#เตือนภัยต้องอ่าน อันตรายกว่าที่คุณคิดเสี่ยงตัดนิ้ว#ล่าสุด
ต้องปลูกถ่ายเนื้อเยื่อกันเลยแค่เข็มพิษเล็กๆของกระเบน #เกิดจากล้างตู้ปลาครับ
ผู้ใช้เฟซบุ๊กนามว่า “Kendo Photjanasuntorn” โพสต์เตือนภัยสำหรับผู้ที่คิดจะเลี้ยง “ปลากระเบน” สวยงามที่ขายกันตามตลาดนัดสัตว์เลี้ยงตั้งแต่ราคาตัวละหลักร้อยไปจนถึงหลักแสน หากจะเลี้ยงควรที่จะต้องมีความรู้...ไม่ใช่แค่อยากเลี้ยงแล้วซื้อมาเลี้ยงเท่านั้น
“คนเลี้ยงต้องรู้ว่ามันมีพิษอันตราย...ขนาดฆ่าคนได้ และพิษมันไม่มียาแก้ รักษาตามอาการ ผจก.ผมเฉียดตายด้วยพิษปลากระเบน (เข็มพิษที่หาง) ขนาดแค่เฉี่ยวๆไม่ได้ปัก เฉี่ยวนิ้วก้อย ปวดขนาดต้องใช้มอร์ฟีนระงับ ปวดจนร้องว่าตัดมือเถอะ...หมอให้ดูอาการใน 24 ชั่วโมง ความดันอาจตก”
ตามรายงาน “พิษปลากระเบน” ฆ่าคนตายมาแล้ว ก็เลยต้องลุ้นนับชั่วโมงกันเลยว่าจะรอดมั้ย ถ้าไม่ผ่าน 24 ชั่วโมงคือตาย เฝ้าทั้งคืนกลัวหยุดหายใจ ลุ้นแทบแย่...ไม่มีอาการใดๆผ่านคืนนั้นไปได้
แผลที่นิ้วคือปัญหาใหญ่ คิดว่าทำแผลไม่กี่วันก็คงหาย แต่ที่ไหนได้...ผ่านไป 3 วันก็พองขึ้นเป็นตุ่มน้ำ 5 วัน...ลอกหนังที่นิ้วออก 7 วัน...ปรากฏว่าเนื้อเริ่มตาย 10 วัน...คว้านเนื้อตายแทบถึงกระดูก ยิ่งคว้านยิ่งดำ เนื้อตายขยายวงกว้าง น่าแปลกใจว่า...ทำแผลกี่รอบเนื้อก็ดำ
“เนื้อตายขยายวงลึกลงไปเรื่อยๆ เหมือนพิษทำให้เส้นเลือดใหญ่ตาย?...หมอบอกว่าไม่เคยเห็น”
เชื่อไหมครับ?...คุณหมอผู้เชี่ยวชาญด้านเส้นเลือดมีทางเลือกให้ 2 ทาง คือ ตัดนิ้ว กับผ่าแผลดูและใช้การปลูกถ่ายเนื้อเยื่อกับเส้นเลือดใหม่ว่าจะกลับมาทำงานอีกหรือไม่...ก็ยังต้องลุ้นกันต่อ
คำถามสำคัญมีว่า...เลี้ยงปลากระเบนสวยงามอันตรายจริงหรือไม่?
...
รศ.น.สพ.ดร.จตุพร กระจายศรี คณบดีคณะสัตวแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีมหานคร มีคำตอบ
“ปลากระเบนสวยงาม” จัดเป็นปลาแม่น้ำ หรือปลาน้ำจืด (River or Freshwater stingray) คือปลาที่จัดอยู่ในกลุ่ม Potamotrygonidae มีถิ่นกำเนิดมาจากลุ่มแม่น้ำอเมซอน ในทวีปอเมริกาใต้
ในธรรมชาติอยู่ตามพื้นทราย โคลน และไม่ทำร้ายมนุษย์ ยกเว้นแต่ถูกรบกวน จึงจะป้องกันตัวด้วยการสะบัดหางแทงเงี่ยงใส่ศัตรู
ปัจจุบันปลาชนิดนี้นิยมเลี้ยงกันเป็นปลาสวยงามในประเทศไทยและมีหลายสายพันธุ์ ยกตัวอย่างเช่น สายพันธุ์โมโตโร่ และสายพันธุ์โพลกาดอท เป็นต้น โดยการเลี้ยงปลากระเบนสวยงามนั้นอาจคิดว่าทำได้ง่าย แต่ถ้าผู้เลี้ยงไม่มีการศึกษาธรรมชาติ ลักษณะ อุปนิสัย และความเป็นอยู่ของปลานี้ให้ดีพอ การเลี้ยงก็อาจไม่ประสบผลสำเร็จ หรือ...อาจจะก่อผลร้ายกับผู้เลี้ยงได้
รศ.น.สพ.ดร.จตุพร บอกอีกว่า ลักษณะของปลากระเบน...เป็นปลากระดูกอ่อน มีช่องเปิดของเหงือกอยู่ทางด้านท้องโดยทั่วๆไปมักจะพบมีอยู่ 5 คู่ มีเงี่ยงเป็นหนามแหลมลักษณะคล้ายฟันเลื่อยอยู่ตรงโคนหาง
“เงี่ยงนี้เองเป็นอาวุธที่สำคัญมาก เพราะมีต่อมพิษด้วย อยู่ที่โคนเงี่ยง ซึ่งหากโดนเงี่ยงนี้ทิ่มแทงจะได้รับพิษที่ทำให้เกิดอาการเจ็บปวดอย่างมาก เกิดจากพิษที่ปล่อยออกมาจากเงี่ยงและเมือกของปลา”
อุปนิสัยที่ต้องรู้ ปลากระเบนสวยงามเป็นปลาที่มีอุปนิสัยไม่ดุ กลัวคน มักหลบซ่อนตัวอยู่ใต้กรวดหรือพื้นทราย ดังนั้น จึงสามารถเลี้ยงรวมกับปลาชนิดอื่นๆได้
ส่วนอาหารของปลากระเบนเหล่านี้ได้แก่ พวกกุ้งฝอย เศษกุ้ง ชิ้นเนื้อปลา ซึ่งปลากระเบนเหล่านี้เป็นปลาที่กินเก่ง และกินจุ ดังนั้น...จึงมีการขับถ่ายของเสียออกมามากด้วย ถ้าของเสียเกิดสะสม...หมักหมมอยู่เป็นจำนวนมากโดยไม่มีการกำจัดทิ้ง หรือผ่านระบบกรองที่ดีพอ ก็จะส่งผลต่อสภาพน้ำ
การเปลี่ยนสภาพความเป็นกรด-ด่างของน้ำ และจะทำให้ปลากระเบนตายได้
“ปลากระเบนเป็นปลาที่อ่อนไหวต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพความเป็นกรด...ด่าง และความสะอาดของน้ำอย่างมาก”
ข้อควรระวังในการเลี้ยง...อย่างที่เกริ่นไว้แล้วข้างต้น “ปลากระเบน” ที่เห็นสีสันสวยงามและแปลกตาเหล่านี้ มีเงี่ยงพิษอยู่ตรงโคนหาง“ผู้เลี้ยง”...อาจเผลอไปถูกหรือสัมผัสในขณะที่มีการล้างตู้ปลาและถูกเงี่ยงนี้ทิ่มแทงได้ ซึ่งอาจจะทำให้มีอาการเลือดไหลไม่หยุด เจ็บปวดรุนแรง ความดันผิดปกติ
แต่...หากแพ้รุนแรงอาจถึงขั้นเสียชีวิตได้ ผู้เลี้ยงจึงต้องมีความระมัดระวังให้มาก
รศ.น.สพ.ดร.จตุพร ย้ำว่า การปฐมพยาบาลเบื้องต้น เมื่อถูกเงี่ยงพิษของปลากระเบนทิ่มแทงต้องรีบแช่ส่วนของบาดแผลลงในน้ำที่ค่อนข้างร้อน (ให้ร้อนที่สุดเท่าที่เราจะทนไหว) โดยความร้อนจะทำให้พิษจากเงี่ยงปลาซึ่งเป็นสารโปรตีนอย่างหนึ่งเสียสภาพและหมดฤทธิ์
ทั้งนี้ ต้องมีระยะเวลาแช่นาน อย่างน้อยๆก็ประมาณ 30 นาที หรือจนกว่าอาการปวดจะทุเลา โดยต้องคอยเติมน้ำร้อนตลอดเวลา
นอกจากนี้ บาดแผลดังกล่าวมีโอกาสติดเชื้อแบคทีเรียจากน้ำซึ่งอยู่ในตู้ปลา และเชื้อแบคทีเรียอาจทำให้บาดแผลเป็นเนื้อตายหรือเน่าได้ ดังนั้น...เพื่อความปลอดภัยจึงควรไปพบแพทย์เพื่อตรวจบาดแผลให้ละเอียด และอาจจะต้องฉีดยาป้องกันบาดทะยัก ตลอดจนรับยาปฏิชีวนะอย่างต่อเนื่อง
การนำเสนอข่าวอย่างแพร่หลายเป็นการเตือนที่ดีให้ระมัดระวังตัวในกลุ่มผู้นิยมปลากระเบนสวยงามเหล่านี้ และประชาชนทั่วไปจะได้ช่วยกันสอดส่องดูแลหากพบในธรรมชาติ
อย่างไรก็ตาม การหลุดหรือปล่อยสู่แหล่งน้ำธรรมชาติเป็นไปได้ยาก เพราะปลากระเบนสวยงามมีชีวิตอยู่ได้ในน้ำสะอาดมาก ต้องมีออกซิเจนในน้ำสูงตามที่ได้กล่าวไว้แล้ว และปลาเหล่านี้ออกลูกเป็นตัว
...
ดังนั้น...จึงเป็นไปไม่ได้ที่ไข่ปลาจะหลุดไปกับน้ำทิ้งต่างๆและฟักออกมาเป็นตัวในระบบท่อระบายน้ำหรือในแหล่งน้ำอื่น นอกจากนี้แล้วปลากระเบนสวยงามเป็นปลาที่มีราคาสูงจึงไม่มีการปล่อยทิ้งขว้างลงแหล่งน้ำตามธรรมชาติ
รศ.น.สพ.ดร.จตุพร กระจายศรี คณบดีคณะสัตวแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีมหานคร ฝากทิ้งท้ายว่า ถ้าเราอยากเลี้ยงสัตว์อะไร ถ้ามันเป็นสัตว์ต่างถิ่นหรือเป็นสัตว์ที่เราไม่รู้จักคุ้นเคย (Alien species) เราก็ควรทำการศึกษาวิธีการเลี้ยง หรือพิษภัยจากสัตว์ชนิดนั้นให้ดีเสียก่อน
“อย่าเลี้ยงไปตามกระแส...แล้วถ้าสักวันเราเบื่อก็จะทิ้งขว้างมันไป กลายเป็นสัตว์ต่างถิ่นที่เข้าไปสู่ธรรมชาติ...ทำลายระบบนิเวศรวมถึงสัตว์ประจำท้องถิ่นนั้นให้หมดไปได้เหมือนที่เคยเกิดขึ้นแล้วในบางประเทศ”.