มาร์เทิน (Martes) หรือหมาไม้ เป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม พบเห็นได้ตั้งแต่อเมริกา แคนาดา ทางตะวันออกของอัฟกานิสถาน อินเดีย พม่า จีน ไต้หวัน ลาว และไทยในพื้นที่ช่องเย็น อุทยานแห่งชาติแม่วงก์ ที่เขาเขียว เขาใหญ่ ป่าทุ่งใหญ่นเรศวร จ.ตาก
ลักษณะหมาไม้ รูปร่างคล้ายกับหมาหริ่งผสมตัวนาก ลำตัวเพรียวยาว โครงหน้าคล้ายสุนัข หัวมีสีดำ มีใบหูเล็ก ดวงตากลมโตสีดำ บริเวณตั้งแต่ใต้คอลงไปถึงช่วงหน้าอกขนจะเป็นสีเหลือง ขนลำตัวหนามสีน้ำตาลเข้มและสีดำ อุ้งเท้าคล้ายหมี กรงเล็บแหลมคม หางเป็นพวงขนาดความยาวเท่าลำตัว ตัวผู้มีฟันเขี้ยวขนาดใหญ่ โตเต็มที่ลำตัวยาว 20-25 นิ้ว น้ำหนัก 1.5 กก. ส่วนตัวเมียยาว 18-22 นิ้ว น้ำหนัก 700-900 กรัม
นิสัยหมาไม้จะชอบปีนป่ายใช้ชีวิตส่วนใหญ่อยู่บนต้นไม้ มีความปราดเปรียว ไม่ชอบอยู่นิ่ง นิสัยรักสันโดษอยู่ตามลำพัง ยกเว้นในฤดูผสมพันธุ์ อายุ 2-6 ปี จะเริ่มมองหาเพศตรงข้าม และจับคู่ช่วงเดือนมีนาคม-เมษายน จากนั้นจะช่วยกันทำโพรงสร้างรังตามโคนต้นไม้ใหญ่ เริ่มอยู่กันเป็นครอบครัว
หมาไม้ตัวเมียใช้เวลาตั้งท้อง 2 เดือน ตกลูกครั้งละ 1-3 ตัว ลูกอ่อนที่ออกมาช่วงแรกจะกินนม กระทั่งอายุ 2 เดือนจึงเริ่มออกมาเรียนรู้โลกภายนอกในช่วงเวลาหลังตะวันตกดิน และหัดกินผลไม้กับแมลงตัวเล็ก
...
ด้วยลักษณะรูปร่างนิสัยอะเลิต (Alert) ไม่อยู่นิ่ง และขนที่พองฟู หมาไม้จึงไม่แคล้วต้องขึ้นไปอยู่ในบัญชีกลุ่มนิยมเลี้ยงสัตว์แปลก ทำให้จำนวนลดน้อยลง
เพื่อไม่ให้สุ่มเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์ ไทยจึงประกาศให้หมาไม้ขึ้นบัญชีเป็นสัตว์ป่าคุ้มครอง.