รอยพระพุทธบาทไม้ลงรัก ทาชาด ประดับมุกและกระจก ตกแต่งบริเวณขอบด้านนอก ด้วยลงรักปิดทองเป็นลายพันธุ์พฤกษา ตรงกลางทำรูปธรรมจักรประดับด้วยแก้วอังวะ (กระจกจืน) ใต้นิ้วพระบาททำเป็น รูปมงคล 108 ประการ จัดตามตำแหน่งระบบภูมิจักรวาลตามแนวตั้ง
ตั้งแต่โสฬสพรหมโลกชั้นสูงสุด ลดหลั่นด้วยพรหมโลกชั้นรองลงมา จนถึงเทวโลกที่ประกอบไปด้วยสวรรค์ 6 ชั้น ได้แก่ ฉกามาพจร ปรนิมมิตวสวดี นิมมานรดี ยามา ดุสิต ดาวดึงส์ และจาตุมหาราชิก ซึ่งแต่ละชั้น จะมีอักษรล้านนาอธิบาย ยกเว้นเมื่อกล่าวถึงพรหมชั้นที่ 16 หรือชั้นสูงสุด
...
โดยใช้คำว่า “อกนิฏฐาพรหม” เขียนด้วยอักษรปาละของอินเดีย ตอนกลางเขียนภาพแกนจักรวาลคือเขาพระสุเมรุล้อมรอบด้วยสีทันดรสมุทร เทือกเขาทั้ง 7 และมหาทวีปทั้ง 4 มีรูปพระเจ้าจักรพรรดิกับสิ่งของอันเป็นมงคลทั้งหลายประทับอยู่ที่เชิงเขาพระสุเมรุ โดยมีกำแพงจักรวาลล้อมรอบอีกชั้นหนึ่ง
ภายในรอยพระพุทธบาทนี้ประดับเต็มไปด้วยรูปเทวดา ปราสาท สัตว์ ดอกไม้ทิพย์และสิ่งอื่นๆเพื่อสะท้อนความหมายของภูมิจักรวาล หลายภาพ มีคำอธิบายเขียนด้วยอักษรล้านนา ภาษาบาลีและภาษาไทยวน ที่ส้นพระบาทระบุพระนามอดีตพุทธเจ้า 3 พระองค์ คือ พระกัสสปะ พระโกนาคมนะ พระกกุสันธะ
โดยรอยพระบาทของพระโคตรมะเป็นรอยพระบาทสุดท้ายแต่ไม่ได้ระบุพระนาม จุดเด่นของรอยพระพุทธบาท ได้แก่ รูปจักร รัตนะที่ประดับอยู่กึ่งกลางพระบาท
เว็บไซต์ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ เชียงใหม่ บันทึกไว้ว่า ด้านหนึ่งของรอยพระพุทธบาท มีจารึกกล่าวถึงการบูรณะรอยพระพุทธบาท ความว่า...ในพุทธศักราช 2337 พระเจ้ากาวิละและพระราชวงศ์ได้ร่วมกันบูรณะรอยพระพุทธบาทไม้เก่าแก่ที่เก็บรักษาไว้ภายในวัด พระสิงห์ โดยเปลี่ยนแผ่นไม้กระดานที่ชำรุดแล้วลงรักปิดทองล่องชาด แต่ไม่ได้ประดับมุก ในการบูรณะครั้งนี้น่าจะมีการเปลี่ยนแก้วอังวะที่ประดับภายในจักรรัตนะ
เนื่องจากแก้วอังวะแต่ละแผ่นจะมีการปั้นรักนูนหนาล้อมรอบขึ้น เป็นกรอบ ส่วนด้านล่างของจารึกยังมีร่องรอยงานลงรักปิดทอง สันนิษฐานว่า เป็นเรื่องการเดินทางไปนมัสการรอยพระพุทธบาทที่เขาสุมนกูฏในศรีลังกา ลักษณะเครื่องทรงเทวดา ลายพันธุ์พฤกษาและลายประกอบต่างๆภายในรอยพระพุทธบาท มีความคล้ายคลึงกับที่พบในเครื่องทรงของเทวดาปูนปั้นประดับวิหาร ที่วัดโพธารามมหาวิหาร ซึ่ง...มีอายุประมาณปลายพุทธศตวรรษที่ 20 ตรงกับสมัยของ “พระเจ้า ติโลกราช”
“รอยพระพุทธบาท” เป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่พุทธศาสนิกชนให้ความเคารพศรัทธามาอย่างยาวนาน มีตำนาน เรื่องเล่าและความเชื่อที่หลากหลายเกี่ยวกับรอยพระพุทธบาท อาทิ ตำนานอุรังคธาตุนิทาน...กล่าวถึงพญานาค ที่ทูลขอพระพุทธเจ้าให้ประทับรอยพระพุทธบาทไว้ เพื่อเป็นที่สักการบูชาแทนพระองค์
รอยพระพุทธบาทที่เกิดขึ้นมักมีรู หรือ ถ้ำพญานาคเกี่ยวข้องอยู่ด้วย
ตำนานการค้นพบรอยพระพุทธบาทสระบุรี...ในสมัยพระเจ้าทรงธรรมแห่งกรุงศรีอยุธยา มีคณะสงฆ์ไทยเดินทางไปนมัสการรอยพระพุทธบาทที่เขาสุมนกูฏในลังกาทวีป พระเจ้าเทวานัมปิยะติสสะแห่งลังกาได้แจ้งแก่คณะสงฆ์ไทยว่า มีรอยพระพุทธบาทอีกแห่งหนึ่งอยู่ที่เขาสุวรรณบรรพตในกรุงศรีอยุธยา
ต่อมา...จึงมีการค้นพบรอยพระพุทธบาทที่วัดพระพุทธบาทราชวรมหาวิหาร จังหวัดสระบุรี
เรื่องเล่า “เขาคิชฌกูฏ”...เกี่ยวกับผู้ที่ขึ้นไปหาของป่าแต่กลับหลงป่า จึงได้มีการเดินขึ้นไปบนด้านบน ได้พบกับแหวนนาคจึงได้มีการคิดว่าต้องมีสมบัติและได้ทำการค้นหากลับพบเจอรอยเท้าขนาดใหญ่ของมนุษย์เท่านั้น จากนั้นจึงขอขมาต่อรอยเท้านั้น ขอให้ดล บันดาลให้พวกตนและพรรคพวกได้กลับที่พักได้เถิด
หลังจากนั้นก็สามารถเดินทางกลับไปยังที่พักได้อย่างง่ายดาย
...
กระนั้นแล้วความเชื่อเกี่ยวกับรอยพระพุทธบาทนั้นมีหลากหลาย บ้างเชื่อว่าเป็นรอยเท้าของพระพุทธเจ้าที่ประทับไว้จริง บ้างเชื่อว่าเป็นสัญลักษณ์แทนพระบาทของพระพุทธเจ้าที่สร้างขึ้นเพื่อเป็นที่สักการบูชา ไม่ว่าจะเชื่อในรูปแบบใด สิ่งที่เหมือนกันคือความศรัทธาและความเคารพที่พุทธศาสนิกชนมีต่อรอยพระพุทธบาท
ความเชื่อเกี่ยวกับการบูชารอยพระพุทธบาทในประเทศไทย มีความ แตกต่างกันไปในแต่ละภูมิภาค ภาคเหนือ...ชาวล้านนาเชื่อว่า การบูชารอยพระพุทธบาทจะช่วยให้พ้นจากทุกข์ภัยและอุปสรรคต่างๆในชีวิต นอกจากนี้ยังมีความเชื่อว่าการได้บูชารอยพระพุทธบาทจะช่วยให้จิตใจสงบ...มีสติปัญญา ในบางพื้นที่ยังมีความเชื่อว่า “รอยพระพุทธบาท” เป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ที่สามารถรักษาโรคภัยไข้เจ็บได้
ภาคกลาง...เชื่อว่าการบูชารอยพระพุทธบาทจะช่วยให้ชีวิตมีความเจริญรุ่งเรืองและประสบความสำเร็จในหน้าที่การงาน...ช่วยให้ครอบครัวมีความสุข สงบสุข ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ...ชาวอีสานเชื่อว่าการบูชารอยพระพุทธบาทจะช่วยให้พ้นจากเคราะห์กรรมภัยอันตรายต่างๆ สุขภาพแข็งแรงอายุยืนยาว
...
ภาคใต้...มีความเชื่อว่าการบูชารอยพระพุทธบาทจะช่วยให้มีโชคลาภ ความร่ำรวย ช่วยให้เดินทางปลอดภัยและประสบความสำเร็จในการเดินทาง
โดยทั่วไปแล้ว “คนไทย” มีความเชื่อว่าการบูชารอยพระพุทธบาทเป็นการแสดงความเคารพต่อพระพุทธเจ้าและพระธรรมคำสอน มีความเชื่อว่าการได้บูชารอยพระพุทธบาทจะช่วยให้จิตใจสงบ...มีสติปัญญา
หากได้บูชารอยพระพุทธบาทจักเป็นสิริมงคลแก่ชีวิต...อีกทั้งผู้คนไม่น้อยก็มีความเชื่อว่าผู้ที่ได้สักการะรอยพระพุทธบาท เมื่อเสียชีวิตไปแล้วจะไม่ตกไปสู่อบายภูมิ
“ศรัทธา”...นำมาซึ่งปาฏิหาริย์? เชื่อไม่เชื่อโปรดอย่าได้...“ลบหลู่”.
รัก-ยม
คลิกอ่านคอลัมน์ “เหนือฟ้าใต้บาดาล” เพิ่มเติม