ในโลกปัจจุบัน เทคโนโลยีต่างๆ ได้เข้ามามีบทบาทต่อชีวิตของคนทุกคน ข้อมูลข่าวสาร และความรู้ต่างๆ มากมายรวมอยู่ในมือถือเพียงเครื่องเดียว ลูกของคุณจะได้รับทั้งประโยชน์ ขณะเดียวกันก็ได้รับรู้ถึงตัวอย่างที่ไม่ดีได้อย่างรวดเร็วและง่ายดายเช่นเดียวกัน แต่เราจะสอนให้เด็กเลือกส่วนที่ดีของสิ่งเหล่านี้มาใช้ให้ถูกต้องและเหมาะสมอย่างไร จึงเป็นเรื่องที่พ่อแม่ยุคนี้ควรต้อง “ฝึกวินัย” ให้ลูกอย่างจริงจัง
การฝึกวินัยจะต้องฝึกอย่างเหมาะสมตามพัฒนาการของเด็ก โดยมีเป้าหมายหลักคือ การให้เด็กรู้จักควบคุมความต้องการของตัวเองให้อยู่ในขอบเขต และสามารถแสดงพฤติกรรมต่างๆ ได้อย่างเหมาะสม และความสามารถนี้จะเป็นพื้นฐานสำคัญที่จะทำให้เขาประสบความสำเร็จในชีวิตต่อไปในภายภาคหน้า
ฝึกวินัย ฝึกอย่างไร
การฝึกวินัย คือ การให้เด็กเรียนรู้ และสามารถแยกแยะได้ว่าอะไรดี อะไรไม่ดี โดยการสอนให้เด็กได้เรียนรู้ว่าพฤติกรรมที่เหมาะสมในแต่ละที่เป็นอย่างไร สอนทักษะการอยู่ร่วมกับคนอื่น ที่สำคัญคือ เด็กจะต้องเรียนรู้และเข้าใจอารมณ์ของตัวเอง เพราะการที่คนเราจะอยู่ร่วมกับคนในสังคมได้นั้น นอกจากจะเข้าใจตัวเองแล้ว ยังต้องเข้าใจคนอื่นด้วย ถ้าเด็กไม่เข้าใจความรู้สึกของคนอื่น เขาก็จะเลือกทำในสิ่งที่ตนเองอยากทำเท่านั้น
การฝึกวินัยจะต้องเริ่มจากที่บ้าน โดยมีหลักพื้นฐานง่ายๆ 3 ข้อ คือ การกระทำของเด็กจะต้องไม่สร้างความเดือดร้อนให้ผู้อื่น ไม่สร้างความเดือดร้อนให้ตัวเอง และไม่เป็นการทำลายข้าวของ
การที่พ่อแม่จะตั้งกฎใดขึ้นมา จะต้องขึ้นอยู่กับพื้นฐานของเด็กแต่ละคน และช่วงวัยของเขาด้วย เช่น หากลูกเป็นเด็กเล็กที่มีพลังงานสูง การห้ามลุกเดิน ต้องนั่งนิ่งๆ นั้นเป็นไปได้ยาก ควรบอกเด็กว่าอนุญาตให้เดินได้แต่ในบริเวณไหน หรือหาอะไรให้เด็กทำขณะที่เด็กจะต้องรอคอย เป็นต้น
...
กฎที่ตั้งควรสอดคล้องกับพื้นฐานของครอบครัว และจะต้องไม่มากมายจนเกินไป ดังนั้นการกระทำใดที่ไม่เป็นอันตราย ก็ควรปล่อยให้เด็กได้เรียนรู้และแก้ปัญหาด้วยตัวเอง เช่น ถือน้ำดื่มเองแล้วทำน้ำหก จะทำอย่างไร เป็นต้น
ในทางตรงข้าม หากพ่อแม่ทำทุกอย่างให้ลูก เด็กก็จะเติบโตมาเป็นคนที่ทำอะไรไม่เป็น ไม่รู้จักการแก้ปัญหาและขาดความมั่นใจในตัวเอง
พ่อแม่ควรบอกเหตุผลกับเด็กเสมอว่าควรหรือไม่ควรทำอะไร เพราะอะไร แทนการขู่ให้เด็กกลัวเพื่อให้เด็กหยุดพฤติกรรมนั้นๆ หรือลงโทษอย่างเดียว เพราะนอกจากจะไม่เป็นการฝึกให้เด็กคิดเป็นเหตุเป็นผลแล้ว เมื่อเด็กโตขึ้น คำขู่ต่างๆ ไม่ได้ผล เด็กก็อาจทำพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสมต่อไป นอกจากนี้ อาจเป็นตัวอย่างของการพูดปดโดยไม่ได้ตั้งใจ
อีกหนึ่งหัวใจสำคัญของการฝึกวินัย คือ พ่อแม่ต้องเป็นตัวอย่างที่ดีให้ลูกเห็นด้วย เพื่อเขาจะได้ซึมซับพฤติกรรมเหล่านั้น และปฏิบัติตาม จำไว้ว่าการกระทำสำคัญกว่าคำพูด
สิ่งสุดท้ายของการฝึกวินัยที่พ่อแม่มองข้ามไปไม่ได้ คือ การให้เวลากับลูก พึงคิดไว้เสมอว่าเด็กทุกคนต้องการความสนใจ แม้จะมีเวลาแค่วันละ 10-20 นาที แต่ขอให้เป็นช่วงเวลาแห่งความสุข เป็นเวลาที่พ่อแม่ลูกได้ใช้เวลาร่วมกัน ทำกิจกรรมร่วมกัน และควรให้คำชมกับลูกเสมอเมื่อเขาทำสิ่งที่ดี จะทำให้เขามีกำลังใจอยากทำสิ่งดีๆ ต่อไป และจะเชื่อฟังสิ่งที่พ่อแม่สอน แต่หากให้ความสนใจแต่เฉพาะเวลาลูกทำไม่ดี เด็กก็จะทำพฤติกรรมไม่ดี เพื่อจะได้ความสนใจแม้จะเป็นด้านลบก็ตาม
การฝึกวินัยให้ลูกไม่ใช่เรื่องยาก หากพ่อแม่เห็นความสำคัญ เริ่มต้นให้เร็วที่สุดได้ตั้งแต่ขวบปีแรก และทำให้สม่ำเสมอ ให้เวลาที่มีเป็นเวลาคุณภาพ และเป็นตัวอย่างที่ดี ลูกของคุณก็จะเติบโตไปเป็นผู้ใหญ่ที่ดี และประสบความสำเร็จในชีวิต
----------------------------------------------------------------
แหล่งข้อมูล
พญ.เบญญาชลี เตชะแสนศิริ. 2560. เลี้ยงลูกให้มีวินัย. ใน: การบรรยายให้ความรู้ในงาน “ก้าวสู่ปีที่ 7 ศูนย์การแพทย์สมเด็จพระเทพรัตน์”. โดยคณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี วันที่ 16 สิงหาคม 2560 ณ ศูนย์การแพทย์สมเด็จพระเทพรัตน์ คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี.