ปรากฏการณ์หม่น เมื่อจันทร์เต็มดวง

ปรากฏการณ์หม่นมืด ในช่วงเวลาของพระจันทร์เต็มดวงนั้น มีการบันทึกและรายงานตั้งแต่สมัยโบราณ และคล้ายมีความเชื่อมโยงกับ การเจ็บป่วยทางจิตอารมณ์หรือการปะทุขึ้นมาใหม่อย่างรุนแรง

ความแปรปรวนทางจิตเหล่านี้ มีลักษณะตั้งแต่ อาการทางโรคจิตวิปลาสที่ถึงกับต้องเข้าโรงพยาบาล ต้องนำเข้าห้องฉุกเฉิน และที่สำคัญก็คือความพยายามฆ่าตัวตาย โดยมีสถิติเกิดขึ้นในระยะเวลาต่างๆกัน มากบ้าง บ่อยครั้งบ้าง น้อยบ้าง ในช่วงระหว่าง จันทร์ new moon คือวันแรม 15 ค่ำ และจันทร์เต็มดวง full moon วันขึ้น 15 ค่ำหรือวันเพ็ญ ทั้งนี้จากการแบ่ง lunar phases เป็นระยะตั้งแต่ new moon. First quarter. Full moon. และ last quarter และเริ่มต้นใหม่ ดังที่รู้จักกัน เป็นวันแรม 15 ค่ำ วันขึ้นแปดค่ำ วันขึ้น 15 ค่ำ วันแรมแปดค่ำ ตามลำดับ

แม้กระทั่งมีการสังเกตระยะต่างๆของการแสดงอาการไบโพลาร์ ว่ามีความลื่นไหลไปกับระยะ lunar phases หรือข้างขึ้นข้างแรม ตามฤดูและน่าจะเกี่ยวข้องกับจังหวะเวลาที่ควบคุมจากนาฬิกาในสมอง (circadian rhythm)...ในเรื่องของพฤติกรรมการฆ่าตัวตายในผู้ป่วยไบโพลาร์นั้น ดูเหมือนว่า มีความเกี่ยวข้องกับความแปรเปลี่ยน และปริมาณของแสงแดดที่ได้รับในช่วงระยะเวลาต่างๆของปีด้วย โดยเฉพาะจะมีความเสี่ยงของการฆ่าตัวตายสูง ถ้าปริมาณของแสงแดดไม่คงที่

คณะผู้วิจัย จากภาควิชาจิตเวช และ INBRAIN Indiana University School of Medicine และ Indianapolis VA medical center และสำนักงานชันสูตรศพ ที่ Marion county ร่วมกันศึกษาผลของจันทร์เต็มดวง และในช่วงเวลาอื่นกับการฆ่าตัวตาย โดยยังวิเคราะห์ช่วงระยะเวลาของวัน และช่วงระยะเวลาว่าเป็นเดือนไหนของปีที่มีสถิติสูงสุด และทำการเชื่อมโยงกับตัวชี้วัดในเลือดในระดับโมเลกุลของผู้ที่เสียชีวิตด้วยการฆ่าตัวตาย โดยตีพิมพ์ในวารสาร Discover mental health ปี 2023

การศึกษาเหล่านี้ กระทำในช่วงระยะเวลาก่อนที่จะเกิดการระบาดของโควิด และมีการบันทึกการฆ่าตัวตายที่เกิดขึ้นระหว่างวันที่ 1 มกราคมปี 2012 จนกระทั่งถึงวันที่ 17 ธันวาคมปี 2016

โดยมีจำนวนทั้งหมด 210 รายในช่วงระยะเวลา 626 วันที่เกิดขึ้นระหว่างสัปดาห์ของจันทร์เต็มดวง และอีก 566 รายที่เกิดขึ้นในช่วงระยะเวลา 2,006 วัน นอกสัปดาห์ที่พระจันทร์เต็มดวง

โดยผู้เสียชีวิตมีอายุ 30 ปีหรืออ่อนกว่าเป็นจำนวน 208 รายและอายุ 55 ปีหรือสูงกว่าเป็นจำนวน 232 ราย มีบางส่วนที่มีเลือดเก็บไว้ในโครงการของ INBRAIN initiative โดยมีระยะห่างจากที่เสียชีวิตไม่เกิน 24 ชั่วโมงและสาเหตุของการเสียชีวิตเป็นการกระทำด้วยวิธีอื่นที่ไม่ใช่เป็นการใช้ยาหรือสารพิษซึ่งจะทำให้กระทบต่อการแสดงออกของยีน

ในจำนวนตัวอย่างเลือด 45 รายนั้น เป็นชาย 38 รายและหญิง 7 ราย 31 รายกระทำโดยการใช้ปืนยิงที่ศีรษะหรือหน้าอก 12 รายโดยขาดอากาศหายใจ หนึ่งรายโดยการกรีดข้อมือ และอีกหนึ่งรายโดยการช็อตไฟฟ้า เลือดทั้งหมดมีการเก็บอย่างดีใน RNA stabilizing PAXgene tubes ที่อุณหภูมิ -80 องศาจนกระทั่งนำมาศึกษา

การวิเคราะห์ยีนที่เป็นตัวชี้วัดในการฆ่าตัวตายโดยสัมพันธ์กับนาฬิกาในสมอง (Circadian clock) เลือกใช้ดาต้าเบสจากหลายกลุ่มที่มีการรายงานมาก่อน และในที่สุดเลือกได้ 1,468 ยีนที่มีความเกี่ยวพันกับหน้าที่การทำงานที่เกี่ยวข้องกับการกำหนดเวลาหลับตื่นและนาฬิกาในสมอง จากจีโนมของมนุษย์เป็นจำนวน 21,000 ยีน และแบ่งออกเป็นยีนที่เป็นหลัก ในการปฏิบัติตัวเป็นนาฬิกาสมอง (core clock gene) จำนวน 18 ยีน และอีก 336 ยีนจัดแบ่งเป็นยีนที่มีส่วนเชื่อมโยงส่งผ่านเข้าหรือออกจากยีนหลัก (immediate clock genes) และยีนส่วนที่เหลือมีความสัมพันธ์กับยีนในระดับที่สองและถือเป็น distant clock genes มีจำนวน 1,119 ยีน และมีการกำหนดจำนวนยีนตัวท็อป (top biomarker genes) 154 ตัวที่เชื่อมโยงอยู่กับการกำหนดเวลานาฬิกาของร่างกายที่ได้จากการศึกษาก่อนหน้านี้ โดยมีความสัมพันธ์เกี่ยวข้องกับความแปรปรวนทางจิตอารมณ์ตั้งแต่วิตกกังวล ซึมเศร้า จนกระทั่งถึง PTSD และภาวะการเจ็บปวด

กลุ่มผู้เสียชีวิตทั้ง 45 รายได้รับการศึกษาจีโนมของมนุษย์ทั้งหมดและจัดแบ่งตามเพศ และวิเคราะห์ตามเงื่อนของดัชนีชี้วัดของการฆ่าตัวตาย 154 ตัวนี้ด้วยกัน ในช่วงเวลาที่จันทร์เต็มดวงและนอกช่วงเวลาดังกล่าว

ผลของการศึกษาพบว่าอุบัติการณ์ของการฆ่าตัวตายจะสูงระหว่างสัปดาห์ของจันทร์เต็มดวงโดยเฉพาะในคนที่มีอายุ 55 ปีขึ้นไป แต่ไม่สัมพันธ์กับคนที่มีอายุต่ำกว่า 30 ปี ระยะเวลาของวันจะอยู่ในช่วง 15.00 ถึง 16.00 น. และเดือนกันยายนเป็นช่วงที่มีการฆ่าตัวตายสูงที่สุด

แต่ในคนที่อายุเกิน 55 ปีนั้นจะมีสถิติสูงสุดในเดือนกรกฎาคมและคนที่อายุต่ำกว่า 30 จะมีสถิติสูงสุดในช่วงเดือนพฤศจิกายน

นอกจากนั้นยังพบว่าการใช้แอลกอฮอล์ และภาวะหดหู่ ซึมเศร้าจะยิ่งเพิ่มความเสี่ยงของการฆ่าตัวตายให้สูงขึ้นในช่วงเวลาดังกล่าว ยีนที่มีความสัมพันธ์กับการฆ่าตัวตาย ในช่วงจันทร์เต็มดวงนั้นคือ AHCYL2. ACSM3. AK2. และ RBM3

สำหรับกลุ่มที่มีความสัมพันธ์กับช่วงระยะเวลาของวันจะเป็น GSK3B. AK2. และ PRKCB และที่มีความสัมพันธ์กับเดือนจะเป็น TBL1XR1 และ PRKCI ยีนทั้งหมดนี้จำนวนครึ่งหนึ่งจะสามารถถูกปรับเปลี่ยนการแสดงออกโดยยาลิเทียม (lithium) และยา valproate ที่ให้ผลต่อต้านการฆ่าตัวตายและยีนทั้งหมดในกลุ่มเหล่านี้ ถูกปรับเปลี่ยนโดยภาวะหดหู่และแอลกอฮอล์โดยให้ผลส่งเสริมการฆ่าตัวตาย

ผลของการศึกษาเกี่ยวกับการฆ่าตัวตายนี้ เป็นการควบรวม วิเคราะห์ ระยะเวลา วิกฤติ ที่เกี่ยวข้องกับสัปดาห์ของดวงจันทร์เพ็ญ ช่วงเดือน และช่วงเวลาของวัน ที่มีความสัมพันธ์กับแสงที่ตกกระทบ และมีผลต่อนาฬิกาในสมองและร่างกาย และอาจส่งผลกับการแสดงออกของยีนที่มีส่วนกำหนดในพฤติกรรม ที่บรรเทาหรือส่งเสริมการทำร้ายตนเอง และยีนเหล่านี้พิสูจน์ว่ามีความเชื่อมโยงกับยาที่ใช้รักษาอยู่ด้วย และการใช้แอลกอฮอล์ในช่วงระยะเวลาที่วิกฤติที่มีความหดหู่แฝงอยู่ จะยิ่งทำให้สถานการณ์ร้ายแรงไปอีก

รายงานนี้เป็นตัวอย่างอันดีที่มิได้ละเลยหลักฐานที่ได้จากการสังเกต และนำมาวิเคราะห์เพื่อทำการพิสูจน์และเชื่อมโยงกับยีนของมนุษย์และดัชนีชี้วัด ที่ในอนาคตอาจจะนำมาใช้เพื่อป้องกันเหตุโศกนาฏกรรมเหล่านี้ได้ผลดียิ่งขึ้น

อย่างไรก็ตาม ในสถานการณ์ปัจจุบันของคนไทย การมองคนอย่างเป็นคนด้วยกัน เอาใจเขามาใส่ใจเรา และช่วยเท่าที่ทำได้ ให้เขารู้สึกว่ายังมีคนที่เห็นใจและเอาใจใส่ น่าจะเป็นประการสำคัญที่สุดที่ต้องการครับ.

หมอดื้อ