- ในช่วงไม่กี่วันที่ผ่านมา เกิดกระแสข่าวมากมายว่า ข้อตกลงหยุดยิงระหว่างอิสราเอลกับกลุ่มฮามาสใกล้จะเสร็จสมบูรณ์ จุดประกายความหวังที่จะยุติสงครามในฉนวนกาซา ซึ่งดำเนินมานานถึง 15 เดือน
- จากข้อมูลที่มีการเปิดเผยออกมา การหยุดยิงจะแบ่งออกเป็น 3 ช่วง ซึ่งกลุ่มฮามาสจะทยอยปล่อยตัวประกัน และกับนักโทษที่ฝ่ายอิสราเอลจับตัวเอาไว้ และส่งชาวบ้านกลับคืนถิ่นฐาน
- จากนั้นจะเข้าสู่ช่วงหลังสงครามผ่านพ้น ซึ่งเป็นช่วงที่มีการถกเถียงกันอย่างหนัก อิสราเอลควบคุมด้านความมั่นคงในกาซา แต่สหรัฐฯ ยืนยันว่า ปาเลสไตน์ควรเป็นผู้บริหารดินแดนแห่งนี้
ข้อตกลงหยุดยิงระหว่างอิสราเอลกับกลุ่มฮามาสใกล้จะเกิดขึ้นเต็มทนแล้ว โดยทีมเจรจาของทั้งสองฝ่ายกำลังอยู่ในขั้นสุดท้ายของการหารือกันผ่านตัวกลางเรื่องเงื่อนไข เพื่อยุติการโจมตีฉนวนกาซาที่ดำเนินมานานถึง 15 เดือน และมีผู้เสียชีวิตหลายหมื่นคน
เจ้าหน้าที่ของทั้งอาหรับ, สหรัฐฯ และอิสราเอล บอกกับ บีบีซี และ ซีบีเอส นิวส์ ว่า ทั้งสองเห็นชอบเรื่องหลักการของข้อตกลงหยุดยิงแล้ว และหากทุกอย่างเป็นไปได้ด้วยดี การเจรจาระหว่างอิสราเอลกับกลุ่มฮามาสจะเสร็จสิ้นภายในสัปดาห์นี้
คำถามที่ตามมาคือ หลังจากบรรลุข้อตกลงแล้ว การหยุดยิงจะดำเนินไปในรูปแบบใด เงื่อนไขอะไรบ้างที่อยู่ในข้อตกลง ตัวประกันจะได้รับการปล่อยตัวหรือไม่ และอิสราเอลจะถอนทหารทั้งหมดหรือเปล่า?
...
อะไรอยู่ในข้อตกลง?
ความท้าทายใหญ่ที่สุดในการบรรลุข้อตกลงหยุดยิงครั้งนี้คือ เรื่องอนาคตของกาซาหลังสงครามผ่านพ้นไปแล้ว ข้อตกลงนี้จะยุติการโจมตีของอิสราเอลในกาซาทันทีที่บังคับใช้ ตามด้วยการปล่อยตัวประกันครั้งใหญ่ที่สุด นับตั้งแต่การหยุดยิงชั่วคราวเมื่อเดือนพฤศจิกายน 2566
กลุ่มฮามาสลักพาตัวชาวอิสราเอลและชาวต่างชาติไปรวม 251 คน ในการโจมตีอิสราเอลครั้งใหญ่เมื่อ 7 ต.ค. 2566 และปัจจุบันยังคงมีตัวประกันที่อยู่ในมือของพวกเขาอีก 94 คน แต่ฝ่ายอิสราเอลเชื่อว่า มีเพียง 60 คนเท่านั้นที่ยังมีชีวิตอยู่
ขณะที่ฝ่ายอิสราเอลคาดว่าจะปล่อยตัวนักโทษชาวปาเลสไตน์จำนวนราว 1,000 คน โดยหลายคนถูกจำคุกมานานหลายปี เพื่อแลกกับตัวประกัน
ด้านประธานาธิบดี โจ ไบเดน ของสหรัฐฯ ซึ่งเป็นหนึ่งในผู้ผลักดันการเจรจาระหว่างอิสราเอลกับฮามาส เผยว่า ข้อตกลงนี้ จะหยุดการต่อสู้ มอบความมั่นคงให้อิสราเอล และเปิดช่องสำหรับการส่งความช่วยเหลือด้านมนุษยธรรมให้แก่ชาวปาเลสไตน์ที่ต้องทนทุกข์กับสงครามมานาน โดยไบเดนไม่ลืมย้ำว่า ฮามาสเป็นฝ่ายเริ่มก่อน
หยุดยิง 3 เฟส
คาดกันว่าการหยุดยิงจะแบ่งออกเป็น 3 เฟส หรือ 3 ช่วง ซึ่งรายละเอียดกำลังอยู่ระหว่างการหารือขั้นสุดท้าย และจนกว่าทั้งสองฝ่ายจะเห็นชอบในข้อตกลง เงื่อนไขต่างๆ สามารถเปลี่ยนแปลงได้เสมอ
-เฟสที่ 1 เจ้าหน้าที่ปาเลสไตน์บอกกับ บีบีซี ว่า ในช่วงนี้ตัวประกัน 34 คน ซึ่งคาดว่าเป็นพลเรือนทั้งหมด จะถูกส่งตัวคืนสู่อิสราเอล และกับนักโทษชาวปาเลสไตน์ โดยมีตัวประกัน 3 คนจะได้รับการปล่อยตัวในทันที ส่วนที่เหลือจะเป็นการแลกเปลี่ยนตลอดช่วง 6 สัปดาห์
ระหว่างนี้ ทหารอิสราเอลจะเริ่มถอนกำลังออกจากเขตที่อยู่อาศัยในฉนวนกาซา เมื่อการหยุดยิงเฟสที่ 1 เข้าสู่วันที่ 16 อิสราเอลกับฮามาสจะกลับมานั่งโต๊ะเจรจาอีกครั้ง เพื่อหารือเรื่องการหยุดยิงเฟสที่ 2 กับ 3
-เฟสที่ 2 ตัวประกันที่เหลืออยู่ทั้งหมด ซึ่งเป็นทหารและกำลังสำรองของอิสราเอล จะได้รับการปล่อยตัว แลกกับนักโทษชาวปาเลสไตน์จำนวนหนึ่ง
ในหมู่นักโทษกว่า 1,000 คนที่อิสราเอลเลือกมาเพื่อแลกเปลี่ยนกับตัวประกัน มี 190 คนที่กำลังรับโทษจำคุก 15 ปีหรือนานกว่านั้น แต่อิสราเอลยืนยันว่า พวกเขาจะไม่ปล่อยตัวนักโทษที่ถูกตัดสินว่ามีความผิดข้อหาฆาตกรรม และผู้ที่เกี่ยวข้องกับการโจมตีเมื่อ 7 ต.ค. 2566
ระหว่างเฟสที่ 2 อิสราเอลจะอนุญาตให้ชาวปาเลสไตน์นับล้านคนที่ต้องอพยพลงมาอยู่ตอนใต้ของฉนวนกาซา กลับคืนสู่ถิ่นฐานในภาคเหนือ
-เฟสที่ 3 จะประกาศไปด้วยการฟื้นฟูกาซาขึ้นมาใหม่ ซึ่งคาดว่าจะใช้เวลานานหลายปี ขณะที่ฝ่ายอิสราเอลยืนยันว่า พวกเขาคงกำลังทหารไว้ในเขตกันชน หรือเขตความมั่นคงในกาซาตลอดช่วงหยุดยิง
...
แผนการหลังสงครามผ่านพ้นเป็นอย่างไร?
นายแอนโทนี บลิงเคน รัฐมนตรีว่าการกระทรวงต่างประเทศสหรัฐฯ พูดถึงแผนการหลังสงครามของกาซาในวันอังคาร ซึ่งรวมถึงเรื่องการสร้างใหม่และการบริหาร เขาต้องการให้องค์การบริหารแห่งชาติปาเลสไตน์ (PA) ที่ควบคุมเขตเวสต์แบงก์อยู่ตอนนี้ เชิญนานาชาติเข้ามาสร้างและบริหารรัฐบาลชั่วคราวหลังข้อตกลงหยุดยิงหมดลง
หน่วยงานบริหารกาซาควรดำเนินงานโดยร่วมมืออย่างใกล้ชิดกับเจ้าหน้าที่อาวุโสของสหประชาชาติ ที่เข้ามาดูแลด้านการสร้างเสถียรภาพและการฟื้นฟูกาซา นายบลิงเคนระบุ นอกจากนั้น เขายังต้องการให้ประชาคมนานาชาติและชาติอาหรับ เข้ามามีส่วนร่วมในการรักษาความมั่นคง และกำกับดูแลการส่งความช่วยเหลือ โดยอาจส่งทหารเข้ามาประจำการในกาซา
ถึงแม้ว่าอิสราเอลจะยืนกรานว่า พวกเขาต้องการเป็นผู้ควบคุมด้านความมั่นคงของกาซาหลังการต่อสู้จบลง แต่ประชาคมนานาชาติเชื่อว่า กาซาควรบริหารโดยชาวปาเลสไตน์
และนายบลิงเคนก็พูดอย่างชัดเจนว่า “ชาวปาเลสไตน์จำเป็นและคู่ควรที่จะสามารถตัดสินใจทางการเมืองด้วยตัวเองได้ในอนาคตอันใกล้นี้ และอิสราเอลต้องละทิ้งความเชื่อที่ว่า อิสราเอลสามารถรักษาสถานะควบรวมดินแดนโดยพฤตินัยแบบนี้ได้ต่อไป”
...
คำถามที่ยังไม่มีคำตอบ
กว่าการเจรจาระหว่างอิสราเอลกับฮามาสจะมาถึงจุดนี้นั้นไม่ง่าย เนื่องจากทั้งสองฝ่ายไม่เชื่อใจกันอย่างสิ้นเชิง ถึงแม้ว่าข้อตกลงหยุดยิงจะหยุดการต่อสู้ได้ แต่ยังไม่แน่ชัดว่า สงครามจะจบลงอย่างถาวรหรือไม่
หนึ่งในเป้าหมายหลักของอิสราเอลในการทำสงครามในกาซาคือ การทำลายกลุ่มฮามาสและขีดความสามารถในการบริหารของพวกเขาให้สิ้นซาก แต่ถึงแม้ในช่วง 15 เดือนที่ผ่านมา รัฐบาลยิวจะสร้างความเสียหายให้ฮามาสอย่างหนัก แต่กลุ่มติดอาวุธกลุ่มนี้ก็ยังเหลือขีดความสามารถในการบริหารและฟื้นฟูกลุ่มกลับมาอยู่บ้าง
นอกจากนั้น ยังไม่ชัดเจนด้วยว่า ตัวประกันในมือของฮามาสเป็นหรือตายกี่คน และฮามาสรู้ที่อยู่ของตัวประกันครบทุกคนหรือไม่ ในขณะที่ฮามาสก็เรียกร้องให้อิสราเอลปล่อยตัวประกันคำสั่งที่รัฐบาลยิวบอกว่าจะไม่ปล่อยตัว รวมถึงผู้มีส่วนร่วมในการโจมตีอิสราเอลเมื่อ 7 ต.ค. 2566
อิสราเอลบอกว่าจะคงกำลังทหารอยู่ในเขตกันชนตลอดช่วงเวลาของข้อตกลงหยุดยิง แต่ก็ไม่แน่ชัดว่าหลังจากนั้น พวกเขาจะถอนทหารออกไปหรือไม่
และอย่างสุดท้าย การหยุดยิงใดๆ ระหว่างอิสราเอลกับกลุ่มฮามาสนั้นมักจะเปราะบางเสมอ ในอดีตทั้งสองฝ่ายเคยต่อสู้กันมาหลายครั้ง หยุดยิงกันมาหลายครั้ง และทุกครั้งระหว่างหยุดยิงก็ยังมีการปะทะกันประปราย จนสุดท้ายการหยุดยิงก็พังทลาย การหยุดยิงครั้งนี้ จะแตกต่างออกไปหรือไม่ เป็นสิ่งที่ต้องจับตามอง
ผู้เขียน : ทิตชนม์ สว่างศรี
ที่มา : bbc , newarab
...