ราวๆ พ.ศ.300 พระเจ้าอโศกฯ ส่งพระโสณะพระอุตตระ มาเผยแผ่พุทธศาสนาในสุวรรณภูมิ ธรรมะสำคัญบทที่คัดสรรมาสอน จารึกไว้ในศาสนสถาน ในพระพุทธรูป พระพิมพ์ฯ คือคาถา เย ธัมมา
คำสอนบทนี้ มีเรื่องเล่า...สมัยที่พระสารีบุตร ยังอยู่กับครูปริพาชก ชื่อสัญชัย เรียนรู้จนเจนจบ แล้วยังไม่พบทางดับทุกข์ วันหนึ่งก็ไปเจอพระอัสสชิ พระปัญจวัคคีย์ องค์ที่ห้า
ท่วงท่า อากัปกิริยา สงบเสงี่ยม หมดจดงดงาม...น่าเลื่อมใส ก็เดินตาม มีโอกาสก็ถาม
“อาจารย์ท่านเป็นใคร อาจารย์ท่านสอนอะไร”
“เย ธัมมา เหตุปัปพวา เตสัง เหตุ ตถาคโต เตสัญจ โย นิโรโธ จ เอวัง วาทีมหาสมโณ”
คำตอบที่มาจากพระผู้เจียมตัวเจียมใจว่าเพิ่งบวชใหม่ มีความรู้น้อยนักนี้ มีคำแปลว่า
ธรรมเหล่าใด เกิดแต่เหตุ พระตถาคตกล่าวถึงเหตุแห่งธรรมนั้น และความดับแห่งธรรมนั้น พระมหาสมณะมีปกติกล่าวอย่างนี้
พระสารีบุตร นั้นเป็นสุดยอดปราชญ์ ฟังแค่นี้ก็ได้ดวงตาเห็นธรรม
พระพุทธองค์เคยตรัสกับพระอานนท์ ธรรมะที่ทรงสอน เปรียบเหมือนใบประดู่ลายในกำมือ
แต่ธรรมะที่ทรงเลือกสรร สอนเพื่อชีวิตอันประเสริฐ คือวางจิตให้พ้นทุกข์...คือใบประดู่ลายใบเดียว คือคาถา ที่ขึ้นต้นด้วย เย ธัมมา นี่เอง
ประโยค...ธรรมเหล่าใด เกิดแต่เหตุ...ก็คืออริยสัจ ข้อที่ 2 สมุทัย
คือเหตุแห่งทุกข์ ประโยค และความดับแห่งธรรมนั้น ก็คือ อริยสัจข้อ 3 นิโรธ การดับทุกข์
ธรรมะที่เหมือนใบไม้ใบเดียวนี้ พระพุทธเจ้าพร่ำสอนไปจนปรินิพพาน ยิ่งใหญ่ลึกกว้างขวาง แต่สรุปย่อสั้นๆ อยู่แค่สอนให้ รู้จักทุกข์ รู้จักเหตุแห่งทุกข์ รู้จักการดับทุกข์ และรู้จักทางดับทุกข์
ทุกข์ คือความไม่สบายกาย ไม่สบายใจ...ตอนนี้...เกิดขึ้นกับคนทั้งบ้านทั้งเมือง
เจอหน้ากัน ก็ถามกัน...เรื่องจะจบยังไง...เมื่อไหร่จะพ้นทุกข์กันเสียที
ทุกข์ที่เหมือนโรคภัยของบ้านเมืองนั้นซับซ้อนนักหนา มองต้นเหตุแรก...เพราะไม่เลือกกระบวนการแก้ปัญหาในสภา...ออกมาเล่นกันนอกสภา จึงกลายเป็นปัญหาสงครามชิงเมือง ต้นเหตุปัญหา ก็ต้องอยู่ที่กลุ่มท่านกำนัน...
กติกาประชาธิปไตยโลกเขามี แต่ไม่ใช้ ขอผลัดไว้หลังการเขียนกฎกติกาใหม่
ความน่าเศร้าของเมืองไทยอยู่ที่ ทุกฝ่ายอยากได้กติกาใหม่ ที่ใช้คำปฏิรูปการเมือง...แต่ฝ่ายหนึ่งขอเวลาหลังเลือกตั้ง อีกฝ่ายอยากให้ทำไปเลย
ใช้หลัก เย ธัมมา สาวต้นตอของทุกข์ต่อ เหตุของการชุมนุมประท้วงครั้งใหญ่ ทั้งรอบที่แล้ว จบที่ทหารปฏิวัติ และรอบนี้...ชุมนุมท่านกำนัน พูดเสียงเดียวกัน...เกิดจาก ผู้นำคอร์รัปชัน จนทนกันไม่ไหว ปลุกผู้คนมากมายเดินขบวนขับไล่
ยึดต้นเหตุ...นี้ ก็ต้องเริ่มกันที่ พร้อมใจกันกำจัดคอร์รัปชัน
ปัญหาก็คือ เมื่อการคอร์รัปชัน เป็นการเมือง...ฝ่ายที่ถูกกล่าวหา เขาก็ไม่เชื่อกันเลย
เมื่อ 2,500 ปีที่แล้ว โสคราตีส พูด “ไม่มีสิ่งใดดีหรือเลว แต่ความคิดทำให้เป็นเช่นนั้น”ความคิดทำให้ผู้คนแบ่งแยกเป็นสองฝ่าย พร้อมทำสงคราม พร้อมจะแบ่งแยกดินแดนสู้รบกัน
ประเด็นคอร์รัปชัน ประเด็นดีชั่ว...คิดตามคำสอนของพระพุทธเจ้า ทุกสิ่งเป็นอนัตตา ทุกสิ่งเป็นสมมติ ...หากสมมติไม่ตรงกัน ก็ต้องสู้กัน ความทุกข์ทั้งหลายทั้งปวงในบ้านเมือง เกิดขึ้นเพราะสมมติไม่ตรงกัน
ต้นเหตุความทุกข์ของผู้คน เวียนวนอยู่ตรงนี้เอง
แต่หากใช้ความพยายาม หาจุดสมมติ ให้ตรงกันได้... เรื่องยากก็จบลงได้ เผลอปล่อยไว้ ให้เกิดไทยเหนือ ไทยใต้...เราจะทนกันจนถึงวันนั้นหรือ?
...
กิเลน ประลองเชิง