Mickey Mouse ลิขสิทธิ์หมดอายุกลายเป็น ‘สมบัติสาธารณะ’ กระทบ Disney อย่างไร?

มิกกี้ เม้าส์ (Mickey Mouse) เวอร์ชันปี 1928 ที่เป็นภาพขาวดำได้กลายเป็นสาธารณสมบัติ (Public Domain) หลังการคุ้มครองลิขสิทธิ์ได้สิ้นสุดลงในวันที่ 1 มกราคมที่ผ่านมา โดยครีเอเตอร์นอกจาก ดิสนีย์ (Disney) สามารถใช้ตัวละครนี้เพื่อแสวงผลกำไรได้ 

ซึ่งนับตั้งแต่ มิกกี้ เม้าส์ เป็นอิสระผู้สร้างหนัง และเกม ได้เปิดตัวหนังสยองขวัญที่มีฆาตกรสวมหัวมิกกี้ รวมไปถึงเกมสยองขวัญหน้ามิกกี้ เม้าส์เปื้อนเลือด ลบภาพสดใสที่เรามักจะเห็นในการ์ตูน หรือที่ดิสนีย์แลนด์ เช่นเดียวกับมีมต่างๆ บนโลกออนไลน์ที่ทำให้มิกกี้ไม่อ่อนโยนอีกต่อไป

นอกจาก มิกกี้ เม้าส์ แล้วก่อนหน้านี้ยังมี “Winnie-the-Pooh” เวอร์ชันออริจินอลจาก A.A. Milne ที่ได้กลายเป็นสาธารณสมบัติในปี 2022 จนทำให้หมีพูห์หน้าตาน่ารักกลายไปเป็นหมีสยองในภาพยนตร์ทุนต่ำเรื่อง Winnie the Pooh: Blood and Honey ที่ถูกยกเลิกฉายทั้งในจีน และมาเก๊า

Disney ได้รับผลกระทบอย่างไรจากการที่ลิขสิทธิ์หมดอายุ

อย่างไรก็ตามไม่ได้หมายความว่า มิกกี้ เม้าส์ ทุกเวอร์ชันจะสามารถนำมาดัดแปลงได้ตามใจชอบ แต่จะทำได้เพียงเฉพาะตัวละคร มิกกี้ เม้าส์ เวอร์ชันปี 1928 จากเรื่อง “Steamboat Willie” ที่เป็นการเปิดตัวมิกกี้ และมินนี่ เม้าส์ สู่สาธารณะเป็นครั้งแรก รวมไปถึงเรื่อง “Plane Crazy” 

ซึ่งก่อนหน้านี้ตัวละครในเรื่องได้รับการคุ้มครองภายใต้กฎหมายลิขสิทธิ์ของสหรัฐฯ และได้รับการขยายเวลาคุ้มครองจากตอนแรกจะหมดอายุในปี 1984 แต่ดิสนีย์ประสบความสำเร็จในการเปลี่ยนแปลงกฎหมายขยายความคุ้มครองลิขสิทธิ์เพิ่มเป็น 95 ปี และสิ้นสุดในปี 2024 นี้เอง ซึ่งก็ได้ทำให้เราเห็น มิกกี้ และมินนี่ เม้าส์ ที่แปลกตาไปมากขึ้น โดยบรรดาครีเอเตอร์ที่ไม่ใช่เพียงแค่ดิสนีย์อีกต่อไป

ขณะเดียวกันแม้ลิขสิทธิ์ Steamboat Willie จะหมดอายุอย่างเป็นทางการ แต่ยังคงมีข้อจำกัดในการใช้ภาพ มิกกี้ เมาส์ อยู่เนื่องจากบริษัทยังคงถือสิทธิ์ในเครื่องหมายการค้า (Trademark) ในฐานะสิ่งที่สื่อถึงแบรนด์ และมาสคอตของบริษัท 

โดยผู้ที่นำ มิกกี้ และมินนี่ เม้าส์ ปี 1928 ไปใช้จะต้องไม่สร้างความสับสนแก่ผู้บริโภคว่าเป็นผลงานที่ผลิตหรือสนับสนุนโดยดิสนีย์ ซึ่งทางดิสนีย์ยืนยันว่า มิกกี้ เม้าส์ เวอร์ชันอื่นๆ ยังคงเป็นลิขสิทธิ์ของบริษัทและจะรักษาสิทธิ์ มิกกี้ เม้าส์ เวอร์ชันหลังจากนั้น ตลอดจนผลงานอื่นๆ ที่ยังมีลิขสิทธิ์อยู่ต่อไป 

ดังนั้นแล้วตัวการ์ตูน มิกกี้ และมินนี่ เม้าส์ ที่เราคุ้นตากันอยู่ทุกวันนี้ก็ยังคงเป็นของดิสนีย์เช่นเดิมที่ไม่สามารถทำซ้ำ หรือดัดแปลงได้โดยไม่ได้รับอนุญาต และกฎหมายลิขสิทธิ์ของแต่ละประเทศยังมีความแตกต่างกัน ซึ่งในบางพื้นที่ มิกกี้ เม้าส์ จะยังคงได้รับความคุ้มครองอยู่ตามเดิม.

อ้างอิง

BBC, Duke Law School, NBC News, Time