ผมยังหลงอยู่ในดงนิทาน...ซ้อนนิทาน ปัญจตันตระ หลักสูตรนายกฯ 6 เดือน วันนี้เจอนิทานเรื่องนกไส้กับช้าง จึงย้อนไปอ่านคำนำ ที่มาจากเล่มปักษีปกรณัม เพิ่งรู้ปักษีปกรณัม เริ่มจากมหากาพย์ กวนน้ำทิพย์
ขอแย้มๆให้เห็นเค้า...ในไตรดายุค ฤษีมุนีแลเทพยดาทั้งหลาย ชักชวนกันไปเกษียรสมุทร กราบพระนารายณ์เป็นเจ้า บนพระที่นั่งไวกูณฐ์ หลังอนันตนาคราช ขอต่ออายุพวกตัวเองให้ยืนยาวต่อไปอีก
ใครยังนึกภาพนารายณ์บรรทมสินธุ์ไม่ถนัด ไปดูโขนมูลนิธิศิลปาชีพ ตอนจักราวตาร ที่กำลังเปิดแสดงที่ศูนย์วัฒนธรรมตอนนี้ โขนเปิดเรื่องให้เห็นองค์นารายณ์บรรทมสินธุ์ อลังการงานสร้างกระจ่างตา
เนตรพญานาคกะพริบ เจ็ดเศียรส่ายได้ องค์ลักษมี องค์นารายณ์ที่เคยเห็นในภาพจิตรกรรม หรือจากทับหลังปราสาทเขาพนมรุ้ง มีชีวิตเคลื่อนไหว งามบรรเจิดเพริศพริ้ง ไม่เคยเห็นจากไหนมาก่อน
แต่งานนี้นารายณ์บรรทมสินธุ์ไม่เต็มอิ่ม ท่านไม่รับ ก่อนบรรทมต่อ ท่านแนะให้ไปหาพระอิศวรที่เขาไกรลาส
ระหว่างพระอิศวร ระดมสรรพกำลังทั้งสามโลกวุ่นวายโกลาหล อำนวยการกวนน้ำทิพย์ โลกของนกๆ มีเรื่องใหญ่ หงส์กับกา แข่งว่ายน้ำในมหาสมุทรชิงตำแหน่งผู้นำ
ผลคือหงส์ชนะ แต่นกกระเรียนก็ทัก หงส์ไม่มีอะไรเก่งดีไปทุกอย่าง
แล้วจึงมีนิทาน...เช่นเรื่อง นกไส้กับช้าง ตามมา
ณ กาลก่อน ยังมีนกไส้ 1 ตัว มีครรภ์แก่เจ็บท้องหนัก ก็ตกฟองที่มรรคารอยเท้าคชสาร แลนกไส้บินขึ้นไปจับอยู่บนต้นไม้ คอยดูไข่ลูกๆของตนอยู่
มีคชสารตัวหนึ่งชื่อทัณฑปะเดินตรงมา นกไส้บินไปยืนหน้าช้างสาร ปีกทั้งสองประคองไหว้
“ข้าแต่ท่านผู้เป็นใหญ่ ข้าพเจ้าขอทานชีวิตลูกๆของข้าพเจ้าเถิด”
ช้างสารจึงว่า “ที่อื่นไม่มีฤา” แล้วก็เดินเหยียบฟองนกไส้แตก
นกไส้บินตามไป “แน่ะช้างสาร ท่านมีกำลังมากแล้ว มาข่มเหงเราผู้มีกำลังน้อย ตัวเรากำลังน้อยก็จริง แต่ปัญญาอาจพอสู้กำลังของท่านให้ฉิบหายได้”
...
ประกาศความแค้นของนกตัวเล็กๆแล้ว นกไส้ก็บินไปยังสำนักกา เล่าความคดีซึ่งช้างสารข่มเหงให้กาฟัง กาจึงนำเอาคดีไปฟ้องแก่นกยาง อันเป็นเสนาบดี
นกยางจึงบังคับบัญชาตามมูลวิวาทกันนั้น
ให้กาเอาจะงอยปากไปจิกจักษุทั้งสองข้างแห่งช้างสาร อันชื่อทัณฑปะให้แตกทำลาย
แล้วนกไส้ไปว่ากับแมลงวันให้ไปหยอดไข่ลงในจักษุทั้งสองแห่งช้าง ช้างนั้นมีจักษุบอดทนทุกขเวทนา จะไปหาอาหารก็เป็นอันยาก
นกไส้จึงว่าแก่กบว่า ท่านได้ช่วยกรุณาข้าพเจ้าจงลงไปในเหวแล้วจงร้องให้ดัง กบก็รับสัญญา
แลคชสารเดินไปข้างเหวเมื่อใด นกไส้ก็บินไปบอกให้กบร้องขึ้นด้วยเสียงอันดัง ช้างสารได้ยินเสียงกบร้อง ก็สำคัญว่าสระน้ำ ด้วยอยากน้ำเป็นกำลัง ก็เดินไปตามเสียงกบ
ช้างสารก็ตกเหวลง มีกายยับไปด้วยศิลา แล้วช้างสารก็ขาดใจตาย นกไส้ดีใจร้องว่า ทีนี้เราได้ชนะข้าศึกแล้ว
นิทานชุดปักษีปกรณัม ต่างจากชุดนนทุกปกรณัม หรือชุดปีศาจปกรณัม จบแล้วจบเลย ไม่ทิ้งเงื่อนแง่ให้ต้องตามอ่านต่อ มีเรื่องสอนประเด็นเดียว
อย่าคิดว่าเป็นใหญ่ แล้วจะใช้อำนาจตามอำเภอใจ เหยียบย่ำซ้ำเติมคนเล็กคนน้อย ใครจะไปนึกว่านกไส้ตัวเล็กๆสมคบกับ แมลงวัน กบ สัตว์ตัวเล็กๆน้อยๆ เอาชนะช้างใหญ่
เด็กๆในวันนี้ ไม่ใช่ เด็กเอ๋ย เด็กน้อย ในบทดอกสร้อย...ความรู้เจ้ายังด้อยเร่งศึกษา แต่เป็นเด็กน้อยที่กำลังเป็นผู้ใหญ่ที่มีทั้งประสบการณ์และปัญญา.
กิเลน ประลองเชิง
คลิกอ่านคอลัมน์ “ชักธงรบ” เพิ่มเติม