ทีมข่าวเฉพาะกิจไทยรัฐออนไลน์ มีโอกาสพูดคุยกับ ศ.ดร.สมพงษ์ จิตระดับ กรรมการบริหารกองทุนเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา (กสศ.) มองว่า การที่ครูเรียกร้องการซ้ำชั้น แสดงให้เห็นถึงประเด็นหนึ่งที่สำคัญมาก คือ ครู ได้ทำหน้าที่ของตัวเองอย่างดี สมกับ “จรรยาบรรณ” ในการรับผิดชอบ นี่คือเรื่องที่ครูอัดอั้นตันใจ และสะท้อนไปถึง “ระบบการศึกษา” ว่าอาจมีส่วน “ผิดพลาด” 

“ปัญหาเรื่องการ “ซ้ำชั้น” นั้น ที่ผ่านมาเราไม่ค่อยเห็นเพราะมันมีวัฒนธรรมหนึ่งเกิดขึ้น คือ วัฒนธรรมปล่อย ถึงแม้ในระเบียบจะบอกว่า สามารถให้นักเรียนสอบตก ซ้ำชั้นได้ ยกตัวอย่าง เด็ก ป.1 อ่านไม่ออก เขียนไม่ได้ คิดเลขไม่ได้ ครูมีสิทธิที่จะ “สอนซ่อมเสริม” และให้โอกาสเด็กสอบ 2 ครั้ง หากไม่ผ่านต้องเข้าคณะกรรมการ ใช้ดุลยพินิจของโรงเรียน 

ระเบียบดังกล่าวมีจริง แต่...หากครูปล่อยให้เด็กสอบตก หรือซ้ำชั้น สิ่งที่ตามมาคือ...

- ครู จะถูกตั้งคำถามจาก ผู้บริหารโรงเรียน : สอนหนังสืออย่างไร ทำหน้าที่บกพร่องหรือไม่ หาเหตุผลได้ไหม ทำไมเด็กสอบตก 

โดยสรุปคือ ครู และผู้บริหาร ต้องบอกเหตุผลว่าเพราะอะไรเด็กสอบตก 

- ถูกกดดันจากผู้ปกครองเด็ก : เมื่อแจ้งให้ผู้ปกครองเด็กทราบ ผู้ปกครองบางคนจะตั้งคำถาม และอาจโยนความผิดมาที่ครู ว่าสอนอย่างไร... ทำไมลูกฉันถึงสอบตก!? 

- เป็นแผลใจของเด็ก : อีกหนึ่งทฤษฎี คือ หากให้เด็กซ้ำชั้น ก็จะกลายเป็นแผลเป็นที่เกิดขึ้นกับเด็ก เป็นการซ้ำเติมความรู้สึก ทำให้เด็กดูไม่ฉลาด เป็นการตีตราเด็ก 

“สิ่งที่เกิดขึ้นตามมา คือ ครูจะให้เด็กสอบซ่อม เป็นพิธี และก็ผ่านด้วยเกรด 1 โดยการสอบผ่านของเด็ก ไม่ได้เกิดประโยชน์กับตัวเด็ก ด้วยเหตุนี้ เราจึงเห็นว่า มีเด็ก ป.6 จำนวนหนึ่งเรียนจบแล้ว แต่ก็ยังอ่านไม่คล่อง เขียนไม่ถูก คิดเลขไม่เป็น...ทั้งที่ความเป็นจริง คือ ต้องทำได้ตั้งแต่ ป.1” 

แต่มันก็แค่ตัวหนังสือ แต่สิ่งที่เกิดขึ้นจริงช่าง... อาจารย์สมพงษ์ กล่าวว่า มันเกิดวัฒนธรรมปล่อยไงครับ ผลที่เกิดขึ้นคือ ผลการสอบวัดผล อย่าง PISA มัน “ฟ้องทุกปี” คะแนนแย่มากทุกวิชา 

“ผลคะแนนที่ออกมา ถามว่า มีใคร...นักการเมือง หรือ ข้าราชการมารับผิดชอบไหม สิ่งที่จะบอก คือ ระเบียบมีอยู่แล้ว ทำแล้ว แต่เมื่อผลสัมฤทธิ์มันต่ำ ไม่ได้อยู่ในส่วนความรับผิดชอบของเขา..”

อ้าวแบบนี้แปลว่า สักแต่จะบริหาร แต่ไม่ดูผลลัพธ์หรือ?

เขาบริหาร ตามนโยบาย และคำสั่ง ของนักการเมือง และรัฐมนตรี ดังนั้น หากสังเกตก็จะพบว่านโยบายและทิศทางการศึกษาจะเปลี่ยนไปเปลี่ยนมาตลอด เปลี่ยนไปตาม รัฐมนตรีแต่ละคน 

ศ.ดร.สมพงษ์ จิตระดับ

ดังนั้น เรื่องจรรยาบรรณ การเรียนการสอน และแก่นการเรียนรู้ต่างๆ จึงถูกปล่อยและหย่อนยานไปตามลำดับ ซึ่งเรื่องแบบนี้ต้องติดตาม ตรวจสอบ แก้ไข แต่...สิ่งที่เกิดขึ้นโดยมาก จะมุ่งไปที่การแก้ไขปัญหาหนี้สินครู อยู่เวร ขึ้นเงินเดือน แต่การทำงาน ต้องตรวจสอบเรื่องคุณภาพการศึกษา มันกลายเป็นเรื่องยากเกินที่ นักการเมือง หรือ รัฐมนตรี จะสั่ง เข้าใจ หรือลงมือ “ล้วงลูก” และ “เข้าไม่ถึง” กับประเด็นเหล่านี้ 

เกี่ยวกับว่า คนการเมือง คือ มาแล้วไปหรือไม่... 

“มันก็ใช่นะสิ” ศ.ดร.สมพงษ์ กล่าวและว่า “มาและก็ไป และก็ทิ้งร่องรอยของปัญหาเก่าและใหม่เพิ่มขึ้นทุกวัน” 

มาตรฐานโลก เด็กที่ควรอ่านออกเขียนได้ คิดเลขคล่อง