ในงานเสวนาการค้าการลงทุนในจีนเมื่อสิบกว่าปีก่อน เมื่อมีผู้มาร่วมเสาวนาถามถึงการทำร้านกาแฟ ผู้ร่วมเสวนาคนหนึ่งซึ่งเป็นอาจารย์ชั้นผู้ใหญ่ที่ไม่ค่อยได้ไปเมืองจีน แต่คงเป็นคนอ่านเยอะ ฟังเยอะ เรียนมาเยอะ ท่านให้ข้อมูลว่าจีนมีวัฒนธรรมดื่มชา เป็นไปไม่ได้ที่ขายกาแฟได้ในแผ่นดินจีน “ขอให้คุณลืมเรื่องกาแฟในจีนไปเลย”
สมัยนี้มีการเรียนการสอน หรือการอบรมสัมมนา โดยเชิญคนที่มีชื่อเสียงมาร่วม คนมาฟังอาจจะเสียโอกาสเหมือนงานเสวนาการค้าการลงทุนในจีนเมื่อสิบกว่าปีก่อน เพราะความเป็นจริงของกาแฟในจีนกลับสวนกับความรู้ที่ท่านให้ในงานเสวนา
พุธ 14 กันยายน 2022 เบลินดา หว่อง ประธานสตาร์บัคส์ไชน่า ออกมาให้ข้อมูลว่าสิ้นเดือนกันยายน 2022 ร้านสตาร์บัคส์ในจีนมีจำนวนถึง 6,000 สาขา ภายใน ค.ศ.2025 หรืออีก 3 ปีข้างหน้า ร้านสตาร์บัคในจีนจะมีมากถึง 9,000 สาขา
ไม่ใช่มีเฉพาะร้านสตาร์บัคส์ วันนี้ที่เมืองจีน ร้านกาแฟมากมายหลากหลายยี่ห้อ หลากหลายระดับ เปิดกันเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ วินาทีที่ผมเขียนคอลัมน์ ใน Current World Population บอกว่าประชากรโลกที่ตัวเลขเป็นปัจจุบันที่สุดคือ 7,975 พันล้าน อีกเพียง 25 ล้าน ประชากรบนโลกของเราก็จะถึง 8 พันล้านคนแล้ว คนหลายพันล้านทั่วโลกดื่มกาแฟ แต่ปลูกกาแฟกันได้เฉพาะประเทศที่อยู่ในเขตเส้นทรอปิกออฟแคนเซอร์กับเส้นทรอปิกออฟแคปริคอร์น (มีเพียง 2 ประเทศที่อยู่นอกพื้นที่ระหว่างเส้นทั้งสอง แต่ผลิตกาแฟได้คือ ออสเตรเลียและเนปาล)
7 ปีที่แล้ว ผมร่วมทีมคาราวานกับ ร.ต.อ.ดร.นิติภูมิธณัฐ มิ่งรุจิราลัย ขับจากไทยไปกัมพูชาและเวียดนาม ตระเวนไปดูพื้นที่ปลูกกาแฟ เราต้องยอมรับวิสัยทัศน์ในการส่งเสริมการปลูกกาแฟของรัฐบาลเวียดนาม ส่งเสริมอย่างเอาจริงเอาจังจนวันนี้เวียดนามมีผลผลิตกาแฟมาเป็นอันดับ 2 ของโลกรองจากบราซิล (ทราบว่าถ้าเป็นโรบัสตา ผลผลิตของเวียดนามขึ้นเป็นอันดับ 1 แล้ว)
...
คนจำนวนไม่น้อยคิดว่าจีนปลูกกาแฟไม่ได้ ABC หรือธนาคารเกษตรแห่งชาติของจีนมุ่งมั่นปั่นงานจนเปอร์เซ็นต์ผลผลิตกาแฟจากจีนในตลาดโลกสูงกว่าไทย ลาว ฟิลิปปินส์ พม่า ฯลฯ ใครไปเยือนมณฑลยูนนานของจีน ลองไปดูการปลูกกาแฟพันธุ์คาติมอร์ที่ผูเอ่อร์ คุนหมิง หลินซาง เหวินซาน เต๋อหง ฯลฯ หรือไปดูพันธุ์เบอร์บอนกับทิปิกาที่เป่าซาน แผ่นดินของมณฑลฟูเจียนที่อยู่ตรงข้ามกับไต้หวัน ก็ปลูกกาแฟโรบัสตา ที่มณฑลไห่หนาน หรือเกาะไหหลำก็มีพื้นที่ปลูกกาแฟ
การลงทุนทำร้านกาแฟในจีน ไม่ใช่ลงทุนกันธรรมดา ทว่าแข่งขันใช้ทุนกันจำนวนมาก ค.ศ.2023 นิคมการสร้างสรรค์กาแฟสตาร์บัคส์ที่เมืองคุนซาน มณฑลเจียงซู ก็จะเปิดให้บริการได้ เฉพาะที่แห่งนี้ สตาร์บัคส์ใช้เงินลงทุนไป 1.1 พันล้านหยวน ก็ประมาณ 5.5 พันล้านบาท แม้แต่ศูนย์นวัตกรรมที่สตาร์บัคส์สร้างในจีน ก็มีมูลค่าสูงถึง 1.4 พันล้านหยวน หรือ 7 พันล้านบาท
ย้อนหลังกลับไปในอดีตหลายพันปี จีนมีการสอนวัฒนธรรมการชงชา ทุกวันนี้ จีนตามกระแสโลกเรื่องการดื่มกาแฟ การเรียนการสอนด้านกาแฟในจีนพัฒนาไปมาก อาชีพที่เริ่มเป็นที่สนใจของวัยรุ่นจีนก็คือบาริสต้า ในหลายประเทศบาริสต้าเป็นเพียงพนักงานเสิร์ฟกาแฟ แต่ที่จีน บาริสต้าเป็นผู้เชี่ยวชาญด้านกาแฟ คนจำนวนหนึ่งซึ่งเข้าไปในร้านกาแฟมักจะชอบไปดูบาริสต้าสกัดกาแฟ สนทนากับบาริสต้าเรื่องความแตกต่างของกาแฟพันธุ์ต่างๆ
ขณะนี้มีคนมาขอซื้อแฟรนไชส์ร้านขนมหวานไทยชูไท่หลิง (นิทานหิ่งห้อย) ไปเปิดตามเมืองต่างๆ ผมกับภรรยาจึงต้องตระเวนไปดูทำเลและฟังผู้ประกอบการอธิบายขยายความว่าร้านขนมหวานไทยของลื้อมีแผนการขายยังไง ถึงจะไปรอด แทบทุกรายมักจะบอกว่า “อ้า อั๊วจะขายขนมหวานไทยของลื้อ พร้อมกาแฟไทย”.
นิติการุณย์ มิ่งรุจิราลัย
songlok1997@gmail.com