“บอนไซ” ถือเป็นอีกหนึ่งต้นไม้มงคล เสริมดวงชะตาชีวิตตามความเชื่อทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติ ในวารสาร “จากญี่ปุ่น” ของสถานทูตญี่ปุ่นประจำประเทศไทย มีข้อมูลความรู้ที่น่าสนใจไม่น้อย
ด้วยเป็นหนึ่งในวัฒนธรรมแบบโบราณของญี่ปุ่น ซึ่งเป็นที่รู้จักกันทั่วโลก การปลูกต้นไม้บอนไซ ต้องอาศัยทั้งเวลาและความรู้ชำนาญการ โดยใช้เทคนิคการจัดแต่งต้นไม้พืชพันธุ์ต่างๆที่อยู่ตามธรรมชาติลงในกระถางด้วยมือของมนุษย์ให้มีความงดงามมากขึ้นกว่าพันธุ์ไม้เหล่านั้นที่อยู่ตามธรรมชาติ จนอาจกล่าวได้ว่าเป็นศิลปะรูปแบบหนึ่ง
คนญี่ปุ่นคุ้นเคยกับการดำเนินชีวิตร่วมกับธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ์และการเปลี่ยนแปลงของฤดูกาลทั้ง 4 การปลูกต้นไม้บอนไซ เป็นวิถีในการชื่นชมธรรมชาติให้ใกล้ชิดมากยิ่งขึ้น
โดยทั่วไป ในประเทศญี่ปุ่น บอนไซ มีภาพลักษณ์ว่า ราคาแพง จึงเป็นงานอดิเรกสำหรับผู้สูงอายุ และคนเกษียณอายุงาน เมื่อไม่กี่ปีที่ผ่านมา วิธีการเพลิดเพลินกับบอนไซได้เปลี่ยนไป ไม่จำกัดแต่เพียงบอนไซที่มีอายุและน้ำหนักมากซึ่งมีราคาแพงเพียงเท่านั้น วัยรุ่นในยุคสมัยใหม่ได้ปรับวิธีการเพลิดเพลินกับการปลูกต้นไม้บอนไซให้เป็นส่วนหนึ่งของการดำเนินชีวิตประจำวันเพิ่มมากขึ้น
เช่น บอนไซขนาดเล็ก น้ำหนักเบาถูกนำมาตกแต่งในห้องนอน หรือห้องนั่งเล่น ถึงแม้ว่าจะมีการปรับเปลี่ยนรูปแบบบอนไซให้ใกล้ตัวมากกว่าในอดีต อย่างไรก็ตาม การมีความรู้ความเข้าใจในระดับหนึ่งเพื่อการชื่นชมและการเลี้ยงดูเป็นสิ่งสำคัญ
ปัจจุบัน ที่ประเทศญี่ปุ่นนำต้นไม้หลากหลายชนิดมาปลูกแบบบอนไซ ต้นไม้ที่นิยมอย่างมาก เช่น พืชตระกูลสน โดยเฉพาะสนไพน์ และสนซีดาร์ เนื่องจากมีอายุยืนและสามารถดัดแต่งรูปทรงได้ ส่วนต้นไม้จำพวกที่มีลักษณะใบกว้างและผลัดใบ เช่น ต้นเซลโควา และต้นเมเปิ้ลญี่ปุ่นเนื่องจากสามารถเพลิดเพลินกับสีสันที่แตกต่างไปตามฤดูกาล
...
ทั้งยังมีเทคนิคตัดกิ่งก้านให้สมดุล ใช้ลวดพันลำต้นปรับเปลี่ยนทิศทาง การเปลี่ยนดิน ตัดแต่งรากเก่า การย้ายกระถาง...ทุกอย่างล้วนต้องอาศัยภูมิความรู้อย่างมีชั้นเชิง.
ฤทัยรัช จันทร์เพ็ญ