ในอินเตอร์เน็ตมีกรณีจะเข้าสู่ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียนอุบัติผู้สนใจเรื่องภาษามาเลเซียและภาษาอินโดนีเซียกันเยอะมาก บ้างก็บอกว่าเป็นภาษาเดียวกัน ฟังกันรู้เรื่อง บางท่านก็บอกว่าเป็นคนละภาษา และก็มีผู้คนถามผมในเรื่องนี้มาเยอะเหมือนกัน
ผมขอนำมารับใช้ในคอลัมน์เปิดฟ้าส่องโลกของ นสพ.ไทยรัฐ อย่างนี้ครับว่า ภาษาอินโดนีเซียกับภาษามาเลเซียก็เหมือนกับภาษาฮินดีที่พูดกันในอินเดีย และภาษาอูร์ดูที่พูดกันในปากีสถาน ที่แต่ก่อนง่อนชะไรย้อนหลังกลับไปในอดีต คือภาษาเดียวกัน ศัพท์จำนวนมากมาจากภาษาสันสกฤต
กระทั่งราชวงศ์โมกุลเข้ามาปกครองอินเดีย ก็นำเอาศัพท์แสงต่างๆ ทางภาษาเปอร์เซียเข้ามาใช้ ต่อมาสัดส่วนของศัพท์ภาษาเปอร์เซียเริ่มมีมากกว่าภาษาสันสกฤต ภาษาฮินดีที่มีภาษาเปอร์เซียปนอยู่เป็นจำนวนมากก็กลายเป็นภาษาอูร์ดู ในตอนแรกๆคนที่ใช้ภาษาฮินดีกับภาษา อูร์ดูยังพูดจาปราศรัยกันรู้เรื่อง แต่เมื่อวันเวลาหมุนเวียนเปลี่ยนไปมีศัพท์แสงทางเปอร์เซียเข้ามาเพิ่มขึ้น คนที่ใช้ภาษาฮินดีกับอูร์ดู ก็เริ่มพูดกันไม่รู้เรื่องแล้ว
ภาษาฮินดีใช้ตัวอักษรเทวนาครี ส่วนภาษาฮินดีที่มีภาษาเปอร์เซียปนอยู่มากจนกระทั่งกลายเป็นภาษาอูร์ดู นำตัวอักษรอาหรับแบบเปอร์เซียมาใช้ในการเขียน ภาษาทั้งสองก็ยิ่งห่างต่างกันไปเรื่อยๆ จนต่อมากลายเป็น ภาษาคนละอย่าง พูดเขียนกันไม่รู้เรื่อง
ภาษาอูร์ดูเกิดขึ้นมาได้อย่างไร ต้องตอบว่า เกิดเพราะการปกครองครับ ถ้าพวกกษัตริย์โมกุลตีและปกครองอินเดียไม่ได้ ทุกวันนี้ก็ไม่มีภาษาอูร์ดูอุบัติขึ้นมาในโลก
กลับมาที่ภาษามาเลเซียและภาษาอินโดนีเซีย...
แต่ก่อนง่อนชะไร ภาษาทั้งสองก็คือ ภาษามลายูเดียวกัน แตกต่างกันอยู่บ้างตรงที่ภาษามลายูที่ใช้กันในอินโดนีเซียได้รับอิทธิพล จากภาษาสันสกฤต เพราะสมัยก่อนแถวเกาะชวาเป็นศูนย์กลางของศาสนาฮินดูและศาสนาพุทธที่มีต้นกำเนิดมาจากอินเดีย
ในขณะที่ภาษามลายูในมาเลเซียได้รับอิทธิพลจากศาสนาอิสลาม ตามรัฐสุลต่านอิสลามแห่งมะละกา จนภาษาอาหรับซึ่งเป็นภาษาแห่งศาสนาอิสลามถูกนำมาใช้เป็นภาษาแห่งวิทยาการแทนที่ภาษาสันสกฤตในแถวมาเลเซีย
ที่เป็นเช่นนี้เพราะ Islamisasi หรือ “กระบวนการทำให้เป็นอิสลามมากขึ้น” เกิดขึ้นเข้มข้นในมาเลเซีย ผู้คนมาเลเซียนิยมใช้ศัพท์แสงในภาษาอาหรับแทนที่ภาษาสันสกฤต แต่กระบวนการทำให้เป็นอิสลามมากขึ้น ไม่ได้เกิดเข้มข้นในอินโดนีเซีย ผู้คนจึงใช้ภาษามลายูที่ยังคงใช้ศัพท์แสงเดิมๆ ที่มาจากภาษาสันสกฤต
แม้กระนั้นก็ตาม ความแตกต่างของภาษามลายูที่ใช้ในสองประเทศในสมัยก่อนตอนโน้นก็ยังไม่มีความแตกต่างกันมาก จนกระทั่ง....
อังกฤษและฮอลแลนด์เข้ามาเป็นเจ้าอาณานิคมแบ่งกันปกครอง อังกฤษได้มาเป็นเจ้าเข้าครองมาเลเซีย ส่วนพวกดัตช์แห่งฮอลแลนด์ (เนเธอร์แลนด์) เป็นเจ้าเข้าปกครองอินโดนีเซีย ตั้งแต่นั้นนั่นแหละครับ ภาษาทั้งสองที่เริ่มเติบโตกันออกไปคนละแบบ
ศัพท์แสงต่างๆ ทางภาษาอังกฤษถูกนำไปใช้ในภาษามลายูที่พูดกัน ในมาเลเซีย ส่วนศัพท์ภาษาดัตช์ก็ถูกเข้าไปใช้ในภาษามลายูในอินโดนีเซีย
ทำให้ภาษามลายูในมาเลเซียและในอินโดนีเซียต่างกันมากขึ้น
ในมาเลเซีย ผู้คนยังใช้ pejabat ที่หมายถึงสำนักงาน แต่คนอินโดนีเซียเอาศัพท์ภาษาดัตช์เข้ามาใช้เป็น kantor เมื่อคนมาเลเซียจะพูดถึงห้อง ก็ใช้คำว่า bilik แต่คนอินโดนีเซียใช้ภาษาอิงไปทางภาษาดัตช์ว่า kamar คนมาเลเซียหยิบหนังสือพิมพ์ฉบับนี้ชูขึ้นพร้อมทั้งพูดว่า akhbar ทว่าคนอินโดนีเซียกลับใช้ภาษาดัตช์ที่หมายถึงหนังสือพิมพ์ว่า koran
ศัพท์ในภาษาดัตช์เข้ามาปะปนอยู่ในภาษามลายูที่ใช้ในอินโดนีเซียมากซะจนคนมาเลเซียฟังไม่รู้เรื่อง คนอินโดนีเซียเองก็ชินกับภาษามลายูที่มีศัพท์ภาษาดัตช์เข้ามาปะปนซะจนฟังภาษามลายูที่ใช้กันในมาเลเซียไม่รู้เรื่อง
พ.ศ.2480 อินโดนีเซียได้รับเอกราช ก็ใช้ตัวอักษรโรมันมาใช้ในการเขียนภาษามลายูแบบอินโดนีเซีย
ในตอนนั้น ภาษามลายูที่ใช้กันในประเทศมาลายา (มาเลเซีย) ยังใช้ตัวอักษรภาษาอาหรับ จนกระทั่งต่อมา มาเลเซียได้รับเอกราช จึงนำ ตัวอักษรโรมันมาใช้เขียนแทนภาษาอาหรับ แต่การสะกดตัวอักษรโรมันของภาษามาเลเซียต่างจากภาษาอินโดนีเซียมาก
1 มกราคม 2558 อีกไม่ถึง 3 ปี เราก็จะเข้าสู่การเป็นประชาคมเศรษฐกิจอาเซียนอย่างสมบูรณ์ ทว่า ผู้คนของเราจำนวนมากยังรู้เรื่องของเพื่อนบ้านน้อยกันอยู่เลยครับ.
...
คุณนิติ นวรัตน์