มหากาพย์เก่าแก่ที่สุดของโลก คือ The Epic Of Gilgamesh (มหากาพย์แห่งกิลกาเมซ) ของเมโสโปเตเมียโบราณ มีอายุประมาณ 2,100 ปีก่อน ค.ศ.
มหากาพย์ยาวที่สุดในโลก คือ มหาภารตะ ของฤษีวยาสะ และเป็นหนึ่งในสองมหากาพย์ยิ่งใหญ่ของอินเดีย คู่กับ รามายณะ ของฤษีวาลมีกิ
มหากาพย์ยิ่งใหญ่ที่สุดของยุโรปและรู้จักกันแพร่หลายที่สุดทั่วโลก คือ The Iliad มหากาพย์สงครามกรุงทรอย ของ กวีกรีกโบราณ โฮเมอร์ คู่กับ The Odyssey มหากาพย์การผจญภัยของ โอดิสซิอุส หรือ ยูลิสซิส (ชื่อโรมันที่คุ้นเคยกันมากกว่า)
ในทุกมหากาพย์ มีเรื่องราวยิ่งใหญ่มากมาย แต่ “เชื่อ คิด และทำอย่างวิทยาศาสตร์” วันนี้ ขอนำเอาสองเรื่องยิ่งใหญ่จาก มหากาพย์สงครามกรุงทรอย มาเล่าสู่ท่านผู้อ่าน เพื่อแบ่งปันความประทับใจ และชวนให้ท่านผู้อ่านคิด
เรื่องยิ่งใหญ่เรื่องแรก เป็นเรื่องของความรักที่ยิ่งใหญ่ เหนือแม้แต่ศักดิ์ศรีของ “พ่อ” คนหนึ่ง
...
สงครามกรุงทรอย เป็นสงครามระหว่างกรุงทรอย กับกองทัพกรีก ที่ยืดเยื้อยาวนานถึงสิบปี สาเหตุเกิดจากการลักพาตัวพระนางเฮเลน แห่งปาร์ตา จากสามีคือ เมเนเลาส์ (Menelaus) โดย เจ้าชายปารีส แห่งกรุงทรอย แล้วกองทัพกรีก นำโดยกษัตริย์อกาเมมนอน (Agamemnon) พี่ชายของ เมเนเลาส์ ยกทัพเรือ “จำนวนนับพันลำ” มาทำสงครามกับกรุงทรอย
เรื่องยิ่งใหญ่ของเราเรื่องแรก เกี่ยวกับตัวละครสำคัญสามคน คือ กษัตริย์ เพรียม (Priam) เฮกเตอร์ (Hector) และ อคิลลีส (Achilles)
เพรียม เป็นกษัตริย์ที่ดี แห่งกรุงทรอย มีโอรส 50 คน และธิดา 50 คน มีปารีส เป็นบุตรชายคนที่สองที่ได้ชื่อเป็น “ชายผู้รู้จักความงามของผู้หญิงดีที่สุดในโลก” และก็เป็นสาเหตุเริ่มต้นของสงครามกรุงทรอย จากการที่เจ้าชายปารีสตัดสินให้ วีนัส เป็นเทพธิดาสวยที่สุดในบรรดาสามเทพสตรี คือ เฮรา (Hera) อาทีนา (Athena) และ อะโฟรไดต์ (Aphrodite) หรือ วีนัส เพราะ วีนัส สัญญาว่า ถ้า ปารีส ตัดสินว่าเธอสวยที่สุด จะให้รางวัลตอบแทนโดยให้ ปารีส ได้ผู้หญิงสวยที่สุดในโลก เป็นภรรยา และผู้หญิงสวยที่สุดในโลกขณะนั้น ก็คือ พระนางเฮเลน ที่มีสามีอยู่แล้ว
เทพวีนัส จึงช่วยให้ปารีส เดินทางไป สปาร์ตา และ ปารีส ก็ “ตกหลุมรัก” เฮเลนในทันที การลักพาตัวจึงเกิดขึ้น โดยความช่วยเหลือของเทพวีนัส และสงครามกรุงทรอย จึงเกิดขึ้น
สาเหตุเริ่มต้นจริงๆ ของสงครามกรุงทรอย จึงมาจากเทพเจ้า โดยเฉพาะอย่างยิ่ง วีนัส
เฮกเตอร์ เป็นพี่ชายของ ปารีส เป็นลูกชายคนโตของกษัตริย์เพรียม เป็นลูกที่เพรียมรัก และภูมิใจมากที่สุด เพราะเป็นลูกที่ดี เป็นสุภาพบุรุษ และเป็นนักรบเก่งที่สุดของทรอย
สำหรับเรื่องการลักพาตัวพระนางเฮเลน เฮกเตอร์ ก็ไม่เห็นด้วยกับการกระทำของปารีส แต่ก็รักน้องชาย และรักศักดิ์ศรีของทรอย
อคิลลีส เป็นขุนศึกฝีมือดีที่สุดของกองทัพกรีก เป็นลูกของ เทพเททิส (Thetis) กับ กษัตริย์เพลีอุส (Peleus) แห่ง ไทอา (Phthia)
เททิส เป็นเทพแห่งแม่น้ำ
ในช่วงท้ายๆ ของสงครามกรุงทรอย เฮกเตอร์ ถูก อคิลลีส สังหารในการต่อสู้แบบตัวต่อตัว
...
ความรักยิ่งใหญ่ของ “พ่อ!”
หลังการสังหารเฮกเตอร์ ด้วยความแค้นของ อคิลลีส ต่อเฮกเตอร์ อคิลลีส จึงลากร่างของ เฮกเตอร์ ด้วยรถศึก ไปทั่วสนามรบ
อย่างแน่นอนที่สุด การตายของเฮกเตอร์ สะเทือนใจชาวกรุงทรอยทุกคน แต่มากที่สุด ก็คือ กษัตริย์เพรียม
ความปรารถนาใหญ่ที่สุดของกษัตริย์เพรียม คือ ต้องการได้ “ร่าง” ของเฮกเตอร์ ไปประกอบพิธีศพอย่างสมเกียรติ
จริงๆ แล้ว สิ่งที่อคิลลีส กระทำ ก็ผิดวิสัยของขุนศึกนักรบที่มีเกียรติ และ อคิลลีส ก็ทราบแก่ใจดี แต่ก็กำลังอยู่ในภาวะความโกรธแค้น ที่เฮกเตอร์ฆ่า เพโตรคลัส (Petroclus) สหายรักที่สุดของอคิลลีส ที่ใส่เสื้อเกราะ และหมวกศึกของอคิลลีส ไปต่อสู้กับกองทัพทรอย แทนอคิลลีส ที่ไม่ยอมออกทำศึก แล้วถูกเฮกเตอร์ฆ่าตาย ด้วยความเข้าใจผิด คิดว่า เพโตรคลัส เป็นอคิลลีส
ตามเรื่องราวใน The Iliad กษัตริย์เพรียม โดยการแนะนำของเทพซูส (Zeus) จึงเดินทางไปพบ อคิลลีส ในเวลาค่ำ ขณะที่อคิลลีสพักอยู่ในกระท่อมที่พัก
ฉากการพบกันระหว่างกษัตริย์เพรียม กับ อคิลลีส ใน The Iliad เป็นฉากสำคัญ และมีรายละเอียดน่าสนใจ แต่ผู้เขียนขอนำมาเล่าใหม่ อย่างกระชับ และตรงสู่ประเด็นของเรา
...
อคิลลีส ประหลาดใจ ที่จู่ ๆ ก็มีชายชรา บุกเข้ามาถึงในที่พัก และยิ่งประหลาดใจมากขึ้น เมื่อชายชราคุกเข่าลงต่อหน้า เอื้อมมือจับเข่าของ อคิลลีส จูบมือของอคิลลีส และเงยหน้ากล่าวว่า
“นี่คือคนแก่ที่ไม่มีศักดิ์ศรี ยอมคุกเข่าจับมือของคนที่ฆ่าลูกชาย เพื่อขอให้สมเพช คนแก่คนนี้”
อคิลลีส รู้แล้วว่า เป็นกษัตริย์เพรียม และก็สำนึกในการกระทำของตน ถามว่า “ท่านต้องการอะไร?”
กษัตริย์ชรากล่าวว่า “เพียงขอให้ท่านได้มอบร่างของ เฮกเตอร์ เพื่อให้เราได้นำไปประกอบพิธีตามประเพณีของทรอย”
กษัตริย์ชรากล่าวอีกว่า “ขอให้ท่านนึกถึงบิดาของท่าน ที่กำลังรอให้ท่านกลับไปจากทรอยอย่างปลอดภัย เพื่อไม่ต้องเศร้าเสียใจ กับการสูญเสียบุตรดังเช่นเรา”
แล้วกษัตริย์ชรา กับขุนศึกหนุ่ม ก็ก้มหน้าร้องไห้ด้วยกัน
กษัตริย์ชราร้องไห้ กับการสูญเสียบุตร ขุนศึกหนุ่มร้องไห้ นึกถึงบิดาที่กำลังรอเขาอยู่ และเพโตรคลัส ที่จากไป
มหากาพย์ The Iliad ของโฮเมอร์ จบลงกับการสงบศึกเป็นเวลาสิบสองวัน สำหรับการประกอบพิธีศพของ เฮกเตอร์ และของ เพโตรคลัส
แต่สงครามกรุงทรอย ยังไม่จบ เพราะยังดำเนินต่อไปจนกระทั่งถึงวาระสุดท้ายจริงๆ ของทรอย ด้วยกลศึกม้าไม้ ของ โอดิสซิอุส
...
The Iliad เป็นมหากาพย์ที่มีการนำไปสร้างเป็นภาพยนตร์มากมายหลายสิบเรื่อง ตั้งแต่ยุคแรกๆ ของภาพยนตร์
The Fall Of Troy เป็นภาพยนตร์เรื่องแรก สร้างจาก The Iliad ออกฉายปี พ.ศ.2454 เป็นภาพยนตร์อิตาลี และเป็นภาพยนตร์เงียบ ความยาว 31 นาที
Troy เป็นภาพยนตร์ฟอร์มยักษ์ ออกฉายปี พ.ศ.2547 นำแสดงโดย แบรค พิตต์, อิริก บานา, ปีเตอร์ โอทูล, ออร์แลนโด บลูม และ ไดแอน ครูเกอร์ ประสบความสำเร็จสูงในด้านรายได้ แต่ได้รับคำวิจารณ์ในทางลบ
ภาพยนตร์เกี่ยวกับสงครามกรุงทรอยส่วนใหญ่ จะไม่ตรงกับมหากาพย์ The Iliad ของ โฮเมอร์ บางเรื่องเจาะเฉพาะเหตุการณ์สำคัญ เช่น ตอนกลศึกม้าไม้ และจบลงที่ความพินาศของทรอย บางเรื่องเจาะเฉพาะบทบาทของตัวละครสำคัญ เช่น เฮเลน, อคิลลีส และ โอดิสซิอุส (ผู้ออกอุบายกลศึกม้าไม้)
ถึงแม้ Troy จะถูกใจคนดูเป็นส่วนใหญ่ แต่ดาราคนสำคัญ คือ ปีเตอร์ โอทูล และ แบรด พิตต์ ให้สัมภาษณ์หลังการออกฉาย ของ Troy ไปทั่วโลกแล้ว ว่า ผิดหวัง!
ผิดหวังที่ Troy ทุ่มเททรัพยากร ในการสร้างเป็นภาพยนตร์ฟอร์มยักษ์ แต่ละเลยในส่วน “ความลุ่มลึก” ของเรื่องราว ทำให้ Troy กลายเป็นภาพยนตร์แอ็กชันธรรมดา (แต่ฉากรบยิ่งใหญ่) แบบ “หนังเก่า”
ปีเตอร์ โอทูล ให้สัมภาษณ์ว่า เขาทนดู Troy ได้เพียง 50 นาที แล้วก็ต้องลุกหนีออกมาด้วย ความผิดหวัง
ส่วน แบรด พิตต์ กล่าวว่า Troy ทำให้เขาตัดสินใจว่า ในภาพยนตร์เรื่อง ต่อๆ ไป เขาจะเลือกเฉพาะเรื่องที่ “ไม่ตื้นเขิน”
ผู้เขียนเอง ชอบ และสนุกกับการดู Troy แต่คิดว่า เข้าใจความรู้สึกของ ปีเตอร์ โอทูล และ แบรด พิตต์ เพราะผู้เขียน ก็รู้สึกว่ามีเรื่องราวที่ “ลุ่มลึก” และ “สำคัญ” ใน The Iliad ที่หายไป ที่มีผลต่อประเด็นสำคัญ รวมทั้งประเด็นแรกของเรา คือ ความรักยิ่งใหญ่เหนือศักดิ์ศรีของ “พ่อ” คนหนึ่ง และประเด็นเรื่องยิ่งใหญ่ ที่สอง
อายุสั้น แต่เป็นอมตะ หรือ อายุยืน แต่ไม่มีตัวตน!
เรื่องยิ่งใหญ่เรื่องที่สอง จากมหากาพย์สงครามกรุงทรอย เป็นเรื่องเกี่ยวกับทางเลือกของชีวิต ระหว่างการมีอายุสั้น แต่มีชื่อเสียงคงอยู่ต่อไปเป็นอมตะ กับการมีอายุยืน แต่ไม่มีชื่อเสียงให้คนนึกถึง เหมือนกับไม่มีตัวตน
เรื่องยิ่งใหญ่เรื่องที่สองนี้ มีตัวละครสำคัญ 4 ตัวคือ อคิลลีส, โอดิสซิอุส, เพโตรคลัส และเทพเททิส
หัวใจสำคัญจริงๆ ของเรื่องยิ่งใหญ่เรื่องที่สอง เป็นบทสนทนา ระหว่าง อคิลลีส กับ โอดิสซิอุส หลังจากที่กองทัพกรีก กำลังเป็นฝ่ายเพลี่ยงพล้ำแก่ กองทัพทรอย เพราะขาดขุนศึกคนสำคัญที่สุดของกรีก คือ อคิลลีส ที่ปฏิเสธไม่ยอมออกรบ เพราะโกรธกษัตริย์อกาเมมนอน ที่หักหาญน้ำใจ ยึดนางไบรเอซิส (Briesis) เชลยศึก และคนรักของ อคิลลีส ไปจากอคิลลีส
อกาเมมนอน จึงยอมส่งกลุ่มตัวแทน มี โอดิสซิอุส ผู้เป็นสหายสนิทคนหนึ่งของอคิลลีส ไปเจรจา ขอร้องให้ อคิลลีส ออกไปทำศึกกับทรอย อีก
อคิลลีส กำลังเตรียมตัวจะเดินทางกลับกรีก!
ในการสนทนา ระหว่างสองขุนศึกกรีก อคิลลีส ได้เปิดใจกับ โอดิสซิอุส ถึงการตัดสินใจที่จะเลิกทำสงคราม กับกองทัพทรอย
อคิลลีส กล่าวว่า ก่อนจะมากับกองทัพกรีก เทพมารดาของเขา เททีส บอกกับเขาว่า ถ้าอคิลลีส ไปทำศึกกรุงทรอย จะไม่ได้กลับกรีก แต่จะมีชื่อเสียงเป็นอมตะ
แต่ถ้า อคิลลีส ไม่ไปทำสงคราม กับกรุงทรอย ก็จะได้มีชีวิตที่ยืนยาว แต่จะไม่มีชื่อเสียงให้เป็นที่ปรากฏ
แล้ว อคิลลีส บอกกับ โอดิสซิอุส ว่า เขาขอเลือกเดินทางกลับไปใช้ชีวิตอย่างสงบที่กรีก ในขณะที่เขายังทำได้ มากกว่าอยู่ทำศึกกรุงทรอยต่อ
โอดิสซิอุส ก็รับฟัง และเข้าใจอคิลลีส และทำใจเตรียมทำศึกกรุงทรอยต่อไป โดยไม่มี อคิลลีส
แต่แล้ว เหตุการณ์ก็เปลี่ยน เมื่อกองทัพทรอย บุกโจมตีฝ่ายกรีก แล้ว เพโตรคลัส ผู้ไม่เห็นด้วยกับการหันหลังให้กับศึกกรุงทรอย ของ อคิลลีส จึงตัดสินใจขโมยเสื้อเกราะ และหมวกเหล็กของอคิลลีส ออกทำการศึกกับ กองทัพทรอย ทำให้กองทัพกรีกเข้าใจผิด คิดว่า อคิลลีส ยอมออกนำทัพกรีก รบเอง และเกิดความฮึกเหิมต่อสู้กับกองทัพทรอย
เฮกเตอร์ ก็เข้าใจผิดว่า เพโตรคลัส เป็น อคิลลีส จึงต่อสู้และฆ่า เพโตรคลัส
อคิลลีส จึงกลับใจ เลือกทำศึกกรุงทรอยต่อ และก็จึงฆ่า เฮกเตอร์ เป็นการแก้แค้นให้กับ เพโตรคลัส
แล้วคำพยากรณ์ของ เทพมารดาเททิส ก็เป็นจริง เพราะในที่สุด อคิลลีส ก็ถูกเจ้าชายปารีส ยิงธนู (โดยการช่วยนำลูกธนู ของ เทพอะพอลโล ที่เข้าข้างฝ่ายกรุงทรอย) ถูกจุดตาย คือ ส้นเท้าของอคิลลีส
ในภาพยนตร์ Troy ไม่มีบทสนทนาระหว่าง อคิลลีส กับ โอดิสซิอุส เกี่ยวกับคำกล่าวของเทพเททิส แต่ก็มีฉากสุดท้ายชีวิตของ อคิลลิส จากลูกธนูของ ปารีส
แต่ทางเลือกชีวิตของ อคิลลีส ระหว่าง การมีอายุสั้นหรือยาว กับชื่อเสียง หรือความไม่มีตัวตน เป็น “ข้อคิด” สำคัญส่วนหนึ่งจาก มหากาพย์ The Iliad
ในมหากาพย์สงครามกรุงทรอย หรือ The Iliad ยังมีเรื่องยิ่งใหญ่อีกหลายเรื่อง!
ท่านผู้อ่านนึกถึงเรื่องยิ่งใหญ่อะไรอีกบ้าง จากมหากาพย์สงครามกรุงทรอย?
สำหรับเรื่องยิ่งใหญ่เรื่องแรก คือ ความรักยิ่งใหญ่ของ “พ่อ” ท่านผู้อ่านคิดหรือรู้สึกอย่างไร?
เรื่องยิ่งใหญ่เรื่องที่สอง ล่ะครับ ท่านผู้อ่านคิดอย่างไร? และสำหรับตัวท่านผู้อ่านเอง ถ้าจะต้องเลือก ท่านจะเลือก “ชีวิตที่สั้น แต่โด่งดัง มีชื่อเสียง หลังการจากโลกไป” หรือจะเลือก “ชีวิตที่ยืนยาว แต่เหมือนกับไม่มีตัวตนหลังหมดลมหายใจ?”
แล้วภาพยนตร์ Troy ล่ะครับ ท่านที่ได้ชมมาแล้ว ชอบหรือไม่? และคิดอย่างไรกับความรู้สึกของ ปีเตอร์ โอทูล กับ แบรด พิตต์ ที่ผิดหวังกับ Troy?
ขอบคุณภาพจาก : Troy