"ทางผีผ่าน” เป็นความเชื่อเกี่ยวกับสิ่งลี้ลับแบบเฉพาะบุคคล เรื่องเล่าที่ว่านี้มักเกี่ยวข้องกับเส้นทางที่เชื่อว่าเป็นทางที่ “วิญญาณ” หรือ “สิ่งเหนือธรรมชาติ” เดินทางผ่าน และมักถูกบอกเล่าในบริบทของการป้องกันภัย การเคารพบูชา และการรักษาความสงบสุขในชุมชน
ทางผีผ่าน...เป็นตำนานและความเชื่อพื้นบ้านในหลายพื้นที่ของประเทศไทย ความเชื่อเกี่ยวกับ “ทางผีผ่าน” มักมีลักษณะคล้ายกัน โดยมีเรื่องเล่าที่แตกต่างกันไปตามท้องถิ่น
อาทิ...ภาคเหนือมีความเชื่อว่าทางผีผ่าน มักเป็นเส้นทางในป่าหรือตามแนวเขา ซึ่ง เชื่อกันว่าเป็นเส้นทางของเจ้าป่าเจ้าเขา วิญญาณบรรพบุรุษ หรือภูตผีที่จะใช้เดินทางในช่วงกลางคืน
ภาคอีสาน...ทางผีผ่านมักเป็นบริเวณป่าช้าเก่าหรือต้นไม้ใหญ่อย่างต้นไทร เชื่อว่าเป็นเส้นทางที่วิญญาณเดินทางกลับสู่โลกหลังความตาย ภาคกลาง...ทางผีผ่านมักเป็นบริเวณสี่แยก หรือต้นไม้ใหญ่ในหมู่บ้าน เชื่อว่าหากมีบ้านเรือนตั้งขวางจะทำให้เกิดสิ่งอัปมงคล
กล่าวกันว่า...ลักษณะของทางผีผ่านนั้น มักจะเป็นเส้นทางเปลี่ยว...ทางที่ไม่มีผู้คนสัญจรหรือเป็นพื้นที่รกร้าง หรือไม่ก็เป็น... ต้นไม้ใหญ่โดยเฉพาะต้นไทรหรือต้นโพธิ์ ซึ่งเชื่อว่าเป็นที่อยู่อาศัยของวิญญาณ นับรวมไปถึงทางสามแพร่งหรือสี่แยก...เชื่อว่าเป็นจุดรวมพลังงานลึกลับ
...
และ...สถานที่เคยเกิดเหตุร้ายแรง เช่น อุบัติเหตุหรือการเสียชีวิต
เรื่องเล่าที่น่าสนใจเกี่ยวกับทางผีผ่านเรื่อง “บ้านขวางทางผี” ในอดีตมีเรื่องเล่าเกี่ยวกับครอบครัวที่สร้างบ้านบนเส้นทางผีผ่าน แม้มีคนเตือนแต่เจ้าของบ้านไม่เชื่อ ต่อมาเกิดเหตุการณ์แปลกประหลาด เช่น เสียงเดินในบ้านตอนกลางคืน เงาลึกลับ หรือคนในครอบครัวเจ็บป่วยโดยไม่มีสาเหตุ จนต้องย้ายบ้านในที่สุด
ถัดมา...“เสียงเดินในป่า” นักเดินป่าในพื้นที่ภาคเหนือเล่าว่า เมื่อเดินผ่านเส้นทางหนึ่งในป่าลึก มักได้ยินเสียงฝีเท้าหรือเสียงคนเดินตาม ทั้งที่ไม่มีใครอยู่ จนชาวบ้านแนะนำให้จุดธูปบอกกล่าววิญญาณเพื่อให้เดินทางปลอดภัย
เมื่อมีการเชื่อกันว่าพื้นที่ใดเป็นทางผีผ่าน ชาวบ้านมักปฏิบัติด้วยความเคารพเพื่อป้องกันสิ่งไม่ดี เช่น จุดธูปบอก กล่าว...ขออนุญาตและแจ้งให้วิญญาณทราบก่อนผ่านทาง การวางศาลพระภูมิ... เพื่อให้วิญญาณมีที่อยู่และไม่รบกวนคนในพื้นที่ หลีกเลี่ยงการตั้งสิ่งปลูกสร้างขวางทาง...
หากจำเป็นต้องตั้งบ้านหรือสิ่งก่อสร้าง ชาวบ้านมักทำพิธีสะเดาะเคราะห์ก่อน
น่าสนใจว่าความเชื่อเรื่อง “ทางผีผ่าน” นอกจากสะท้อนความเคารพในธรรมชาติแล้ว ยังเกี่ยวข้องกับการรักษาความสงบสุขในชุมชน และช่วยปลูกฝังจริยธรรม เช่น การไม่เบียดเบียนพื้นที่ที่เชื่อว่าเป็นของสิ่งลี้ลับ หรือการอยู่ร่วมกันอย่างสมดุลระหว่างคนกับธรรมชาติ
ตำนาน “ทางผีผ่าน” แม้จะดูเป็นเรื่องลี้ลับ แต่ทว่าในวิถีชีวิตของคนไทย ความเชื่อเรื่อง “ทางผีผ่าน” เป็นอีกหนึ่งปรากฏการณ์ที่สะท้อนถึงความศรัทธาในสิ่งลี้ลับความเชื่อในพลังที่อยู่นอกเหนือความเข้าใจทางวิทยาศาสตร์ ...มิติความเชื่อ “ทางผีผ่าน” หมายถึงเส้นทางที่เชื่อว่าเป็นที่เดินทางของวิญญาณ ภูตผี หรือสิ่งลี้ลับ เรื่องเล่านี้มีปรากฏในหลายภูมิภาคของประเทศไทย โดยในแต่ละท้องที่อาจเรียกชื่อและตีความแตกต่างกันไป
ย้ำว่า...“ความเชื่อเกี่ยวกับทางผีผ่านมีจุดเด่นคือความเชื่อว่า การละเมิดพื้นที่ดังกล่าวจะนำมาซึ่งอันตราย เช่น โรคภัย เจ็บป่วย หรือเหตุการณ์ไม่คาดฝัน คนในชุมชนจึงมักเคารพและหลีกเลี่ยงการรบกวนพื้นที่ที่เชื่อว่าเป็นเส้นทางของสิ่งลี้ลับ”
ตอกย้ำตัวอย่างเรื่องราวเล่าขานเกี่ยวกับทางผีผ่าน...บ้านขวางทางผี มีเรื่องเล่าจากภาคกลางเกี่ยวกับครอบครัวหนึ่งที่สร้างบ้านบนพื้นที่ซึ่งเชื่อว่าเป็นทางผีผ่าน หลังจากย้ายเข้ามาอยู่ในบ้านไม่นาน คนในครอบครัวเริ่มเจ็บป่วยโดยไม่มีสาเหตุ เกิดเสียงฝีเท้าในบ้านตอนกลางคืน ทั้งที่ไม่มีใครเดินอยู่ในบ้าน
...
“เมื่อสอบถามคนในพื้นที่จึงทราบว่า บ้านหลังนั้นตั้งอยู่บนทางที่เชื่อว่าวิญญาณใช้เดินผ่าน เจ้าของบ้านจึงต้องทำพิธีขอขมาและย้ายบ้านในที่สุด”
หนึ่งในคำบอกเล่าจากประสบการณ์จริง แช่ม อายุ 54 ปี ผู้อาศัยอยู่ในชุมชนหนึ่ง ถนนคู้ขวา เขตคลองสามวา เล่าให้ฟังว่า เมื่อครั้งอายุยังเด็กในซอยมีต้นมะขามต้นใหญ่สูงตระหง่านต้นหนึ่ง มีครอบครัวหนึ่งอยู่กันพ่อแม่ลูกสร้างกระท่อมมุงจากหลังเล็กๆใต้ร่มเงามะขามใหญ่ต้นนี้
ทว่า...อยู่ได้ไม่นานก็มีอันต้องย้ายออก สุ้มเสียงคนในชุมชนเล่าสู่กันฟังบริเวณนั้นเป็น “ทางผีผ่าน” ที่ผ่านมาใครมาอยู่ก็มักจะอยู่ได้ไม่นานต้องย้ายออกไป บางคนมาอยู่ก็เจ็บไข้ได้ป่วยอย่างไม่ทราบสาเหตุ อีกทั้งยังมีคนเล่าให้ฟังด้วยว่าเคยเห็นงูใหญ่...เลื้อยเข้ามาตรงนี้แล้วก็หายวับไปกับตา
เรื่องทำนองอย่างนี้...เชื่อไม่เชื่ออย่างไรก็อย่าได้ลบหลู่ทีเดียว
นานวันเข้าบริเวณนี้ก็รกร้างว่างเปล่า แต่พอยุคสมัยเปลี่ยนไป...ภายในซอยก็มีคนเข้ามาอยู่อาศัยมากขึ้นเรื่อยๆ คนเก่าผลัดใบคนใหม่เข้ามา ผลทำให้เรื่องเล่าประสบการณ์ในอดีตก็เลือนราง...มีคนหน้าใหม่ครอบครัวใหม่ย้ายเข้ามา...ไม่นานเท่าไหร่ก็มีอันเจ็บไข้ได้ป่วย
...
บางคนก็ต้องย้ายบ้านออกไปเช่นเดิม บริเวณทางผีผ่าน...ก็ยังคงเป็นอาถรรพณ์ดังเดิม แม้ความเชื่อเรื่องนี้จะดูเป็นเรื่องลี้ลับและโบราณ แต่ในสมัยใหม่เรื่องนี้ยังคงมีบทบาทสำคัญในวิถีชีวิตเราๆท่านๆอย่างไม่น่าเชื่อ
“ศรัทธา”...นำมาซึ่งปาฏิหาริย์? เชื่อ ไม่เชื่ออย่างไรโปรดอย่าได้...“ลบหลู่”.
รัก-ยม
คลิกอ่านคอลัมน์ “เหนือฟ้าใต้บาดาล” เพิ่มเติม