กว๊านพะเยา...ทะเลสาบน้ำจืดใหญ่ที่สุดในภาคเหนือมีพื้นที่มากถึง 12,831 ไร่ จึงเป็นพื้นที่แก้มลิงสำคัญ ด้วยแต่ละปีมีปริมาณน้ำไหลลงกว๊านพะเยา 330 ล้าน ลบ.ม. แต่สามารถเก็บกักน้ำได้เพียง 33.84 ล้าน ลบ.ม. หรือแค่เพียง 10% เท่านั้นเอง
เนื่องจากปัจจุบันกว๊านพะเยาประสบปัญหาตื้นเขินจากการทับถมของตะกอน มีการขยายตัวของผักตบชวาและวัชพืช ทำให้คุณภาพน้ำเสื่อมโทรม และมีการบุกรุกลำน้ำสาขาและกว๊านพะเยา
ทำให้ฤดูฝนมีปริมาณน้ำมากเกิดปัญหาอุทกภัย แต่ฤดูแล้งน้ำไม่พอใช้ทั้งการอุปโภค บริโภคและการเกษตร
“กรมชลประทานจึงได้วางแผนพัฒนากว๊านพะเยา 3 โครงการ ได้แก่ 1.โครงการขุดลอกตะกอนดินกว๊านพะเยา โดยการขุดลอกตะกอนดินรอบกว๊านพะเยา รวมทั้งขุดแนวร่องเดิมกว๊านพะเยาให้กว้างขึ้น พร้อมปรับปรุงอาคาร/ระบบควบคุมและระบายน้ำ 2.โครงการเพิ่มประสิทธิภาพการกักเก็บน้ำพื้นที่ตอนบนกว๊านพะเยา และ 3.โครงการเพิ่มแหล่งกักเก็บน้ำและระบบกระจายน้ำกว๊านพะเยา หากดำเนินการแล้วเสร็จ จะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการกักเก็บน้ำในกว๊านพะเยาได้มากขึ้น ทำให้มีน้ำต้นทุนเพียงพอต่อการทำการเกษตร และการอุปโภคและบริโภคในพื้นที่รอบกว๊านพะเยา ทั้งยังสามารถเพิ่มพื้นที่ชลประทาน รวมทั้งเพิ่มความชุ่มชื้นให้พื้นที่ต้นน้ำ”
...
นายประพิศ จันทร์มา อธิบดีกรมชลประทาน พูดถึงความคืบหน้าโครงการพัฒนากว๊านพะเยา หนึ่งในโครงการสำคัญตามนโยบายของรัฐบาล โดย พล.อ.ประวิตร วงษ์สุวรรณ รองนายกรัฐมนตรี ในฐานะผู้อำนวยการกองอำนวยการน้ำแห่งชาติ ต้องการให้ประชาชนได้ใช้ประโยชน์จากโครงการฯ ได้อย่างเต็มศักยภาพ
ด้าน นายปาโมกข์ ปิงเมือง ผู้อำนวยการโครงการชลประทานพะเยา เผยถึงแผนงานในการพัฒนากว๊านพะเยาทั้ง 3 โครงการ...แผนงานที่ 1 โครงการขุดลอกตะกอนดินกว๊านพะเยา งบประมาณ 750 ล้านบาท ดำเนินการรวม 4 ปี (2564-2567)
ขณะนี้ได้ผ่านขั้นตอนการขออนุญาตใช้พื้นที่ในการขุดลอกกว๊านพะเยา ออกแบบก่อสร้างและกำหนดแนวเขตและรูปแบบการขุดลอกที่เสนอคณะกรรมการบริหารจัดการกว๊านพะเยาอย่างยั่งยืน มีมติเห็นชอบแนวทางการดำเนินการของโครงการฯ และมีการรับฟังความคิดเห็นของประชาชน โดยนายอำเภอเมือง พะเยาเป็นประธานกรรมการ รับฟังความคิดเห็นของประชาชนในพื้นที่ 6 ตำบลในเขตอำเภอเมืองพะเยาเรียบร้อยแล้ว หลังจากนี้อยู่ระหว่างรอการจัดสรรงบประมาณจึงจะสามารถดำเนินการตามแผนที่วางไว้ต่อไป
ส่วนแผนงานที่ 2 โครงการเพิ่มประสิทธิภาพการกักเก็บน้ำพื้นที่ตอนบนกว๊านพะเยา และแผนงานที่ 3 โครงการเพิ่มแหล่งกักเก็บน้ำและระบบกระจายน้ำกว๊านพะเยา ปัจจุบันอยู่ระหว่างการศึกษา สำรวจและออกแบบ ด้านการปรับปรุงระบบส่งน้ำฝายทดน้ำพร้อมระบบ การพัฒนาแก้มลิง สถานีสูบน้ำด้วยไฟฟ้า จะเริ่มดำเนินการได้ภายในปี 2566-2571
และในช่วงที่ผ่านมากรมชลประทานและโครงการชลประทานพะเยาได้ทำการปรับปรุงประตูน้ำโดยก่อสร้างฝายพับได้ เพิ่มระดับเก็บกักน้ำจากเดิมอีก 1 เมตร สามารถเพิ่มประสิทธิภาพการเก็บกักน้ำในกว๊านพะเยาจาก 33.84 ล้าน ลบ.ม. เป็น 55.65 ล้าน ลบ.ม. แต่ยังไม่เพียงพอต่อความต้องการของผู้ใช้น้ำในพื้นที่จังหวัดพะเยา
ดังนั้น โครงการพัฒนากว๊านพะเยาตามนโยบายรัฐบาลในครั้งนี้จะช่วยให้เกิดบริหารจัดการทรัพยากรน้ำได้อย่างมีประสิทธิภาพสูงสุด โดยคาดว่าจะสามารถเพิ่มปริมาณน้ำเก็บกักในกว๊านพะเยาได้ไม่ต่ำกว่า 70–80 ล้าน ลบ.ม. เพื่อประโยชน์ในการอุปโภคบริโภคและการทำการเกษตรของประชาชนจังหวัดพะเยาในอนาคต.
...
ชาติชาย ศิริพัฒน์