เมียนมาเป็นประเทศหนึ่งที่มีกลุ่มชาติพันธุ์ที่ซับซ้อน เป็นความยากลำบากของคนที่ติดตามการเมืองและความเคลื่อนไหวของสาธารณรัฐแห่งสหภาพแห่งนี้ สิ่งที่เราเห็นหรือสิ่งที่เราได้ยินได้ข่าว อาจจะเป็นแค่ยอดภูเขาน้ำแข็ง ส่วนฐานที่อยู่ใต้น้ำอาจจะใหญ่โตมโหฬารจนเรานึกไม่ถึง คนที่ทำวิทยานิพนธ์เกี่ยวกับเมียนมา พอทำไปได้ระยะหนึ่ง บางคนถึงขนาดไปขอถอนหัวข้อจากอาจารย์ที่ปรึกษาเพราะสู้กับข้อมูลที่ลึกลับซับซ้อนไม่ไหว
เอาแค่ 1 ใน 7 รัฐ ก็มีทั้งกองทัพอาระกัน กองทัพแนวร่วมปลดปล่อยแห่งอาระกัน สภาแห่งชาติอาระกัน ส่วนรัฐอื่นๆก็มีทั้งกองทัพผู้เสียสละแห่งกะเหรี่ยงประชาธิปไตย สภาแห่งชาติกะเหรี่ยง/ กองทัพปลดปล่อย สภาสันติภาพกะเหรี่ยง กองทัพ/พรรคก้าวหน้าแห่งชาติคะเรนนี สภาฟื้นฟูแห่งรัฐฉาน/กองทัพรัฐฉาน กองทัพสหรัฐว้า องค์กรแห่งชาติว้า กองทัพเมืองไต ฯลฯ
คนเป็นรัฐบาลของเมียนมาจึงทำงานด้วยความยุ่งยากลำบาก สิ่งที่ทำไปอาจจะเป็นบวกกับองค์กรหนึ่ง แต่เป็นลบกับองค์กรอื่น ที่มีกำลังมากในขณะนี้คือ กองทัพอาระกัน ที่มีอักษรย่อว่า AA ครั้งหนึ่ง พรรคสันนิบาตแห่งชาติเพื่อประชาธิปไตยของอองซานซูจีไปเรียกกองทัพอาระกันว่า กลุ่มก่อการร้าย เคยมีการจับผู้คนจากพรรคสันนิบาตแห่งชาติฯไปเป็นตัวประกัน
เมื่อพูดถึงกองทัพเมียนมาหรือตะมะดอจะรวมทั้งกองทัพบก กองทัพเรือ กองทัพอากาศ โดยมีกองกำลังเสริมของกองทัพอยู่อีก 3 หน่วยคือ ตำรวจเมียนมา อาสาสมัครพลเรือน และกองกำลังชายแดน กองทัพเมียนมามีกำลังประจำเป็นอันดับ 9 ของโลก (4 แสนคน) และมีกำลังสำรองกึ่งทหาร (7.2 หมื่นคน)
ก่อนการเลือกตั้ง พ.ศ.2563 กองทัพเมียนมาไปมีความสัมพันธ์อันดีกับกองทัพอาระกัน แล้วก็ร่วมกันโจมตีพรรคสันนิบาตแห่งชาติฯ + กรรมการการเลือกตั้ง หลังจากเลือกตั้งเสร็จแล้วกองทัพเมียนมาก็ตะโกนก้องร้องว่า กกต.ที่แต่งตั้งโดยพรรคสันนิบาตแห่งชาติโกงเลือกตั้ง จัดเลือกตั้งอย่างไม่บริสุทธิ์ยุติธรรม พื้นที่ไหนที่ไม่ใช่พื้นที่คะแนนเสียงส่วนใหญ่ของตนเอง กกต.เมียนมาก็ประกาศเลื่อนการเลือกตั้งโดยที่ไม่มีวันที่แน่ชัดว่าการเลือกตั้งใหม่จะเป็นเมื่อใด
...
ยกตัวอย่างเหตุการณ์จากย่อหน้าข้างบน ก็คือรัฐอาระกันหรือรัฐยะไข่ซึ่งอยู่ทางตะวันตกของเมียนมาตรงที่ติดกับบังกลาเทศ รัฐนี้มี 5 จังหวัดคือ ชิตเว มองดอ เจาะพยู ตาน-ดแว และมเยาะอู้ ทั้งหมดมี 4,185 หมู่บ้าน ผู้คนในรัฐนี้นับถือศาสนาพุทธ อิสลาม และฮินดู กกต.เมียนมาไม่ยอมจัดให้มีการเลือกตั้งในบางพื้นที่ของรัฐนี้ โดยอ้างความปลอดภัยเพราะยังมีปฏิบัติการของกองทัพอาระกัน ผู้มีสิทธิที่ กกต.ให้เลื่อนการเลือกตั้งไปก่อนนี่มีเป็นล้านคนครับ
มองเผินๆเหมือนกับว่าการเลือกตั้งของเมียนมาครั้งที่ผ่านมาราบรื่น แต่ถ้าคนที่ตามการเมืองเมียนมาอย่างลึก อาจจะสงสัยในความไม่ชอบมาพากลของ กกต. ที่พยายามให้คำว่า “ประชาธิปไตย” และ “เสรีภาพ” แก่พรรคสันนิบาตแห่งชาติฯ ใช้เท่านั้น พรรคอื่นห้ามใช้
มีการร้องเรียนจากพรรคการเมืองอื่นว่า กกต.ให้โควตาพรรคต่างๆไปพูดจาปราศรัยในจอโทรทัศน์ก็จริง แต่ต้องส่งสคริปต์ให้ดูก่อนว่าคุณจะพูดอะไรบ้าง พรรคอื่นที่มีคำว่าประชาธิปไตยหรือเสรีภาพก็จะถูก กกต.ตัดออกไป หรือไม่ก็ใช้ให้ไปแก้ไขคำพูดที่จะออกอากาศ พรรคใดที่มีข้อความเกี่ยวดองหนองยุ่งกับพรรคสันนิบาติแห่งชาติฯในทางลบ ก็ต้องไปแก้สคริปต์ ผมเข้าใจว่า นี่เป็นสิ่งที่สร้างความขมขื่นให้กับพรรคการเมืองอื่นมากพอสมควร
กองทัพเมียนมาและคนบางกลุ่มมองว่า กกต.เมียนมาเอียงไปเข้ากับผู้ที่แต่งตั้งตัวเองขึ้นมา นั่นก็คือพรรคสันนิบาตแห่งชาติฯ ที่เป็นรัฐบาล
การที่กองทัพเมียนมาลุกขึ้นมาปฏิวัติรัฐประหารในครั้งนี้ ก็ไม่ได้มีประเด็นจาก กกต. อย่างเดียวดอกครับ มาจากหลายปัจจัยแน่นอน หนึ่งในนั้นน่าจะเป็นความตระหนกตกใจของฝ่ายกองทัพ ตระหนกตกใจอย่างไร แหม พรุ่งนี้ขออนุญาตกลับมารับใช้กันต่อครับ.
นิติการุณย์ มิ่งรุจิราลัย
songlok1997@gmail.com