มงคล 38 หมายถึงอะไร รู้จักหลักธรรมแห่งความสุข นำความเจริญสู่ชีวิต

"มงคล 38" หรือ "มงคล 38 ประการ" เป็นหนึ่งในหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา ที่คอยชี้แนะข้อปฏิบัติดีและปฏิบัติชอบสำหรับการดำเนินชีวิต ถือเป็นหลักธรรมมงคลยิ่งที่หากเรียนรู้และนำมายึดถือปฏิบัติแล้ว จะนำมาซึ่งความสำเร็จและความเจริญในชีวิต

สำหรับใครที่สงสัยว่า มงคล 38 หมายถึงอะไร ให้ประโยชน์อย่างไรบ้าง ไทยรัฐออนไลน์รวบรวมข้อมูลมาให้แล้ว สามารถนำไปปรับใช้ในชีวิตประจำวันได้

มงคล 38 หมายถึงอะไร มีกี่ประการ?

มงคล 38 คือ มูลเหตุแห่งความสุข มีจำนวน 38 ประการ ที่ช่วยส่งเสริมความสุข และความก้าวหน้า ทำให้เรียกอีกชื่อหนึ่งว่า "มงคลชีวิต 38" ซึ่งไม่ใช่แนวคิดที่พึ่งพาปาฏิหาริย์แต่อย่างใด ทว่าเป็นหลักปฏิบัติง่ายๆ ที่ทุกคนสามารถทำได้ในชีวิตประจำวัน

มงคล 38 ประการ เกิดขึ้นได้อย่างไร?

ส่วนที่มาของมงคล 38 เล่าสืบต่อกันว่าสมัยพุทธกาล ชาวเมืองต่างพากันพูดคุยว่า "สิ่งใดที่ทำให้ชีวิตเป็นมงคล?" แม้แต่เทวดาก็สนทนากันถึงประเด็นนี้ แต่ไม่มีใครสามารถอธิบายได้ว่า คุณธรรมข้อใดที่จะทำให้ชีวิตเป็นมงคล เทวดาองค์หนึ่งจึงเดินทางไปทูลถามพระสัมมาสัมพุทธเจ้า

พระองค์ได้แสดงหลักธรรมอันเป็นมงคล ซึ่งไม่เกี่ยวข้องกับการยึดติดวัตถุใดๆ แต่เป็นการยึดถือปฏิบัติตนเองตามทำนองคลองธรรม อันประกอบด้วย ข้อปฏิบัติมงคลจำนวน 38 ประการ เริ่มด้วยมงคล 38 ข้อ 1 คือ การไม่คบคนพาล ซึ่งถือเป็นรากฐานสำคัญของการดำเนินชีวิต เพราะคนพาลหรือคนไม่ดี มีแนวโน้มที่จะชักจูงเราไปในทางที่เสื่อมเสียได้นั่นเอง

มงคล 38 ภาษาบาลี พร้อมบทสวดและคำแปล

มงคล 38 ข้อ 1. การไม่คบคนพาล
บาลี : อเสวนา จ พาลานํ (อะเสวะนา จะ พาลานัง)
ความหมาย : ไม่คบผู้ที่ชักจูงไปในทางที่ผิด และโง่เขลาเบาปัญญา เพราะมีแต่จะทำให้ชีวิตเสื่อม

มงคล 38 ข้อ 2. การคบบัณฑิต
บาลี : ปณฑิตานญฺจ เสวนา (ปัณฑิตานัญจะ เสวะนา)
ความหมาย : คบผู้มีความรู้ ความคิดที่ดี การปฏิบัติตนที่ดี เพื่อจะได้รับการชี้แนะแต่เรื่องอันเป็นมงคล

มงคล 38 ข้อ 3. การบูชาบุคคลที่ควรบูชา
บาลี : ปูชา จ ปูชนียานํ (ปูชา จะ ปูชะนียานัง)
ความหมาย : การเชิดชูผู้ประพฤติดี และผู้มีพระคุณ เป็นการลดทิฐิของตนเอง ไม่สักการบูชาในสิ่งที่ไม่เป็นมงคล

มงคล 38 ข้อ 4. การอยู่ในถิ่นอันสมควร
บาลี : ปฏิรูปเทสวาโส จ (ปะฏิรูปะเทสะวาโส จะ)
ความหมาย : พาตัวเองไปอยู่ในสภาพแวดล้อมที่ดี แวดล้อมไปด้วยบัณฑิตทั้งทางโลก และทางธรรม

มงคล 38 ข้อ 5. การเคยทำบุญมาก่อน
บาลี : ปุพฺเพ จ กตปุญฺญตา (ปุพเพ จะ กะตะปุญญะตา)
ความหมาย : ฝึกชำระล้างจิตใจ สั่งสมอานิสงส์ ความดี ความสุข ทุกการกระทำส่งผลต่อปัจจุบันและอนาคต

มงคล 38 ข้อ 6. การตั้งตนชอบ
บาลี : อตฺตสมฺมาปณิธิ จ (อัตตะสัมมาปะณิธิ จะ)
ความหมาย : วางตนอย่างเหมาะสมในการดำรงชีพ และประกอบสัมมาอาชีพ

มงคล 38 ข้อ 7. ความเป็นพหูสูต
บาลี : พาหุสจฺจญฺจ (พาหุสัจจัญจะ)
ความหมาย : เป็นผู้ที่สดับรับฟังมาก จึงมีความรู้ มีปัญญา ในการคิดแก้ปัญหาต่างๆ อย่างถูกวิธี

มงคล 38 ข้อ 8. การรอบรู้ในศิลปะ
บาลี : สิปฺปญฺจ (สิปปัญจะ)
ความหมาย : มีความรู้ในการใช้มือปฏิบัติการงานต่างๆ สามารถประกอบวิชาชีพได้ ชีวิตไม่อับจน

มงคล 38 ข้อ 9. การมีวินัยที่ดี
บาลี : วินโย จ สุสิกฺขิโต (วินะโย จะ สุสิกขิโต)
ความหมาย : ปฏิบัติตนตามระเบียบ และกฎเกณฑ์ของสังคม ไม่สร้างความเดือดร้อนแก่ผู้อื่น

มงคล 38 ข้อ 10. การกล่าววาจาอันเป็นสุภาษิต
บาลี : สุภาสิตา จ ยา วาจา (สุภาสิตา จะ ยา วาจา)
ความหมาย : พูดดี ไม่เหลวไหล เปล่งวาจาอันเป็นมงคล ทั้งทางโลกและทางธรรม

มงคล 38 ข้อ 11. การบำรุงบิดามารดา
บาลี : มาตาปิตุอุปฏฺฐานํ (มาตาปิตุอุปัฏฐานัง)
ความหมาย : เลี้ยงดูบิดา มารดา กล่าวยกย่องสรรเสริญผู้มีพระคุณ เป็นมงคลชีวิตที่ทำให้เจริญก้าวหน้า

มงคล 38 ข้อ 12. การสงเคราะห์บุตร
บาลี : ปุตฺตสงฺคโห (ปุตตะสังคะโห) แยกมาจาก ปุตฺตทารสฺส สงฺคโห (ปุตตะทารัสสะ สังคะโห)
ความหมาย : เลี้ยงดูบุตรให้ได้รับการอบรมสั่งสอนที่ดี ได้รับการศึกษา บำเพ็ญตนเป็นประโยชน์ต่อสังคม

มงคล 38 ข้อ 13. การสงเคราะห์ภรรยา
บาลี : ทารสงฺคโห (ทาระสังคะโห)
ความหมาย : เลี้ยงดูภรรยาให้ดี กล่าวยกย่อง ไม่ดูหมิ่น สร้างความมั่นคงให้ครอบครัว

มงคล 38 ข้อ 14. การทำงานไม่ให้คั่งค้าง
บาลี : อนากุลา จ กมฺมนฺตา (อะนากุลา จะ กัมมันตา)
ความหมาย : ทำงานทั้งทางโลก และทางธรรมให้สำเร็จสมบูรณ์ ไม่เห็นแก่ตัว และประโยชน์ส่วนตน

มงคล 38 ข้อ 15. การให้ทาน
บาลี : ทานญฺจ (ทานัญจะ)
ความหมาย : ฝึกจิตให้เป็นผู้มีความเสียสละ ลดความเห็นแก่ตัว ไม่ทุจริตในสิ่งของที่ไม่ชอบธรรม

มงคล 38 ข้อ 16. การประพฤติธรรม
บาลี : ธมฺมจริยา จ (ธัมมะจะริยา จะ)
ความหมาย : ปฏิบัติตามหลักธรรมคำสอนของพระพุทธเจ้า ยกระดับจิตใจให้สูงด้วยศีล และธรรมะ

มงคล 38 ข้อ 17. การสงเคราะห์ญาติ
บาลี : ญาตกานญฺจ สงฺคโห (ญาตะกา นัญจะ สังคะโห)
ความหมาย : ให้ความช่วยเหลือญาติพี่น้องตามกำลัง สงเคราะห์ญาติเมื่อเดือดร้อน

มงคล 38 ข้อ 18. การทำงานที่ไม่มีโทษ
บาลี : อนวชฺชานิ กมฺมานิ (อะนะวัชชานิ กัมมานิ)
ความหมาย : ทำงานหาเลี้ยงตน โดยต้องเป็นงานที่ไม่ผิดกฎหมาย ไม่ผิดประเพณี และศีลธรรมอันดี 

มงคล 38 ข้อ 19. การละเว้นจากบาป
บาลี : อารตี วิรตี ปาปา (อาระตี วิระตี ปาปา)
ความหมาย : บาปคือสิ่งที่ไม่ดี ไม่เป็นมงคล ทำแล้วรู้สึกไม่สบายใจ สร้างความเดือดร้อนให้ผู้อื่น

มงคล 38 ข้อ 20. สำรวมจากการดื่มน้ำเมา
บาลี : มชฺชปานา จ สญฺญโม (มัชชะปานา จะ สัญญะโม)
ความหมาย : ดื่มของมึนเมาแล้วไม่สามารถควบคุมตนได้ ย่อมนำมาซึ่งการเสียทรัพย์ เสียสติสัมปชัญญะ

มงคล 38 ข้อ 21. การไม่ประมาทในธรรมทั้งหลาย
บาลี : อปฺปมาโท จ ธมฺเมสุ (อัปปะมาโท จะ ธัมเมสุ)
ความหมาย : เป็นผู้มีสติพร้อม ไม่ประมาท ไม่หุนหันพลันแล่น ปฏิบัติตนในทางที่ดี 

มงคล 38 ข้อ 22. การมีความเคารพ
บาลี : คารโว จ (คาระโว จะ)
ความหมาย : ให้ความเคารพในบุคคลที่ควรแก่การเคารพ ทั้งต่อหน้าและลับหลัง ผู้คนจะสรรเสริญ

มงคล 38 ข้อ 23. การมีความถ่อมตน
บาลี : นิวาโต จ (นิวาโต จะ)
ความหมาย : มีมารยาท สงบเสงี่ยม ไม่หยิ่งผยองตน จะทำให้ไม่เสียคน และไม่เสียมิตร

มงคล 38 ข้อ 24. การมีความสันโดษ
บาลี : สนฺตุฏฺฐี จ (สันตุฏฺะฐี จะ)
ความหมาย : พึงพอใจในสิ่งที่ตนเองมี ไม่น้อยเนื้อต่ำใจ ยินดีตามกำลังทรัพย์ของตน

มงคล 38 ข้อ 25. การมีความกตัญญู
บาลี : กตญฺญุตา (กะตัญญุตา)
ความหมาย : เป็นผู้รู้คุณ รู้จักตอบแทนบุญคุณผู้ที่มีพระคุณ และมีผู้ที่เมตตาในยามเดือดร้อน

มงคล 38 ข้อ 26. การฟังธรรมตามกาล
บาลี : กาเลน ธมฺมสฺสวนํ (กาเลนะ ธัมมัสสะวะนัง)
ความหมาย : เมื่อมีโอกาสให้ฟังธรรมะ คิดทบทวนถึงประโยชน์แห่งหลักธรรม แล้วนำมาใช้ในชีวิตประจำวัน

มงคล 38 ข้อ 27. การมีความอดทน
บาลี : ขนฺตี จ (ขันตี จะ)
ความหมาย : เป็นผู้มีความอดทนต่อความยากลำบาก และอดทนต่อกิเลส และความโลภ

มงคล 38 ข้อ 28. การเป็นผู้ว่าง่าย
บาลี : โสวจสฺสตา (โสวะจัสสะตา)
ความหมาย : เป็นคนที่ว่านอนสอนง่าย ไม่ทำตัวกลบเกลื่อนความผิดของตน พร้อมปรับปรุงตัว

มงคล 38 ข้อ 29. การได้เห็นสมณะ
บาลี : สมณานญฺจ ทสฺสนํ (สะมะณานัญจะ ทัสสะนัง)
ความหมาย : สำหรับผู้ที่อยู่ในสมณเพศ ต้องเป็นผู้ที่สงบกาย วาจา และใจ

มงคล 38 ข้อ 30. การสนทนาธรรมตามกาล
บาลี : กาเลน ธมฺมสากจฺฉา (กาเลนะ ธัมมะสากัจฉา)
ความหมาย : แลกเปลี่ยนสาระความรู้กับผู้อื่น พูดด้วยวาจาที่ไม่โอ้อวด และมีความรู้จริงในสิ่งที่พูด 

มงคล 38 ข้อ 31. การบำเพ็ญตบะ
บาลี : ตโป จ (ตะโป จะ) ตบะ
ความหมาย : ฝึกปฏิบัติตนให้กิเลสหมดไป สำรวมกายใจ ไม่ยึดติดในสัมผัสภายในนอกเกินไป

มงคล 38 ข้อ 32. การประพฤติพรหมจรรย์
บาลี : พฺรหฺมจริยญฺจ (พรัหมะจะริยัญจะ)
ความหมาย : ผู้บวชให้ละเว้นจากการเสพเมถุน ส่วนฆราวาสให้ยึดปฏิบัติโดยการให้ทาน ช่วยเหลือผู้อื่นตามสมควร และรักษาศีล 

มงคล 38 ข้อ 33. การเห็นอริยสัจ
บาลี : อริยสจฺจานทสฺสน (อะริยะสัจจานะทัสสะนะ)
ความหมาย : เห็นความจริงอันประเสริฐ 4 ประการ คือ อริยสัจ 4 อันเป็นมูลเหตุแห่งการเกิดทุกข์ และวิธีทำให้ทุกข์หมดไป

มงคล 38 ข้อ 34. การทำให้แจ้งซึ่งพระนิพพาน
บาลี : นิพฺพานสจฺฉิกิริยา จ (นิพพานะสัจฉิกิริยา จะ)
ความหมาย : ปฏิบัติตน ใช้หลักธรรมดับทุกข์ และความไม่สบายใจ ระลึกถึงคุณแห่งพระนิพพาน 

มงคล 38 ข้อ 35. การมีจิตไม่หวั่นไหวในโลกธรรม
บาลี : ผุฏฺฐสฺส โลกธมฺเมหิ จิตฺตํ ยสฺส น กมฺปต (ผุฏฺฐัสสะ โลกะธัมเมหิ จิตตัง ยัสสะ นะ กัมปะตะ)
ความหมาย : ฝึกจิตใจตนให้ไม่หลงในลาภ ยศ และการสรรเสริญเยินยอ

มงคล 38 ข้อ 36. การมีจิตไม่เศร้าโศก
บาลี : อโสกํ (อะโสกัง)
ความหมาย : การพลัดพรากเป็นเรื่องธรรมดาของชีวิต ใช้ปัญญาพิจารณาความเศร้า และความอาลัยอาวรณ์

มงคล 38 ข้อ 37. การมีจิตปราศจากกิเลส
บาลี : วิรชํ (วิระชัง)
ความหมาย : ฝึกปฏิบัติตนให้ห่างไกลจากกิเลส และสิ่งที่ทำให้จิตใจเศร้าหมอง

มงคล 38 ข้อ 38. การมีจิตเกษม
บาลี : เขมํ (เขมัง)
ความหมาย : รักษาไว้ซึ่งสภาพที่มีจิตใจเป็นสุข ละแล้วซึ่งกิเลส ไม่ยินดีในวัตถุ ในภพ ในอวิชชาทั้งหลาย

มงคล 38 เป็นหลักปฏิบัติที่เรียบง่าย สามารถปฏิบัติตามหลักอันเป็นมงคลชีวิตได้ด้วยตัวเอง หากพิจารณามงคล 38 ประการแล้ว จะเห็นว่า ทุกข้อล้วนเกี่ยวข้องกับการฝึกปฏิบัติตนให้เป็นประโยชน์ต่อมิตร ครอบครัว และสังคม ซึ่งเป็นหลักธรรมเบื้องต้นที่สามารถนำมาปรับใช้ในชีวิตประจำวันได้ รวมถึงผู้ที่ปฏิบัติธรรมก็สามารถยึดมงคลชีวิต 38 ในการฝึกตนเองได้อีกด้วย

ที่มา : วัดป่าดอยแสงธรรมญาณสัมปันโน