• ในสถานการณ์ที่ไวรัสโควิด-19 สายพันธุ์เดลตาแพร่กระจายได้เร็ว การใช้ Rapid Antigen Test ที่อ่านผลได้ภายในไม่กี่นาที อาจเป็นวิธีที่เหมาะสมสำหรับการตรวจคัดกรองในกลุ่มผู้ไม่แสดงอาการ
  • ประเทศต่างๆ พยายามใช้ชุดตรวจ Rapid Test ในวงกว้าง เพื่อแยกผู้ติดเชื้อออกมาให้เร็วที่สุด หากได้ผลบวกจะต้องตรวจแบบ PCR ซ้ำเพื่อความแม่นยำ
  • Rapid Test จึงกลายเป็นอุปกรณ์สำคัญสำหรับหลายประเทศที่ต้องจากจ่ายให้ถึงประชาชนให้มากที่สุด ทั้งแจกฟรี จำหน่ายทั่วไปในราคาถูก และจัดส่งถึงบ้าน

ชุดทดสอบหาเชื้อโควิดอย่างง่าย Rapid Test ชนิด Antigen อาจจะมีความจำเพาะเพียงร้อยละ 30-80 ไม่แม่นยำเท่ากับการตรวจด้วย RT-PCR หรือทำ swab เก็บตัวอย่างเชื้อจากเนื้อเยื่อหลังโพรงจมูก แต่ในสถานการณ์ที่โควิด-19 สายพันธุ์เดลตาแพร่กระจายได้เร็ว ทำให้มีผู้ติดเชื้อเกือบหลักหมื่นต่อวัน ขั้นตอนการตรวจที่อ่านผลด้วยตาเปล่าได้ใน 15 นาที ทำให้การใช้ Rapid Antigen Test อาจเป็นวิธีที่เหมาะสมสำหรับการตรวจคัดกรองในกลุ่มผู้ไม่แสดงอาการ หลายประเทศเปิดให้ประชาชนสามารถหาซื้อชุดตรวจชนิดนี้ได้ตามร้านขายยาทั่วไป เพราะช่วยให้สามารถแยกผู้ติดเชื้อออกมาได้เร็วขึ้น

ขณะที่ 11 กรกฎาคม 2564 ‘กลุ่มหมอไม่ทน’ ล่ารายชื่อผ่านทางเว็บไซต์ change.org เรียกร้องต่อกระทรวงสาธารณสุขและ ศบค.ให้การตรวจ self-kit test ฟรี โดยไม่มีเงื่อนไข สำหรับประชาชนไทยทุกคน โดยให้เหตุผลว่า

“การเข้าถึงการตรวจ เป็นส่วนหนึ่งของการป้องกันและรักษาโรคระบาด ในระหว่างที่เฝ้ารอการมาถึงของวัคซีน วิธีที่ดีที่สุด คือการตรวจให้มากที่สุด ภาระส่วนนี้ ยังต้องตกมาถึงประชาชนอีกอย่างนั้นหรือ”

ชุดตรวจฟรี จากภาษีประชาชน

...

รัฐบาลประเทศต่างๆ อำนวยความสะดวกแก่ประชาชนให้เข้าถึงการตรวจหาเชื้อได้ง่ายที่สุด รวมถึงการทำให้ราคาชุดตรวจเชื้อ Rapid Test ราคาถูกที่สุด เพื่อควบคุมโรคระบาด และหลายประเทศแจกพร้อมเดลิเวอรี่ถึงบ้าน

ตั้งแต่ 9 เมษายน 2021 สหราชอาณาจักรส่งชุดตรวจหาเชื้อ Rapid test ฟรี ให้กับประชาชนทุกคนที่อายุ 11 ปีขึ้นไป เพียงแค่กดสั่งผ่านทางเว็บไซต์ระบบบริการสาธารณสุขแห่งชาติ (National Health Service: NHS) ชุดตรวจจะถูกจัดส่งถึงบ้าน โดยมีเงื่อนไขว่า ต้องไม่มีอาการของโควิด-19 อยู่แล้ว เช่นเดียวกับที่ทำงาน โรงเรียน และมหาวิทยาลัย ก็มักจัดให้โดยไม่เสียค่าใช้จ่าย

ระบบออนไลน์นี้ ประชาชนจะได้รับชุดตรวจ 7 ชุดภายใน 2 วัน ซึ่งจะมีอีเมลแจ้งเตือนล่วงหน้า NHS ให้เหตุผลว่า เนื่องจากทุก 1 ใน 3 ของผู้ติดเชื้อโควิด-19 มักไม่แสดงอาการ จึงแนะนำให้ประชาชนตรวจหาเชื้อสัปดาห์ละ 2 ครั้ง หากได้ผลบวกให้แยกตัวเองออกมา ก็จะช่วยยับยั้งการแพร่เชื้อได้ แม้ว่าผ่านการรับวัคซีนแล้วก็ควรตรวจซ้ำ เพราะยังมีโอกาสแพร่เชื้อได้ โดยภายในกล่องมีคู่มือและคำอธิบายโดยละเอียด

ด้านเยอรมนีประกาศตั้งแต่ 16 มีนาคมว่า ผู้พำนักอยู่ในเยอรมนีทุกคนจะต้องตรวจหาเชื้อโควิด-19 ด้วยชุดตรวจ Rapid Test อย่างน้อยคนละ 1 ครั้งต่อสัปดาห์ หากพบผลบวกก็จะได้ตรวจแบบ PCR ฟรีเป็นขั้นตอนต่อไป ประชาชนสามารถไปตรวจได้ตามศูนย์ที่รัฐจัดให้ คลินิก รวมทั้งบุคลากรทางการแพทย์ที่ได้รับอนุญาต เช่น ทันตแพทย์ เภสัชกร องค์กรต่างๆ

ที่เบอร์ลิน รัฐบาลท้องถิ่นจ้างรถมอเตอร์ไซค์เคลื่อนที่ตรวจหาเชื้อแก่ประชาชน นอกจากนี้ยังจัดตั้งหน่วยประสานงานเพื่อแจกจ่ายและส่งชุดตรวจแก่ประชาชนตามบ้านในแต่ละรัฐด้วย

ส่วนเดนมาร์ก ซึ่งมีพื้นที่เล็กกว่าประเทศไทย 12 เท่า กับประชากรราว 5.8 ล้าน มีจุดรับตรวจด้วย Rapid Test และ PCR ฟรีรวม 613 แห่งทั่วประเทศ ประชาชนสามารถเข้าไปตรวจได้เลย ไม่ต้องนัดหมายแต่อย่างใด

ระดมตรวจเชิงรุก ไม่เจ็บและจบ

สโลวะเกียเป็นตัวอย่างหนึ่งของประเทศที่แสดงให้เห็นว่าการระดมตรวจหาเชื้อโควิด-19 เป็นวงกว้างช่วยลดการระบาดได้

รายงานในวารสาร Science ฉบับวันที่ 7 พฤษภาคม 2021 เปิดเผยว่า สโลวะเกียระดมตรวจหาเชื้อโควิด-19 เชิงรุกในประชากรทั้งประเทศกว่า 5.5 ล้านคน ด้วยชุดทดสอบ Rapid Test ชนิด Antigen หลายครั้งช่วงเดือนตุลาคมและพฤศจิกายนปี 2020 เพื่อหาผู้ติดเชื้อให้มากที่สุด ลดการแพร่กระจายเชื้อ ควบคู่ไปกับมาตรการล็อกดาวน์ เริ่มจากทดสอบเบื้องต้นระหว่าง 23-25 ตุลาคม ในเขตที่มีผู้ติดเชื้อมากที่สุด 4 เขต ก่อนระดมตรวจทั้งประเทศระหว่างวันที่ 31 ตุลาคม - 1 พฤศจิกายน จากนั้นตรวจในเขตที่มีความชุกของโรค (prevalence) สูงซ้ำในวันที่ 7-8 พฤศจิกายน 2020

การตรวจหาเชื้อครั้งใหญ่ของสโลวะเกียดำเนินการโดยบุคลากรทางการแพทย์ ผลการตรวจพบผู้ติดเชื้อ 50,000 คน ภายใน 1 สัปดาห์ และหลังจากนั้นพบว่าความชุกของโรคใน 45 เขต ลดลงประมาณ 58 เปอร์เซ็นต์ ตัวเลขนี้ยังขึ้นอยู่กับปัจจัยภายนอก การระดมตรวจหาเชื้อพร้อมกับมาตรการควบคุมโรคอื่นๆ รวมทั้งการกักตัวและแยกผู้ติดเชื้อออกไปพร้อมกัน จะสามารถลดความชุกของโรคได้ถึง 70 เปอร์เซ็นต์

การระดมตรวจหาผู้ติดเชื้อทั้งประเทศส่งผลสำคัญต่อระบบเฝ้าระวังโรคของสโลวะเกียที่ก่อนหน้านี้เคยใช้นโยบายตั้งรับมาตลอด จำนวนผู้ป่วยที่ต้องเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลคงที่ตั้งแต่กลางเดือนพฤศจิกายน ชี้ให้เห็นว่าจำนวนผู้ติดเชื้อใหม่ลดลง สอดคล้องกับการตรวจหาเชื้อเป็นวงกว้างและแยกผู้ป่วยออกมาไม่ให้สัมผัสกับคนในบ้าน พร้อมกับมาตรการอื่นๆ ที่เข้มงวด ทำให้การลดจำนวนผู้ติดเชื้อในสโลวะเกียเห็นผลในทางปฏิบัติอย่างรวดเร็ว

มาร์ติน พาเวลกา (Martin Pavelka) และคณะนักวิจัยผู้ติดตามกรณีนี้เห็นว่า แม้ว่าวิธี Rapid Test จะไม่ได้ให้ผลแม่นยำ แต่การเร่งตรวจเชิงรุกทั้งประเทศก็ส่งผลต่อการจัดการกับโรคระบาดของสโลวะเกียอย่างสำคัญ และอาจเป็นบทเรียนเพื่อรับมือกับการระบาดให้แก่ประเทศอื่นๆ ได้

...

เปรียบเทียบราคากับค่าแรงขั้นต่ำ

แม้หลายประเทศจะยังไม่แจกชุดตรวจฟรี แต่ก็เน้นแนวทางการควบคุมให้ Rapid Test มีราคาถูก เพื่อเข้าถึงได้ง่าย และเหมาะสมกับรายได้ของประชาชนในประเทศ

ชุดตรวจด้วยตัวเองของสิงคโปร์หาซื้อได้ตามร้านขายยา คิดเป็นหน่วยเงินไทยจะตกประมาณชุดละ 250-300 บาท ทั้งนี้ สิงคโปร์เป็นประเทศที่ไม่กำหนดค่าแรงขั้นต่ำ พนักงานทำความสะอาดได้ค่าแรงประมาณ 32,000 บาทต่อเดือน

เกาหลีใต้อนุญาตให้ร้านขายยาขายชุดตรวจแก่ประชาชนเมื่อปลายเดือนเมษายน 2021 ราคาประมาณ 250-280 บาท ขณะที่ค่าจ้างขั้นต่ำปี 2020 อยู่ที่ประมาณ 240 บาทต่อชั่วโมง

สถาบันวิจัยและบริษัทเอกชนในอินเดียจำหน่ายชุดตรวจแบบ Rapid Test ราคาย่อมเยาเพื่อให้ประชาชนเข้าถึงได้ ในราคาประมาณ 25 บาท โดยค่าแรงรายวันขั้นต่ำของอินเดียอยู่ที่ระหว่าง 160-328 บาท ขึ้นอยู่กับแต่ละรัฐ

...