“โรคมะเร็ง” เป็นโรคที่มีความสำคัญเป็นลำดับต้นๆ ของประเทศไทย เหตุเพราะโรคนี้ทั้งรักษายาก ค่าใช้จ่ายสูง ทั้งยังมีอัตราการเสียชีวิตอยู่ใน 2 ลำดับแรกของประเทศไทย และจากสถิติตัวเลขก็เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว โรคมะเร็งที่พบในคนไทยมากที่สุดนั้น ประกอบไปด้วย โรคมะเร็งตับ มะเร็งปอด มะเร็งเต้านม มะเร็งปากมดลูก และมะเร็งลำไส้
และโดยประสบการณ์ของหมอ ก็จะขอเน้นไปที่ “โรคมะเร็งตับ” ซึ่งเป็นโรคที่ใครได้รับการวินิจฉัยก็พาลเสียขวัญเพราะที่เห็นทางสื่อนั้น ผู้หลักผู้ใหญ่ ดารานักร้อง ล้วนจากไปก่อนวัยสมควรทั้งสิ้น และถึงแม้ว่าโรคนี้จะเป็นโรคร้ายแรง แต่เราสามารถป้องกันและลดความเสี่ยงต่อโรคนี้ได้ ซึ่งคอลัมน์ “ศุกร์สุขภาพ” ในครั้งนี้ จะพาไปรู้จัก “โรคมะเร็งตับ” ให้มากขึ้น
เรื่องเล่า ณ ห้องตรวจ
- น้องหญิง หญิงสาวสวยวัย 20 ต้นๆ ไม่มีโรคประจำตัว ทำงานหนัก พักผ่อนน้อย รู้สึกเพลียๆ คิดว่าคงทำงานหนัก เดี๋ยวก็หายเอง
- น้องพุท หนุ่มน้อยวัย 24 ปี ไม่มีโรคประจำตัว เพิ่งแต่งงาน และมีบุตรสาวตัวน้อย วัยเพียง 3 เดือน มีอาการตัวเหลือง คลำได้ก้อนที่ท้อง
- คุณหนุ่ม ตำรวจวัย 38 ปี แม่เป็นไวรัสตับ เสียชีวิตด้วยโรคมะเร็งตับ ตัวเขาเองได้รับมรดกไวรัสตับนี้มาด้วย จึงเข้าโปรแกรมตรวจสุขภาพทุกปี
- คุณไชยชนะ หนุ่มโรงงาน อายุ 40 ปี มีอาการปวดท้อง คิดว่าเป็นโรคกระเพาะ แต่ทานยากระเพาะก็ไม่บรรเทา
- คุณเทิด อัยการใหญ่ เกษียณอายุได้ 5 ปี กำลังเพลิดเพลินกับการเลี้ยงหลานตัวน้อย และกิจกรรมเลี้ยงวัวฝูงใหญ่ ลูกๆ กำลังเจริญก้าวหน้าในชีวิต แต่ท่านมีเชื้อไวรัสตับอักเสบตั้งแต่หนุ่มๆ จึงเข้าโปรแกรมตรวจสุขภาพทุกปีมา 20 ปีต่อเนื่อง
...
- คุณป้าหญิงใหญ่ วัย 81 กะรัต ชีวิตสดใสสู่วัยชรา เข้าโปรแกรมตรวจสุขภาพที่ลูกสาวซื้อมาให้แกมบังคับด้วยภาวะจำยอม
ทุกคนที่กล่าว ล้วนแล้วแต่เป็นมะเร็งตับทั้งสิ้น คุณหนุ่ม คุณเทิด คุณป้าหญิงใหญ่ หายเป็นปกติแล้วในขณะนี้ ครบ 7 ปี 4 ปี และ 3 ปีตามลำดับ น้องหญิง และคุณพุทเสียชีวิตหลังรักษาได้ไม่ถึง 6 เดือน ส่วนคุณหนุ่มกำลังอยู่ในการรักษาต่อเนื่อง
จุดร่วมของคุณหนุ่ม คุณเทิด คุณป้าหญิงใหญ่ คือ เข้าโปรแกรมตรวจสุขภาพ ทำให้เจอก้อนในตับ ก่อนที่จะมีอาการ และถึงแม้จะ 2 คนแรกจะตรวจสุขภาพทุกปี ก้อนมะเร็งขณะพบก็มีขนาดถึง 5 และ 8 เซนติเมตรตามลำดับ คุณป้าหญิงใหญ่ยิ่งหนักข้อ คือ พบตอน 12 เซนติเมตร ทั้ง 3 คนมีก้อนมะเร็งก้อนเดียว ทำให้การรักษาให้ยาได้เต็มที่ จึงกล่าวได้ว่า หากพบมะเร็งเร็วได้รับการรักษาอย่างถูกต้อง ก็ยิ่งดีและยิ่งเพิ่มโอกาสหายได้อย่างไม่น่าเชื่อ
สาเหตุของโรคมะเร็งตับ
จากงานวิจัยพบว่า สาเหตุหลักของการเกิดโรคมะเร็งตับนั้น เกิดจากการติดเชื้อโรคไวรัสตับอักเสบชนิดบี และซี ไวรัสชนิดนี้จะก่อกวนให้ตับมีภาวะอักเสบเรื้อรัง และพัฒนาเป็นก้อนมะเร็งในที่สุด ไวรัสตับอักเสบสามารถติดได้ทางเพศสัมพันธ์ การใช้เข็มฉีดยาร่วมกัน การรับบริจาคโลหิตในสมัย 20-30 ปีก่อน ที่ระบบคัดกรองโรคยังไม่พัฒนาเท่าปัจจุบัน
วัคซีนป้องกันโรคไวรัสตับอักเสบชนิดบี มีใช้แพร่หลายมานานหลายปี อีกทั้งถึงแม้จะติดโรคแล้วก็ยังมียารับประทานที่ได้รับการพัฒนาจนสามารถควบคุมโรคได้อย่างดี
ส่วนไวรัสตับอักเสบชนิดซี ยังคงพัฒนาการรักษาอยู่ แต่ก็ยังมีข่าวดีคือ ไวรัสตับอักเสบชนิดนี้แพร่ในหมู่ชาวตะวันตกมากกว่าชาวไทย ซึ่งชาวไทยส่วนใหญ่มักจะเป็นตับอักเสบชนิดบี ส่วนสาเหตุอื่นๆ ก็เป็นที่ทราบกันดีคือ การดื่มสุรา และการรับประทานอาหารที่มีเชื้อราทนความร้อน alpha toxin ที่พบมากในถั่วคั่ว พริกป่น
____________________________________________
พญ.แพรวา มิตรกูล ภาควิชารังสีวิทยา คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล