จึงทำพิธีขอขมาที่ได้ล่วงล้ำก้ำเกินโดยรู้เท่าไม่ถึงการณ์ (เช่น เหยียบย่ำ ขับถ่าย ทิ้งของเสีย สิ่งปฏิกูล และอาจทำสิ่งอื่นที่ไม่เหมาะสม) โดยใช้วัสดุที่ลอยน้ำได้ใส่เครื่องเซ่นให้ลอยไปกับน้ำ
การลอยกระทงเป็นประเพณีที่ชาวไทยสืบต่อกันมาตั้งแต่อดีต แม้ไม่ปรากฏหลักฐานที่แน่ชัดเพราะในศิลาจารึกสมัยสุโขทัยและเอกสารร่วมสมัยไม่มีชื่อ “ลอยกระทง” ในศิลาจารึกของพ่อขุนรามคำแหงก็มีแต่ชื่อ “เผาเทียนเล่นไฟ” ที่มีความหมายอย่างกว้างๆว่าการทำบุญไหว้พระ ส่วนราชสำนักกรุงศรีอยุธยาซึ่งอยู่บริเวณลุ่มแม่น้ำ เป็นศูนย์กลางสำคัญในการสร้างสรรค์ประเพณีเกี่ยวกับน้ำขึ้นมาให้เป็น “ประเพณีหลวง” ดังมีหลักฐานตราไว้ในกฎมณเฑียรบาลว่าพระเจ้าแผ่นดินต้องเสด็จฯไปประกอบพิธีทางน้ำ เพื่อความมั่นคงและมั่งคั่งทางกสิกรรมของราษฎร และขบวนเรือพยุหยาตราทางชลมารค เพื่อประกอบพระราชพิธีโดยเฉพาะ
ครั้นเมื่อถึงสมัย รัชกาลที่ 3 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ การศึกสงครามลดลง บ้านเมืองเริ่มมั่นคง การค้ามั่งคั่งขึ้น พระองค์จึงทรงโปรดให้ฟื้นฟูประเพณีพิธีกรรมสำคัญเพื่อความอุดมสมบูรณ์ของราชอาณาจักร ทรงพระราชนิพนธ์หนังสือตำรา ท้าวศรีจุฬาลักษณ์ หรือ นางนพมาศ โดยสมมติให้ฉากของเรื่องเกิดขึ้นในยุคพระร่วงเจ้ากรุงสุโขทัย ตำราดังกล่าวเอ่ยถึงนางนพมาศว่าเป็นสนมเอกของพระร่วง ที่ได้คิดประดิษฐ์กระทงใบตองเป็นรูปดอกบัวกมุทขึ้น ด้วยเหตุนี้จึงเกิดกระทงทำด้วยใบตองแทนวัสดุอื่นๆ แล้วนิยมใช้ลอยกระทงมาแต่คราวนั้น
...
ประเพณีลอยกระทงนิยมทำกันในคืนวันเพ็ญเดือนสิบสอง เป็นช่วงที่น้ำขึ้นสูงสุด โดยมีวัตถุประสงค์หลากหลาย ขึ้นอยู่กับความเชื่อแต่ละท้องถิ่น หลักๆคือ ขอขมาต่อพระแม่คงคา ขอพรให้ชีวิตราบรื่น เจริญรุ่งเรือง และลอยเคราะห์โศกสิ่งไม่ดีไปกับกระทง
ในช่วงหลายปีมานี้ การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) ได้โปรโมตงานลอยกระทงให้เป็นที่รู้จักไปทั่วโลก เวทีหลักที่ใช้จัดงานตามพื้นที่ต่างๆ มีกิจกรรมหลากหลายมากขึ้น พื้นที่ไฮไลต์ที่ ททท.จัดงานลอยกระทงปีนี้ยังเป็นบริเวณ คลองผดุงกรุงเกษม กทม. ภายใต้แนวคิด มหัศจรรย์สีสันแห่งศรัทธา Amazing Night of Light : Loi Krathong Festival ผสานความทันสมัยของสื่อผสมและเทคโนโลยีเพื่อเข้าถึงคนรุ่นใหม่ และทรงคุณค่าอย่างวิถีไทย
สำหรับ 5 พื้นที่เอกลักษณ์ได้แก่ งานประเพณีลอยกระทงเผาเทียนเล่นไฟ จ.สุโขทัย งานประเพณีลอยกระทงสายไหลประทีป 1,000 ดวง จ.ตาก งานประเพณียี่เป็ง จ.เชียงใหม่ งานประเพณีลอยกระทงกาบกล้วยเมืองแม่กลอง จ.สมุทรสงคราม และงานประเพณีสมมาน้ำ คืนเพ็ง เส็งประทีป จ.ร้อยเอ็ด
คุณฐาปนีย์ เกียรติไพบูลย์ ผู้ว่าการ ททท. คาดการณ์การเดินทางท่องเที่ยวเทศกาลลอยกระทงปีนี้ว่า จะมีแนวโน้มเติบโตเพิ่มขึ้น แม้หลายจังหวัดมีจำนวนวันจัดงานน้อยกว่าปีก่อน แต่ปีนี้ตรงกับวันศุกร์ ต่อเนื่องวันหยุดสุดสัปดาห์ จึงเป็นแรงหนุนให้นักท่องเที่ยวออกมาร่วมงานลอยกระทงมากขึ้น คาดว่าจะมีผู้เยี่ยมเยือนชาวไทย 1.99
ล้านคน/ครั้ง เพิ่มขึ้น 9% ก่อให้เกิดรายได้ 6.99 พันล้านบาท
งานลอยกระทงเป็นอีเวนต์แรกใน 7 อีเวนต์เทศกาลท่องเที่ยวฤดูหนาวเมืองไทย ผมอยากเชิญชวนคนไทยออกไปเที่ยวกันเยอะๆ ไปลอยเคราะห์ ปล่อยวางทุกข์ ขอพรเริ่มต้นใหม่กับสิ่งดีๆ พร้อมดึงเสน่ห์ไทยสร้างประสบการณ์ประทับใจแก่นักท่องเที่ยวต่างชาติ ต่อยอดกระตุ้นการท่องเที่ยวปีหน้า
ร่วมกันผลักดันไทยสู่ World Class Event Hub.
ลมกรด
คลิกอ่านคอลัมน์ “หมายเหตุประเทศไทย” เพิ่มเติม