ยังจำ ‘คุณทองแดง’ กันได้ไหม?
และรู้ไหมเหตุใด ‘คุณทองแดง’ ถึงได้รับฉายาว่าเป็น ‘สุนัขประจำรัชกาล’?
ทีมข่าวเฉพาะกิจไทยรัฐออนไลน์ ขอย้อนกลับไปในช่วงระยะเวลา 16 ปีก่อนหน้านี้ ภาพคุณทองแดงที่นั่งหมอบอยู่ด้านหน้า พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช สองขาหน้าเกยกันเสมือนกำลังหมอบกราบ และหันหน้าออกไปทางด้านหน้า คอยระแวดระวังซ้ายขวาอยู่เบื้องหน้าของพระองค์ และไม่ว่าในหลวงจะเสด็จพระราชดำเนินไปแห่งหนใด ก็มักจะเห็นคุณทองแดงอยู่ในท่านี้เสมอ
แม้ว่าวันนี้จะไม่มีภาพความประทับใจเหล่านั้นแล้ว แต่เรื่องราวความรักความเมตตาชวนอมยิ้ม ที่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงมีต่อคุณทองแดงนั้น ยังคงเป็นภาพติดตาตรึงใจปวงชนชาวไทยอย่างไม่มีวันลืม
วันนี้ ทีมข่าวฯ ขอหยิบยกเรื่องราวความน่ารักและความจงรักภักดี ของ ‘คุณทองแดง’ ที่มีต่อในหลวง รัชกาลที่ 9 มาจากหนังสือ ‘พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว กับ “คุณๆ” สี่ขา’ รับรองเลยว่า จะทำให้ผู้อ่านต้องอมยิ้มไปตามๆ กัน
...
เปิดประวัติ ‘คุณทองแดง’ สุนัขทรงเลี้ยงประจำรัชกาล
ต้องเล่าก่อนว่า คุณทองแดง ไม่ใช่สุนัขทรงเลี้ยงสุนัขแรกของ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช เพราะแรกเริ่มเดิมทีนั้น ภายในพระตำหนักจิตรลดาฯ เคยมี ‘คุณๆ’ สี่ขา เพียง 4 คือ ‘คุณสุดหล่อ’ ‘คุณหมามุ่ย’ สุนัขพันธุ์ดัลเมเชียน กับ ‘คุณซูซี่’ และ ‘คุณคุกกี้’ ซึ่งเป็นสุนัขพันธุ์ค็อกเกอร์ สเปเนียล เท่านั้น
แต่แล้ววันหนึ่ง หมาขี้เรื้อนสีขาวขนยาวข้างถนน ที่ชาวบ้านแถวนั้นเรียกกันว่า “อีมะลิ” ก็มุดหลุดลอดเข้ามาภายในบริเวณกรงของ ‘คุณๆ’ ในช่วงระยะที่กำลังเป็นสัด พร้อมจะผสมพันธุ์พอดี สุดท้ายก็ไม่พ้นสายตา ‘คุณสุดหล่อ’ กับ ‘คุณหมามุ่ย’ ไปได้ จึงขึ้นไปผสมพันธุ์ “อีมะลิ” เมื่อเจ้าหน้าที่ภายในวังมาเห็นเข้า ก็จับ “อีมะลิ” ไปส่งให้ กทม. เสีย
เมื่อความทราบถึงพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ก็ทรงมีรับสั่งให้เจ้าหน้าที่ไปรับเมียของ ‘คุณสุดหล่อ’ กับ ‘คุณหมามุ่ย’ กลับมาเลี้ยงดู
จากที่เคยเรียกกันว่า “อีมะลิ” หมาจรจัดที่กินนอนอยู่ข้างถนน ก็ได้รับการเลื่อนฐานะกลายเป็น ‘คุณมะลิ’ แทน หลังจากนั้น ก็ได้รับการเลี้ยงดูฟูมฟัก และเข้ารับการรักษาโดยฝากไว้ที่โรงพยาบาลมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ จน ‘คุณมะลิ’ ก็เปล่งปลั่งขึ้น หายจากการเป็นขี้เรื้อนไป
ไม่นานนัก ‘คุณมะลิ’ ก็ตั้งท้องและออกลูกมาทั้งหมด 9 สุนัข ซึ่งก็เป็นลูกของทั้ง ‘คุณสุดหล่อ’ กับ ‘คุณหมามุ่ย’ โดยแม้แต่สัตวแพทย์เองก็ไม่สามารถแยกออกได้เลยว่า สุนัขไหนเป็นลูกใคร เพราะเป็นสายพันธุ์ดัลเมเชียนทั้งคู่
พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ก็ทรงรับสั่งด้วยพระอารมณ์ขันว่า “ตอนนี้ ‘มะลิ’ เขากลายเป็น ‘หม่อมมะลิ’ แล้วนะ”
เมื่อ ‘คุณมะลิ’ มีลูกเล็กๆ ได้ไม่นาน มีนายแพทย์ท่านหนึ่ง นำ ‘ทองแดง’ ซึ่งเป็นสุนัขจรจัดแถวบริเวณถนนพระรามที่ 9 มาทูลเกล้าฯ ถวายพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทอดพระเนตร เมื่อครั้งเสด็จพระราชดำเนินไปเปิดศูนย์แพทย์พระราม 9
เมื่อพระองค์ท่านทอดพระเนตร ‘ทองแดง’ แล้ว ก็มีรับสั่งว่าให้นำเข้ามาเลี้ยง เพราะขณะนั้น ‘นังแดง’ แม่ของ ‘ทองแดง’ มีสภาพโทรมมาก ไม่มีน้ำนม และไม่สามารถเลี้ยงดูได้
พระองค์ท่านจึงทรงยก ‘คุณทองแดง’ ให้เป็นลูกเลี้ยงของ ‘คุณมะลิ’ เนื่องจากในเวลานั้น ‘คุณทองแดง’ มีอายุน้อยกว่าลูกๆ ของ ‘คุณมะลิ’ เพียงวันเดียว ขณะที่ ‘คุณมะลิ’ เอง ก็ไม่ได้มีท่าทีรังเกียจ มิหนำซ้ำยังรัก ‘คุณทองแดง’ ราวกับเป็นลูกแท้ๆ ของตัวเอง
...
เรื่องเล่าชวนอมยิ้ม เมื่อความชาญฉลาดของคุณทองแดง ทำให้ ในหลวง รัชกาลที่ ๙ ทรงพระเกษมสำราญ
หลังจากที่ ‘คุณทองแดง’ เข้ามาอยู่ในวังได้ไม่นาน ก็กลายเป็นที่โปรดปรานและสร้างความพอพระราชหฤทัยให้กับพระองค์ท่านเป็นอย่างมาก จึงได้รับการตั้งว่าเป็น ‘สุนัขประจำรัชกาล’ เนื่องจากคุณทองแดงเป็นสุนัขที่ชาญฉลาดมาก เช่น พระองค์ท่านทรงเรียกให้คุณทองแดงขึ้นเฝ้า เพื่อที่จะทรงชั่งน้ำหนัก เพียงแค่รับสั่งว่าทองแดงไปชั่งน้ำหนัก คุณทองแดงก็จะเดินขึ้นตาชั่ง แต่หากตัวคุณทองแดงบังอยู่ ก็จะเบี่ยงตัวหลบ ให้พระองค์ท่านทรงก้มลงทอดพระเนตรสเกลได้โดยสะดวก
แม้แต่ครั้งที่พระองค์ท่าน เสด็จแปรพระราชฐาน ไปประทับที่พระตำหนักเปี่ยมสุข วังไกลกังวล และนำเหล่า ‘คุณๆ’ ไปด้วย เมื่อพระองค์ท่านเสด็จพระราชดำเนินมา เพื่อทรงออกกำลังพระวรกาย ตรงถนนบริเวณชายหาด ซึ่งมีต้นมะพร้าวอยู่ เพียงพระองค์ท่านรับสั่งว่า “อ้อมต้นมะพร้าว” คุณทองแดงก็จะวิ่งอ้อมต้นมะพร้าวทันที โดยที่ไม่ต้องมีการสอน ในขณะที่คุณอื่นๆ ก็จะวิ่งเล่นกันสนุกสนานตามประสา
เมื่อวิ่งอ้อมต้นมะพร้าวไปสักครึ่งต้น คุณทองแดงก็จะหยุดหันมามองพระองค์ท่าน เหมือนจะถามในทำนองว่า ถูกไหมเพคะ พระองค์ท่านก็ทรงพยักพระพักตร์ จากนั้นคุณทองแดงจึงจะเดินหรือวิ่งต่อ
นอกจากนี้ คุณทองแดงยังเป็นสุนัขที่ไม่เคยเข้ามาเคล้าเคลียพระองค์ท่าน ในเวลาที่พระองค์เสด็จพระราชดำเนิน คุณทองแดงจะนำเสด็จอยู่ข้างหน้าพระองค์ท่านอยู่เสมอ หรือแม้แต่เวลาที่พระองค์ท่านประทับ (นั่ง) คุณทองแดงก็จะนั่งหมอบอยู่ด้านหน้า ใช้สองขาหน้าเกยกันเหมือนคนกำลังหมอบกราบ ซึ่งจะอยู่ท่านี้ตลอด
...
เมื่อครั้ง 'คุณทองแดง' คิดถึงในหลวงจับใจ จนล้มป่วย
เรื่องราวความประทับใจที่แสดงให้เห็นถึงความรักความผูกพันและความจงรักภักดีที่คุณทองแดง มีต่อ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ยังไม่หมดเพียงเท่านี้ เมื่อครั้งหนึ่งที่พระองค์ท่านเสด็จฯ ไปทรงงานที่สวนจิตรลดา เป็นระยะเวลานาน โดยที่คุณทองแดงไม่ได้ตามตามเสด็จไปด้วย ระหว่างนั้น คุณทองแดงกินไม่ได้นอนไม่หลับ น้ำหนักลดลงมาก และป่วยจนต้องเข้าโรงพยาบาล
เมื่อนายสัตวแพทย์ผู้ดูแล ตรวจร่างกายคุณทองแดงอย่างละเอียด ปรากฏว่า ไม่พบอาการและโรคใดๆ คุณหมอจึงสรุปอาการว่า คุณทองแดงเป็นโรคเครียด สาเหตุเนื่องจากคุณทองแดงเป็นสุนัขเงียบ ไม่ค่อยแสดงออก เมื่อคิดถึงพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชมากๆ จึงทำให้เกิดความเครียดและส่งผลต่อร่างกาย หลังจากนั้น คุณทองแดงจึงได้ตามเสด็จในหลวง รัชกาลที่ 9 ไปยังที่ต่างๆ ด้วยเสมอ
หนึ่งในคณะสัตวแพทย์ เล่าเรื่องราวสุดประทับใจ ในหลวงทรงห่วง รับสั่งวิธีรักษาให้คุณทองแดงไม่เจ็บปวด
อย่างไรก็ตาม ทีมข่าวฯ ได้มีโอกาสพูดคุยกับหนึ่งในคณะสัตวแพทย์ที่รักษาดูแลคุณทองแดง ผศ.น.สพ.ดร.ธวัชชัย ศักดิ์ภู่อร่าม อดีตคณบดีคณะสัตวแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ เล่าให้ฟังว่า หลายครั้งที่คุณทองแดงป่วย โดยเฉพาะอย่างยิ่งช่วงที่ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงมีพระบรมราชานุญาตให้นำคุณทองแดงมารักษาที่โรงพยาบาลสัตว์บางเขน ซึ่งไม่เพียงแค่ผม แต่รวมถึงคณะสัตวแพทย์ทุกท่านที่ได้ดูแลรักษาคุณทองแดง ล้วนทราบกันดีว่า พระองค์ท่านทรงรักและเมตตาคุณทองแดงค่อนข้างมาก ดังนั้น การที่คณะสัตวแพทย์จะต้องทำการรักษาคุณทองแดง อันดับแรกต้องกราบทูลถวายรายงานให้พระองค์ท่านทราบทุกครั้ง ว่า คุณทองแดงเป็นอะไร มีอาการอย่างไร และจะมีแนวทางรักษาอย่างไรบ้าง ซึ่งเป็นสิ่งที่พระองค์ท่านตรัสอยู่เสมอว่า ให้ถวายรายงานอย่างละเอียด เพื่อจะได้ทราบว่า สรุปแล้ว...คุณทองแดงป่วยเป็นอะไร และเขาเจ็บมากน้อยแค่ไหน
...
"เมื่อถวายรายงานรายละเอียดอาการทั้งหมดแล้ว สิ่งหนึ่งที่พระองค์ท่าน มักจะตรัสถามอยู่เสมอก็คือว่า มีวิธีการรักษากี่วิธีที่จะสามารถแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้นนี้ได้ และที่สำคัญ พอจะมีวิธีใดบ้าง ที่จะทำให้ทองแดงเขาเจ็บปวดน้อยที่สุดและได้ผลดีที่สุด ซึ่งเป็นความประทับใจที่สัตวแพทย์ทุกท่านรับรู้ได้ว่า พระองค์ท่านทรงรักและเป็นห่วงคุณทองแดงมากมายแค่ไหน"
เรื่องเล่าความประทับใจ ในหลวงทรงพระเมตตาคุณทองแดง เฝ้ารอรักษาผ่าตัดตลอดทั้งคืน
เรื่องราวความรัก และพระเมตตาที่ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงมีต่อคุณทองแดงยังไม่หมดเพียงเท่านี้ เมื่อ ผศ.น.สพ.ดร.ธวัชชัย เล่าให้ฟังต่อว่า ย้อนกลับไปเมื่อวันที่ 9 กันยายน 2551 ครั้งที่ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช พร้อมด้วย สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ และสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จฯ ไปยังโรงพยาบาลสัตว์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตบางเขน
โดยในพระหัตถ์ของ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช นั้น มีสายจูงคุณทองแดงมาด้วย ครั้งนั้นคุณทองแดงป่วยเป็นนิ่วในถุงน้ำดี ทำให้ต้องได้รับการผ่าตัดรักษา แต่ด้วยหมายกำหนดการ ระหว่างที่ทำการผ่าตัดรักษาคุณทองแดงนั้น พระองค์ท่านจะต้องเสด็จฯ กลับไปประทับที่วังสวนจิตรฯ พระราชวังดุสิต แล้วค่อยเสด็จฯ กลับมาเพื่อรับคุณทองแดงในวันรุ่งขึ้น แต่ปรากฏว่า ในหลวงทรงเปลี่ยนพระราชหฤทัย และประทับเฝ้าคุณทองแดงตลอดทั้งคืน เพื่อติดตามการรักษาจนถึงตอนเช้า
แปดโมงเช้าโดยประมาณ ขณะที่นิสิตทุกคนตั้งแถวตามทางเสด็จพระราชดำเนิน ภาพที่เห็นคือ ในหลวงทรงเข็นคุณทองแดง ซึ่งนั่งอยู่ในกรงรถเข็น ลงจากตึกด้วยพระองค์เอง แม้ว่าขณะนั้นร่างกายคุณทองแดงจะฟื้นตัวเร็ว และสามารถเดินเองได้แล้วก็ตาม แต่พระองค์ท่านทรงเป็นห่วง ไม่ต้องการให้แผลผ่าตัดได้รับความกระทบกระเทือน ซึ่งจริงๆ แล้ว พระองค์ท่านจะมีรับสั่งให้ราชองครักษ์เข็นคุณทองแดงก็ได้ แต่พระองค์ท่านก็ทรงประคองสุนัขที่พระองค์ทรงรักสุดพระราชหฤทัยด้วยพระองค์เอง จากนั้นก็ได้เสด็จกลับวังไกลกังวลพร้อมกัน
คุณทองแดง สุนัขทรงเลี้ยงที่ได้รับการตั้งว่า เป็นสุนัขประจำรัชกาลที่ 9 จนทำให้ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงพระเกษมสำราญมาโดยตลอดนั้น จนกระทั่ง 26 ธันวาคม พ.ศ. 2558 คุณทองแดงก็จากไปอย่างสงบด้วยภาวะโรคชรา ระบบการหายใจติดขัด ขณะนอนหลับพักผ่อนอยู่ที่วังไกลกังวล รวมอายุได้ 17 ปี 1 เดือน 19 วัน ซึ่งปัจจุบันกระดูกคุณทองแดงก็ถูกบรรจุไว้ที่ฐานอนุสาวรีย์ ศูนย์รักษ์สุนัขหัวหิน อ.หัวหิน จ.ประจวบคีรีขันธ์
--*--
รวมของที่ระลึก ‘คุณทองแดง’ แสนหายาก
นอกจากนี้ ทีมข่าวฯ ยังได้รวบรวมของที่ระลึก ‘คุณทองแดง’ ที่เคยได้รับพระราชทานจากพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช เพื่อเป็นที่ระลึกให้แก่ประชาชน และวันนี้ของเหล่านี้ได้กลายเป็นสิ่งหายากไปเสียแล้ว...
- ส.ค.ส.พระราชทาน บัตรส่งความสุข พระบรมฉายาลักษณ์คู่กับคุณทองแดง ในอิริยาบถต่างๆ ซึ่งพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชทรงประดิษฐ์ขึ้นด้วยพระองค์เอง เพื่อพระราชทานแก่พสกนิกรชาวไทย ตั้งแต่ปี 2549-2556
- แสตมป์ชุดคุณทองแดงและครอบครัว ในทุกอิริยาบถต่างๆ ที่ไปรษณีย์ไทยได้รับการอนุเคราะห์ภาพจากกองงานส่วนพระองค์ สวนจิตรลดา พระราชวังดุสิต มาจัดสร้างแสตมป์ชุดคุณทองแดงและครอบครัว 4 แบบ ราคา 3 บาท จำนวน 1 ล้านชุด เมื่อปี 2549 จนกลายเป็นที่นิยมมากสำหรับผู้ที่ชอบสะสมแสตมป์ในยุคนั้น
- เสื้อยืดคุณทองแดง เคยเป็นที่นิยมยอดฮิตโด่งดังเมื่อปี 2545 หลังจากที่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงฉลองพระองค์เสื้อรูปคุณทองแดงในวันที่เสด็จฯ ออกจากโรงพยาบาล ทำให้เสื้อดังกล่าวกลายเป็นสิ่งที่ชาวไทยปรารถนามากที่สุด เมื่อได้รับพระราชทานพระบรมราชานุญาตให้ผลิตเสื้อขายได้ สินค้านี้ก็ได้รับความนิยมจากคนไทย จนต้องหาซื้อมาสวมใส่กันอย่างล้นหลาม จนผลิตมาขายกันแทบไม่ทันเลยทีเดียว
- หนังสือพระราชนิพนธ์ เรื่องทองแดง โดยพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชทรงพระราชนิพนธ์ เผยแพร่เป็นภาษาไทยและภาษาอังกฤษในเล่มเดียวกัน ซึ่งเป็นหนังสือพระราชนิพนธ์ที่ติดอันดับขายดีที่สุดของประเทศในปี พ.ศ.2545