คนที่ติดพนัน จะมีปัญหาตามมามากมาย ตั้งแต่สูญเสียทรัพย์สิน ปัญหาในครอบครัว เกิดความระแวง ไว้เนื้อเชื่อใจกัน ลักขโมยทรัพย์สินในบ้าน ไปกู้หนี้นอกระบบ ซึ่งนี่คือตัวอย่างของการติดพนัน...และมักจะเริ่มต้นด้วย “คำโกหก”

ต้องยอมรับความจริงที่ว่า เวลานี้ “คนไทย” มีช่องทางในการเลือกซื้อ “สลากกินแบ่งรัฐบาล” หรือภาษาบ้านๆ เรียกว่า "หวย" ง่ายขึ้น แค่เพียงปลายนิ้วก็รังสรรค์เลขฝัน เลขเด็ดจากสิ่งศักดิ์สิทธิ์ หรือความเชื่อต่างๆ ได้จากแอปพลิเคชันหลากหลาย ทั้งของกองสลากเอง หรือแม้แต่ของเอกชน

สิ่งที่เป็นเครื่องพิสูจน์ของสมมติฐานนี้ คือ “รายได้” ของกองลสาก

จากการข้อมูลย้อนหลัง 5 ปี ตั้งแต่ปี 2561 ถึง 2565 สำนักงานสลากกินแบ่งรัฐบาล นำเงินส่งรายได้ให้รัฐเพิ่มขึ้นทุกปี จาก 4 หมื่นกว่าล้าน เป็น 5.3 หมื่นล้านบาท เรียกว่าหน่วยงานที่เก็บเงินอู้ฟู่ที่สุด ก็คือ หน่วยงานที่ว่านี่แหละ...

ทีมข่าวเฉพาะกิจไทยรัฐออนไลน์ พูดคุยกับ นายธนากร คมกฤส ผอ.เครือข่ายหยุดพนัน เผยว่า ปัญหาการเล่นหวยของคนไทย ถือเป็นสิ่งที่สังคมไทยคุ้นเคย เพราะอยู่กับมันมานาน ในทางวิชาการบางฝ่ายมองหวยว่าเป็น “การพนันอย่างอ่อน” หรือ Soft Gambling เพราะโดยความถี่ไม่มาก (หวยใต้ดินกับสลากกินแบ่งฯ) จึงก่อให้เกิดผลกระทบไม่สูง แต่...เรื่องนี้มีข้อคัดค้าน

“เพราะหากมองในตัวของรางวัลล่อใจ ที่ได้เงินสูงมาก ทำให้มีแรงดึงดูดสูง และมองว่าเป็น Hard Gambling นี่คือเรื่องที่มีการโต้เถียงกันทั่วโลก ดังนั้น ถามว่าสถานการณ์เวลานี้หนักแค่ไหน มองว่าเป็น “การพนันที่มีอิทธิพล” กับคนส่วนใหญ่”

...

เปิดตัวเลขคนเล่นหวย และการพนัน 

ปัจจุบัน มีคนเล่นหวยใต้ดิน และสลากกินแบ่งรัฐบาล หรือการพนันอื่นๆ จากการวิจัยของ ศูนย์วิจัยเพื่อการพัฒนาสังคมและธุรกิจ พบว่า...

สลากกินแบ่งรัฐบาล 24,626,233 คน เพิ่มขึ้นจากปี 62 ร้อยละ 8.3
หวยใต้ดิน 19,273,068 คน เพิ่มขึ้นจากปี 62 ร้อยละ 8.7
หวยต่างประเทศ 890,337 คน

นายธนากร อธิบายว่า ทั้งหวยบนดินและใต้ดิน ถือว่ามีคนเล่นพนันมากที่สุด โดนมีผู้เล่นพนันมากกว่า 20 ล้านคน ขณะที่หวยใต้ดินเคยเป็นแชมป์เก่า ซึ่งถึงแม้ “หวยรัฐบาล” มีรายได้มากขึ้น แต่หวยใต้ดินก็ไม่ได้โตน้อยลง...

“คนไทยนิยมเล่นทั้ง 2 อย่างไปด้วยกัน โดยซื้อสลากกินแบ่งรัฐบาล เพื่อหวังรางวัลใหญ่ ซื้อหวยใต้ดิน เพื่อหวังรางวัลเล็ก นี่คือแนวโน้มพฤติกรรมคนไทย”

ผอ.เครือข่าย หยุดพนัน กล่าวต่อ สิ่งที่เป็นนัยสำคัญของการเล่นหวย คือ การเล่นหวยต่างประเทศ ซึ่งมีตัวเลขเติบโตสูงขึ้นถึง 1000% โดยมีจำนวนผู้เล่น 890,337 คน

“สลากกินแบ่งรัฐบาล ถือว่ามีอิทธิพลทางความคิดกับผู้คน เพราะสังคมไทยปลูกฝังว่า “การพนัน” คือสิ่งผิดกฎหมาย และเป็นสิ่งไม่ดี แต่พอเป็น “สลากกินแบ่งรัฐบาล” คือ เรื่องถูกกฎหมาย ไม่ใช่การพนัน สิ่งที่เกิดขึ้นทำให้คนในสังคมงงไปหมด และตั้งคำถามว่า สลากฯ เป็นการพนันหรือไม่..? เพราะรัฐบาลเป็นเจ้ามือ แต่หวยใต้ดินผิดกฎหมาย ทุกอย่างมันฟังดูย้อนแย้งไปหมด ฝ่ายรัฐก็บอกว่า สลากฯ คือ การเสี่ยงโชค เป็นต้น”

โอกาสถูกหวยรางวัลที่ 1 = 0.0001% 

ผอ.เครือข่ายหยุดพนัน เผยว่า กองสลาก ถือว่าเป็นแชมป์ในการส่งเงินเข้าประเทศมาหลายปีมากแล้ว และเพิ่มขึ้นทุกปี ในขณะที่รัฐวิสาหกิจอื่นๆ ก็ไม่ได้โตในลักษณะทัดเทียมกัน โดยเฉพาะช่วง 7-8 ปีหลัง

ตอนนี้ กองสลาก พิมพ์สลากกินแบ่งรัฐบาล จำนวน 100 ชุด ชุดละ 1 ล้านใบ จากข้อมูลที่พิมพ์ด้านหลังสลากฯ ระบุว่า ใน 1 ชุด มีรางวัลทั้งสิ้น 14,168 รางวัล แปลว่า มีโอกาสถูกรางวัล 1.42% ต่อชุด 1 ล้านใบ

...

หากมองไปที่รางวัลที่ 1 คนที่มีโอกาสถูกก็คือ 1 ใน 1 ล้านใบ (ชุด) กองสลากพิมพ์สลากฯ 100 ล้านใบ เท่ากับว่า คนที่ดวงดี มีโอกาสถูกรางวัลที่ 1 ที่ 0.0001% เท่านั้น ส่วนเลขหน้าและท้าย 3 ตัว 4 รางวัล อยู่ที่ 0.4% เลข 2 ตัวอยู่ที่ 1%

สาเหตุ “คนเล่นหวย” ไม่เลิก!

ผอ.เครือข่ายหยุดพนัน อธิบายถึง สาเหตุที่คนเล่นหวยหรือซื้อสลากฯ จำนวนมากขึ้นอย่างต่อเนื่อง เพราะ...
1. “ผลิตภัณฑ์” มีเยอะ 100 ล้านใบ
2. “เข้าถึงได้ง่าย” ทั้งแพลตฟอร์มออนไลน์ หรือจะซื้อตามแผงทั่วไป ที่ไหนก็มี
3. “สื่อโฆษณา” มีผลต่อพฤติกรรมของผู้บริโภค

“การเข้าถึงได้ง่าย เพราะแพลตฟอร์มออนไลน์ ส่งผลให้การซื้อสลากฯ เฉลี่ยต่อคนเพิ่มขึ้น ส่วนประเด็นการโฆษณา แม้ของรัฐฯ จะไม่ทำโฆษณาเชิงสาธารณะ แต่...มีโฆษณาเชิงทางอ้อม เช่น ข่าวผู้ถูกรางวัล ตรงนี้เอง คือการโหมความนิยมให้คนซื้อสลากมากขึ้น เพราะเป็นการสะท้อนถึงความหวังในการถูกรางวัล ซึ่งความจริง 1 ในล้าน เป็นเรื่องยาก แต่เขาทำให้เห็นว่ามีคนถูกทุกงวด ก็ทำให้รู้สึกว่าสักวันจะต้องเป็นของเรา... โอกาสมีน้อยมากแต่คนทั่วไปไม่คิดถึงตรงนี้”

...

ปัญหา สื่อโฆษณากระตุ้นให้ซื้อสลากฯ

เมื่อถามถึงแนวทางการแก้ปัญหา นายธนากร ยอมรับว่า ตอนนี้ไม่มีกฎหมายควบคุม ซึ่งก่อนอื่นต้องยอมรับว่า “การพนัน” คือ สินค้าประเภทหนึ่งที่ก่อให้เกิดผลกระทบ ไม่ต่างจากเหล้าหรือบุหรี่ ฉะนั้นจึงจำเป็นต้องมีการจำกัดการโฆษณา

บางประเทศ เลือกจะไม่ให้โฆษณา “ลอตเตอรี่” ของเอกชน ยกเว้นแต่ของทางภาครัฐ
บางประเทศ ไม่ให้โฆษณาเลย
บางประเทศ อนุญาตโฆษณาในบางเวลาและพื้นที่ที่จำกัด
บางประเทศ ไม่ให้ข้องเกี่ยวกับงานกีฬา..

“การควบคุมสื่อเกี่ยวกับลอตเตอรี่ ก็มีหลักสากลอยู่ แต่สำหรับบ้านเราไม่มีกฎหมายดูแลโดยตรง พ.ร.บ.พนัน ไม่ครอบคลุมไปถึงสลากกินแบ่งรัฐบาล”

อาการ “ติดหวย” หรือ “ติดการพนัน”

สำหรับ อาการของคนติดหวย จะบ่งบอก ดังนี้... 

• หมกมุ่นครุ่นคิดอยู่กับการพนัน
• เพิ่มจํานวนเงินในการเล่นพนันมากขึ้นเรื่อยๆ
• เล่นทั้งๆ ที่ไม่ต้องการเล่น
• เมื่อไม่ได้เล่น จะมีความรู้สึกกระวนกระวายและหงุดหงิด
• เล่นเพื่อหลบเลี่ยงปัญหา เพื่อไม่ให้คิดถึงปัญหาของตน หรือเพราะรู้สึกหงุดหงิดไม่สบายใจ
• เมื่อเล่นเสียเงิน ก็อยากเล่นต่อไปเพื่อได้เงินที่เสียไปคืนมา
• พูดปดเพื่อปกปิดการเล่นพนันของตนเอง เมื่อมีผู้ถามถึงการเล่นพนัน
• เงินที่นํามาเล่นพนันได้มาอย่างผิดกฎหมาย
• การเล่นพนันทําให้เกิดปัญหาด้านความสัมพันธ์กับคนในครอบครัว ในสังคม และหน้าที่การงาน
• ผู้ติดการพนันมักอยู่ภายใต้อาณัติของผู้ให้เงิน

...

“หากมีสัญญาณทางกายออกมา นี่ถือว่าเริ่มติดพนัน ส่วนใครที่ยังไม่รู้ ก็สามารถไปประเมินตัวเองได้ ซึ่งผลปรากฏว่า มีคนมาตอบว่ามีคนไทยนับล้านๆ คนติดพนัน จากการสุ่มตัวอย่างประมาณ 7 พันคน มาเทียบกับประชากรโดยรวม ซึ่งถือเป็นการทำวิจัยที่น่าเชื่อถือ”

โดยจากแบบสอบถามดังกล่าว พบว่าผู้ที่ติดพนันส่วนมากจะเป็นการพนันออนไลน์ โดยเฉพาะ “พนันฟุตบอล” ขณะที่ “หวย” ก็ติด 1 ใน 5 ของการพนันที่มีคนติด

1. พนันออนไลน์
2. หวยต่างประเทศ
3. พนันฟุตบอล
4. บ่อนแบบมีที่ตั้ง
5. หวยใต้ดิน
6. สลากกินแบ่งรัฐบาล

“หากดูจำนวนคนเล่นสลากกินแบ่งรัฐบาล มีฐานมากกว่า ทำให้คำนวณว่าอาจจะมีคนติดมากที่สุดกว่า 5 ล้านคน”

ติดหวย...จนบ้านแตก หรือจบชีวิต

ในช่วงท้าย ผอ.เครือข่ายหยุดพนัน ยังได้ยกเคสตัวอย่างที่น่าสนใจ 2 เคส ซึ่งเคสแรกเป็นแม่บ้านที่ติดหวยใต้ดินมาหลายสิบปี เรียกว่าซื้อเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ กระทั่งติด จากซื้อหวยใต้ดิน ทุกวันที่ 1 และ 16 กลายเป็นว่ามีการเล่นหวยรายวันเพิ่มขึ้น อาทิ หวยหุ้น

“ด้วยที่เล่นต่อเนื่องนับสิบปี (ติดหวย ส่วนใหญ่จะเล่นติดต่อกันเกิน 5 ปี) เมื่อเล่นหวยจนเริ่มหมกมุ่น ก็ทำให้เกิดปัญหากับพ่อบ้าน เริ่มไม่ให้ความสนใจกับคนในบ้าน สามีก็เริ่มไปติดเหล้า สุดท้ายก็หย่าร้าง แต่ยังโชคดี ที่เคสนี้มีชุมชนดูแล ด้วยการกันภรรยาออกจากการเล่นหวยได้สำเร็จ โดยให้แยกกันอยู่สามี หากิจกรรมให้ทำ เช่น ไปช่วยเหลือชุมชน เมื่อมีเวลาไปทำอย่างอื่น ทำให้หมกมุ่นเรื่องหวยน้อยลง”

ส่วนอีกเคสที่เคยเป็นข่าว ที่พ่อคนหนึ่งติดหวยหนักถึงขั้นฆ่าตัวตาย โดยทิ้งจดหมายลาประมาณว่า หมดแล้วทุกอย่าง งวดสุดท้ายที่เล่น มั่นใจมาก ทุ่มหมดหน้าตัก เอารถ จยย.ลูกไปขาย แต่ผลสุดท้ายเกิดการทะเลาะกัน

คนที่ติดหวยการพนัน โดยมากจะอยู่ในภาวะ “ซึมเศร้า” เพราะ “ความเครียด” สะสม เมื่อมีอะไรกระตุ้นก็นำไปสู่การจบชีวิต

“การเล่นพนัน ควรวางไว้ที่เรื่องความบันเทิงเท่านั้น หากซื้อ “ลอตเตอรี่” เพื่อความสนุกสนาน ในการลุ้นแบบนี้ถือว่าไม่เสียหาย เพียงแต่หากมีการเล่นหวยด้วยความหวัง หวังจะรวย....ทุ่มเทความหวังว่าจะพาตัวเองไปถูกรางวัลที่ 1 แบบนี้ถือเป็นความเชื่อ “ที่เข้ารกเข้าพง” เพราะไม่ได้ยึดหลักในความเข้าใจความจริงว่า “โอกาสถูกน้อยมาก การหวังว่าตัวเองจะรวยเปรี้ยงเปลี่ยนชีวิต มันจะนำไปสู่ความหมกมุ่นและติดพนัน”

ทีมข่าวเฉพาะกิจไทยรัฐออนไลน์ รายงาน

กราฟิก : Varanya Phae-araya

อ่านบทความน่าสนใจ