เมื่อคุณหมอเกาหลีใต้รวมพลังประท้วง
เข้าสู่วันที่ 14 (เริ่มต้นตั้งแต่ 20 ก.พ. 2024)
รัฐบาลจะต้องเผชิญหน้ากับการต่อต้านจากสาธารณชน หากยังคงเพิกเฉยต่อข้อเรียกร้องของคณะแพทย์และพยายามที่จะปราบปรามพวกเรา
อย่าเอาประชาชนเป็นตัวประกัน
"แพทย์ฝึกหัดซึ่งถือเป็นกำลังหลักที่สำคัญสำหรับวงการแพทย์ และนักเรียนแพทย์ซึ่งเป็นกำลังหลักในอนาคตของวงการแพทย์ ไม่ควรร่วมมือกัน จับชีวิตและสุขภาพของประชาชนเป็นตัวประกัน
เพราะนอกเหนือไปจากความมั่นคงของชาติและความปลอดภัยสาธารณะแล้ว การปกป้องชีวิตและความปลอดภัยของประชาชนเป็นเหตุผลในการดำรงอยู่ของรัฐ และเป็นความรับผิดชอบขั้นพื้นฐานที่รัฐธรรมนูญมอบให้แก่รัฐบาล"
ประธานาธิบดียุน ซอก ยอล ผู้นำเกาหลีใต้ (20 ก.พ. 2024)
เหตุใดผู้นำเกาหลีใต้จึงเปิดหน้าชนหมอ?
เหตุผลในการประท้วงของเหล่าคุณหมอ
แพทย์ฝึกหัดและนักศึกษาแพทย์ทั่วประเทศนัดหยุดงานประท้วงนโยบายของรัฐบาลเกาหลีใต้ที่จะเพิ่มโควตานักศึกษาแพทย์ถึง 2,000 คน จากเดิมที่มีโควตาผลิตนักศึกษาแพทย์ 3,058 คนต่อปี ซึ่งจะเริ่มตั้งแต่ปี 2025 เป็นต้นไป
เพราะอะไรเกาหลีใต้จึงต้องเพิ่มจำนวนแพทย์?
จำนวนผู้สูงอายุ
อ้างอิงจากรายงานขององค์การสหประชาชาติ เกาหลีใต้จะเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุโดยสมบูรณ์ (Aged Society) ลำดับที่ 2 ของโลกในปี 2050 โดยจะมีสัดส่วนประชากรที่มีอายุ 60 ปีขึ้นไป คิดเป็นสัดส่วนสูงถึง 39.4% เป็นรองเพียง เขตปกครองพิเศษฮ่องกง ซึ่งจะมีสัดส่วนประชากรผู้สูงอายุ 40.6% ในช่วงเวลาเดียวกันเท่านั้น
ข้อมูลประชากรเกาหลีใต้ ณ ปัจจุบัน (ปี 2024)
จำนวนประชากร : 51,742,000 คน
จำนวนประชากรที่มีอายุ 60 ปีขึ้นไป : 14,199,000 คน (27.4%)
สัดส่วนเพศหญิงในกลุ่มประชากรที่มีอายุ 60 ปีขึ้นไป : 7,752,654 คน (54.6%)
จำนวนประชากรที่มีอายุระหว่าง 15-64 ปี : 36,092,000 คน (69.8%)
ค่าเฉลี่ยอายุขัย : 84.3 ปี
อัตราการเจริญพันธ์ุ (ค่าเฉลี่ยที่ผู้หญิง 1 คน จะมีบุตรตลอดช่วงชีวิต) : 0.72
โดยในปี 2023 ที่ผ่านมา เกาหลีใต้มีทารกแรกเกิดเพียง 230,000 คน ซึ่งลดลงถึง 7.7% เมื่อเปรียบเทียบกับปี 2022 (249,186 คน) โดยเมืองหลวงอย่างกรุงโซล ถือเป็นพื้นที่ที่มีอัตราการเจริญพันธุ์ต่ำที่สุด คือ 0.55
ด้วยจำนวนประชากรสูงวัยที่เพิ่มขึ้นเรื่อยๆ จึงทำให้รัฐบาลเกาหลีใต้ คาดการณ์ว่า ภายในปี 2035 ประเทศจะประสบปัญหาขาดแคลนแพทย์ สำหรับทำหน้าที่ดูแลสุขภาพประชาชนมากถึง 15,000 คน
จำนวนแพทย์เกาหลีใต้ต่อประชากร?
อ้างอิงข้อมูลจากองค์การเพื่อความร่วมมือทางเศรษฐกิจและการพัฒนา (Organisation for Economic Co-operation and Development) หรือ OECD
สถิติปี 2022 :
จำนวนแพทย์ : 2.6 คน ต่อจำนวนประชากร 1,000 คน
ต่ำกว่าค่าเฉลี่ยของ OECD ซึ่งอยู่ที่ 3.7 คนต่อจำนวนประชากร 1,000 คน
แต่หากไม่นับรวมจำนวนแพทย์แผนโบราณ สัดส่วนนี้จะลดลงเหลือเพียง 2.2 คนต่อจำนวนประชากร 1,000 คน
จำนวนผู้จบการศึกษาคณะแพทยศาสตร์ : 7.3 คนต่อจำนวนประชากร 100,000 คน
ซึ่งต่ำกว่าค่าเฉลี่ยของ OECD ซึ่งอยู่ที่ 14 คนต่อจำนวนประชากร 100,000 คน
จากข้อมูลดังกล่าว รัฐบาลเกาหลีใต้จึงอ้างว่า มีความจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องเพิ่มจำนวนนักศึกษาแพทย์เพื่อแก้ไขปัญหาขาดแคลนบุคลากร โดยเฉพาะกลุ่มศัลยแพทย์, กุมารแพทย์, สูตินรีแพทย์ และ แพทย์เวชศาสตร์ฉุกเฉิน หรือ แพทย์ประจำห้องฉุกเฉิน
และเพื่อเป็นการตอบสนองต่อความกังวลที่ว่า การเพิ่มจำนวนนักศึกษาแพทย์อย่างกะทันหันอาจทำให้เกิดปัญหาในแง่คุณภาพการผลิตบุคลากร รัฐบาลเกาหลีใต้จึงเตรียมแผนสำหรับการเพิ่มจำนวนอาจารย์แพทย์ตามคณะแพทยศาสตร์ในสถาบันการศึกษาต่างๆ อีกอย่างน้อย 1,000 คน ภายในปี 2027
ปัจจุบันจากรายงานของสื่อเกาหลีใต้ มีอาจารย์แพทย์อยู่ในคณะแพทยศาสตร์ตามมหาวิทยาลัยใหญ่ๆ ของรัฐ ประมาณ 1,200-1,300 คน
ข้อชี้แจงแพทย์เกาหลีใต้
ชู ซู โฮ (Joo Soo-ho) หัวหน้าคณะกรรมการภาวะฉุกเฉินแผนกประชาสัมพันธ์ ซึ่งอยู่ภายใต้ สมาคมแพทย์เกาหลีใต้ (Korean Medical Association) หรือ KMA ซึ่งเป็นองค์กรที่มีแพทย์ในเกาหลีใต้ที่ใหญ่ที่สุดเนื่องจากมีจำนวนสมาชิกมากถึง 140,000 คน ชี้แจงผ่านสื่อถึงกรณีพิพาทที่เกิดขึ้นว่า...
ปัจจุบันเกาหลีใต้ไม่ได้อยู่ในภาวะขาดแคลนแพทย์ อีกทั้งการเพิ่มจำนวนแพทย์เข้าไปในระบบสาธารณสุขไม่ได้เป็นวิธีการแก้ไขปัญหาที่ถูกต้องอีกด้วย...
ข้อโต้แย้งหมอเกาหลีใต้
จริงหรือหมอขาดแคลน?
จำนวนแพทย์ต่อสัดส่วนประชากร
จากข้อมูลของ OECD ในปี 2020 ระบบสาธารณสุขของเกาหลีใต้ สามารถรองรับผู้ป่วยนอกด้วยค่าเฉลี่ยที่สูงถึง 14.7 คนต่อปี ซึ่งสูงกว่าค่าเฉลี่ยที่ 5.9 คนต่อปีอย่างเห็นได้ชัด
นอกจากนี้ เกาหลีใต้ยังเป็นประเทศเดียวในโลก ที่ผู้ป่วยสามารถเข้ารับการรักษาหรือขอคำแนะนำจากแพทย์ได้ในราคาประหยัดในวันและเวลาที่ต้องการ เช่น กรณีผ่าตัดต้อกระจก ชาวเกาหลีใต้ไม่จำเป็นต้องรอคิวเหมือนในยุโรป ซึ่งอาจต้องรอคิวนาน 10-12 วัน แถมยังมีค่ารักษาที่สูงกว่ากันมากด้วย
ด้านข้อมูลเรื่องจำนวนแพทย์ที่รัฐบาลเกาหลีใต้อ้างว่าขาดแคลนนั้น หากพิจารณาให้ดีจะพบว่าตามสถิติของ OECD นั้น จำนวนแพทย์ต่อสัดส่วนประชากรของเกาหลีใต้ ใกล้เคียงกับประเทศชั้นนำอย่าง ญี่ปุ่นและสหรัฐอเมริกา (ญี่ปุ่น 2.6 คนต่อจำนวนประชากร 1,000 คน, สหรัฐฯ 2.7 คนต่อจำนวนประชากร 1,000 คน)
นอกจากนี้ สิ่งสำคัญที่ต้องไม่ลืมคือ โรงพยาบาลในเกาหลีใต้ส่วนใหญ่เป็นของเอกชน เช่นเดียวกับญี่ปุ่นและสหรัฐอเมริกา ซึ่งแตกต่างจากกรณีของอังกฤษและเยอรมนี ที่โรงพยาบาลส่วนใหญ่เป็นของรัฐ จนเป็นผลให้มีแพทย์จำนวนมากและมีความต้องการบุคคลากรในระดับสูง
กุมารแพทย์ขาดแคลน?
จำนวนกุมารแพทย์
จำนวนประชากรอายุต่ำกว่า 15 ปี ในช่วงต้นทศวรรษ 2000 สูงถึง 9.9 ล้านคน แต่ในปี 2023 ลดลงมาเหลือเพียง 5.4 ล้านคน ซึ่งสวนทางกับจำนวนกุมารแพทย์ที่รัฐบาลเกาหลีใต้อ้างว่าขาดแคลน ซึ่งเพิ่มขึ้นจากตัวเลข 3,400 คน เป็น 6,200 คน ในช่วงเวลาเดียวกัน
นอกจากนี้ บรรดาพ่อและแม่ของเด็กส่วนใหญ่ยังมักนิยมเลือกนัดพบกุมารแพทย์ในช่วงเช้าก่อนที่จะไปทำงาน จนทำให้คิวการรักษาแน่นขนัด ซึ่งแตกต่างจากช่วงบ่ายที่แพทย์แทบไม่มีคิวนัดหมายใดๆ เลยด้วย
ความแออัดในห้องฉุกเฉิน
จริงหรือห้องฉุกเฉินล้น?
สาเหตุที่มักทำให้เกิดเหตุการณ์เช่นนั้น เป็นเพราะ...ชาวเกาหลีใต้ยังมีความเข้าใจผิดเกี่ยวกับระบบของแผนกฉุกเฉิน หรือ ER
ดังจะเห็นได้จากในปัจจุบัน ผู้ป่วยที่มีอาการไม่ร้ายแรง มักจะพยายามร้องขอเข้าไปรักษาตัวในแผนก ER จนกระทั่งกลายเป็นอุปสรรคสำหรับผู้ป่วยหนักที่ต้องการได้รับการรักษาอย่างเร่งด่วน ซึ่งไม่ใช่เป็นเพราะมีแผนก ER ไม่เพียงพอ
คนป่วยล้นโรงพยาบาล
ช่องว่าง รพ.เขตเมือง-ชานเมือง
สาเหตุสำคัญที่ทำให้เกิดช่องว่างทางการแพทย์ในพื้นที่ชนบทและเขตเมือง ไม่ได้เกิดจากจำนวนแพทย์ แต่เป็นเพราะคนในพื้นที่ชนบทและชานเมือง มักจะเลือกไปเข้ารับการรักษาตามโรงพยาบาลในกรุงโซล แม้ว่าในพื้นที่จะมีสถานพยาบาลที่สามารถให้การรักษาได้ในระดับเดียวกันก็ตาม
นโยบายเพิ่มจำนวนแพทย์
เพิ่มจำนวนแพทย์แก้ผิดจุด
รัฐบาลกำลังแก้ไขปัญหาผิดจุด เพราะประชาชนต้องการคุณภาพมากกว่าปริมาณ แต่แนวทางของรัฐบาลในเวลานี้ ไม่ต่างอะไรกับพยายามบอกว่าเราควรสร้างร้านอาหารเพิ่มขึ้นอีก เพราะมีคนไปเข้าแถวเพื่อรอกินอาหารจากร้านยอดนิยมมากกว่า
คำขู่และการเผชิญหน้า
รัฐบาลเกาหลีใต้ ประกาศขีดเส้นตายให้วันที่ 29 ก.พ. 2024 เป็นวันสุดท้าย สำหรับบรรดาแพทย์ฝึกหัด ที่จะสามารถกลับไปทำงานได้โดยไม่มีความผิด พร้อมกับขู่ว่าจะมีการนำมาตรการทางกฎหมาย ตามพระราชบัญญัติการให้บริการทางการแพทย์ (Medical Service Act) ซึ่งมีสาระสำคัญ คือ การให้ความมั่นใจว่าประชาชนจะได้รับประโยชน์สูงสุดจากการเข้ารับการรักษาพยาบาลที่มีคุณภาพมาบังคับใช้ ซึ่งอาจนำไปสู่การดำเนินคดีอาญา ซึ่งอาจต้องรับโทษจำคุก 3 ปี และปรับอีก 30 ล้านวอน (807,390 บาท) และนำไปสู่การเพิกถอนใบประกอบวิชาชีพเวชกรรมในที่สุด
ขณะเดียวกระทรวงสาธารณสุขเกาหลีใต้ ยังย้ำด้วยว่า แม้กลุ่มแพทย์ฝึกหัดจะพยายามโต้แย้งว่า การลาออกจากงาน เป็นสิทธิตามรัฐธรรมนูญในการเลือกอาชีพ แต่กฎระเบียบบางอย่างสามารถนำไปใช้เพื่อปกป้องผลกระโยชน์ส่วนรวมและรักษาความสงบเรียบร้อยของสังคม
ด้วยเหตุนี้คำสั่งให้แพทย์ฝึกหัดกลับไปปฏิบัติหน้าที่ จึงเป็นไปตามพระราชบัญญัติการให้บริการทางการแพทย์ และสอดคล้องกับสถานการณ์ทางการแพทย์ที่เกิดขึ้นในปัจจุบัน
สำหรับความพยายามของแพทย์ฝึกหัดที่พยายามหลีกเลี่ยงการถูกดำเนินการตามกฎหมาย ด้วยการปิดเครื่องหรือเปลี่ยนเบอร์โทรศัพท์ รวมถึงย้ายที่อยู่ เพื่อหวังเป็นข้ออ้างว่า ไม่ได้รับทราบคำสั่งให้กลับไปปฏิบัติหน้าที่นั้น รัฐบาลเกาหลีใต้เตือนว่า จะไม่มีผลในทางกฎหมายแต่อย่างใด เนื่องจากได้มีการส่งเจ้าหน้าที่ไปแจ้งคำสั่งถึงบ้านพัก และส่งอีเมล์คำสั่งถึงแพทย์ฝึกหัดทุกคน รวมถึงยังมีประกาศคำสั่งดังกล่าวบนเว็บไซต์อย่างเป็นทางการของกระทรวงสาธารณสุขแล้ว
ยิ่งไปกว่านั้น กระทรวงสาธารณสุข ยังยื่นคำร้องไปยังเจ้าหน้าที่ตำรวจ จนนำไปสู่การนำกำลังบุกเข้าไปค้นสมาคม KMA ซึ่งหัวเรี่ยวหัวแรงหลักในการต่อต้านรัฐบาลเกาหลีใต้ รวมถึงทำการสอบสวนบรรดาผู้บริหารสมาคมทั้งในอดีตและปัจจุบันหลายต่อหลายคน ฐานยุยงให้เกิดการประท้วงหยุดงานของบรรดาแพทย์ฝึกหัดในครั้งนี้
เส้นตายของรัฐบาลเกาหลีใต้
ผลลัพธ์หลังคุณหมอประท้วง
การดำเนินการของโรงพยาบาลขนาดใหญ่ทั่วประเทศเกาหลีใต้ แทบต้องหยุดชะงักลงทั้งหมด โดยเฉพาะห้องผู้ป่วยฉุกเฉิน และห้องผู้ป่วยวิกฤติ เนื่องจากไร้แพทย์ฝึกหัดเข้าเวรเพื่อคอยทำหน้าที่ดูแลคนไข้ อีกทั้งคิวผ่าตัดรวมถึงการนัดหมายสำหรับขั้นตอนการรักษาผู้ป่วยหนักต่างๆ ต้องถูกเลื่อนออกไปทั้งหมด
หมายเหตุ จากรายงานของสื่อเกาหลีใต้ สัดส่วนของแพทย์ฝึกหัดใน 5 โรงพยาบาลขนาดใหญ่ของเกาหลีใต้ที่มีผู้ใช้บริการสูงสุด คิดเป็นสัดส่วนสูงถึง 39% ของจำนวนแพทย์ที่ประจำอยู่ในโรงพยาบาลทั้ง 5 แห่ง
