เด็กรุ่นหลังสงคราม คุ้นเคยร้านหนังสือย่านวังบูรพา...นับแต่แพร่พิทยา โอเดียนบุ๊คส์สโตร์ คลังวิทยา บูรพาสาส์น ฯลฯ ไปจนถึงแผงหนังสือราคาโอเลี้ยงห้าแก้ว ของ อาจินต์ ปัญจพรรค์
อานิสงส์ พ็อกเกตบุ๊กเล่มละห้าบาท ผมพลอยได้อ่าน ไข่มุกมหาภัยของจอห์น สไตร์เบ็ค เรื่องสั้นของกีย์เดอโมปาสซังส์ และเฒ่าทะเล ของเออร์เนสต์ เฮมิงเวย์
ปูพื้นมาถึงตรงนี้ ก็เพื่อจะเลี้ยวเข้าหา เรื่องราวในหนังสือโชคดีที่ร้านหนังสือยังอยู่ (ซีไห่กู เขียน สำนักพิมพ์ แสงดาว พ.ศ.2567) ผมเลือกอ่าน เรื่อง ร้านหนังสือเชคสเปียร์เปิดกิจการแล้ว
นี่คือร้านหนังสือชื่อดังของปารีส เปิด ค.ศ.1919 ที่ว่ากันว่าเป็นดั่งสถานที่แสวงบุญของคนรักหนังสือทั่วโลก
ลูกค้าประจำเฮมิงเวย์ ฟิตซ์ และเจอรัล สเตน
ซิลเวีย บีช เจ้าของร้าน เขียนเอง...เธอเริ่มต้นว่า ...ฉันเตรียมตัวเพื่อวันนี้ (วันเปิดร้านมาตั้งแต่เดือนสิงหาคม ตู้โชว์มีผลงาน เชคสเปียร์ ซอเซอร์ อีเลียต จอยซ์ ฯลฯ วางอยู่
บนผนังมีภาพวาดของเบลก 2 ภาพที่ฉันสะสมแขวน ภาพถ่ายของวิตแมน แอลลันโพ รูปของออสการ์ ไวด์ เขาสวมกางเกงขี่ม้าผ้ากำมะหยี่และเสื้อคลุม มีจดหมายของไวด์ใส่กรอบบุผ้าจำนวนหนึ่ง...
เพื่อนๆหลายคนรอคอยให้ร้านหนังสือเชคสเปียร์เปิด ข่าวแพร่ไปรวดเร็ว ทว่าฉันเองยังไม่พร้อมจะรับแขก ฉันต้องการเวลาทั้งวันเพื่อตรวจตราความเรียบร้อยของร้าน
แต่เมื่อเพื่อนกลุ่มแรกมาถึงร้าน ร้านหนังสือเล็กๆก็ไม่เงียบอีกต่อไป 20 กว่าปีมาแล้ว ที่เพื่อนๆไม่เคยปล่อยให้ฉัน ได้ครุ่นคิดอะไรๆเงียบๆคนเดียวอีก
ต่อด้วยเรื่อง บริษัทเชคสเปียร์...ที่ลูกค้าขาประจำคนหนึ่ง ของร้านเขียน...ค.ศ.1920 เออร์เนสต์ เฮมิงเวย์ ประจำการอยู่กรุงปารีสในฐานะนักข่าว
“ตอนนั้นผมไม่มีเงินซื้อหนังสือ จึงต้องเช่าหนังสือจากแผนกเช่า ของร้านเชกสเปียร์...บนถนนที่เงียบและลมแรง แต่ในร้านกลับอุ่นสบาย ฤดูหนาวมีเตาผิงขนาดใหญ่”
...
เขาพูดถึงเจ้าของร้าน ใบหน้าผอมตอบของซิลเวีย ดูมีชีวิตชีวา ดวงตาสีน้ำตาลว่องไว ท่าทางดีใจเหมือนเด็กผู้หญิงตัวน้อย เธอดูอ่อนโยนยิ้มแย้มและกระตือรือร้น เธอชอบคุยเล่นหยอกล้อ
ครั้งแรกที่ผมเข้าไปในร้าน ผมรู้สึกประหม่า เพราะไม่ได้พกเงินมามากพอจะมัดจำเช่าหนังสือ
“เมื่อไหร่ พกเงินมามากพอ ค่อยมาจ่ายก็ได้” ซิลเวียบอก แล้วจัดการทำบัตรสมาชิกให้ ทั้งยังบอกด้วยว่า จะเช่ากี่เล่มก็ได้
เฮมิงเวย์ เลือกหนังสือหลายเล่ม เริ่มจากงานของทรูเกเนพ หนังสือยุคแรกของ ดี เอช ลอเรนซ์ ซิลเวีย แนะนำ สงครามและสันติภาพ และอีกบางเล่มของดอสโต เยพสกี
“คุณจะไม่กลับมาที่นี่อีกนานเลย ถ้าคุณอ่านหนังสือทั้งหมดนั่น” ซิลเวียว่า
“ผมจะกลับมาจ่ายครับ” เฮมิงเวย์ตอบ “ผมมีเงินอยู่ที่บ้าน”
“ฉันไม่ได้หมายความว่าอย่างนั้นค่ะ คุณสะดวกเมื่อไหร่ค่อยมาจ่ายก็ได้”
บทสนทนาแรกๆ และต่อๆไป เฮมิงเวย์จึงเขียนถึงซิลเวียว่า “ในบรรดาคนที่ผมรู้จัก ไม่มีใครที่สุภาพอ่อนโยนต่อผมเท่าเธอ”
ปกหลังหนังสือเล่มนี้ มีตัวหนังสือสีขาวเขียนเป็นคำถาม “คุณเข้าร้านหนังสือครั้งสุดท้ายเมื่อไหร่”
เมื่ออ่านหนังสือเล่มนี้จบแล้ว คุณจะดีใจที่ยังรู้ว่า โชคยังดีที่ยุคของเรายังมีร้านหนังสืออยู่
ถ้ายังนึกไม่ออก ร้านหนังสือใกล้ที่สุดอยู่ที่ไหน งานสัปดาห์หนังสืออยู่ใกล้ๆ แค่ศูนย์สิริกิติ์นี่เอง.
กิเลน ประลองเชิง
คลิกอ่านคอลัมน์ “ชักธงรบ” เพิ่มเติม