"ยักษ์ใหญ่ธุรกิจ" ยื่นล้มละลาย จับตาอนาคต "ค้าปลีก" ฟื้นหรือปิดฉาก

• "ธุรกิจค้าปลีก" ในสหรัฐฯ วิกฤติสุด แม้แต่ Century 21 ก็ยื่นฟ้องล้มละลายแล้วเมื่อ 10 ก.ย. ที่ผ่านมา
• นับตั้งแต่เดือนมีนาคม-กันยายน ธุรกิจในสหรัฐฯ ยื่นล้มละลายกว่า 220 บริษัท
• โควิด-19 ตัวเร่งที่ทำให้ "ธุรกิจ" ต่างๆ ถึงจุดจบเร็วขึ้น

ยุคโควิด-19 (COVID-19) ภาพที่ไม่เคยคิดว่าจะได้เห็น เราก็จะมีโอกาสได้เห็นกัน... "ยักษ์ใหญ่ธุรกิจ" ล้มกันระเนระนาด บางรายยืนเด่นมานานเกินกว่า 50 ปี แต่พอเจอไวรัสร้ายเข้าไปก็ยืนแทบไม่ไหว ยื่น "ล้มละลาย" ต่อศาลล้มละลายกลาง ทำเอาช็อกกันไปทั้งโลก ซึ่งหากนับตั้งแต่ต้นปีมาจนถึงตอนนี้ก็มีมากกว่าร้อยบริษัท

อย่างประเทศไทยเอง ที่รับรู้กันเป็นอย่างดีก็ "การบินไทย" ที่ศาลล้มละลายกลางอนุมัติเดินเครื่องแผนฟื้นฟูไปเรียบร้อยแล้ว เมื่อวันที่ 14 กันยายนที่ผ่านมา หลังขาดทุนต่อเนื่องมานานหลายปี ยิ่งพอเจอวิกฤติโควิด-19 ก็ทรุดหนัก เหมือนเป็นตัวเร่งให้แผลปริรุนแรงขึ้น แค่ครึ่งปีแรก 2563 ก็ขาดทุนไปกว่า 2.8 หมื่นล้านบาท มีภาระหนี้สะสมมากถึง 3.3 แสนล้านบาททีเดียว

เรียกว่า "แบกหนี้กันปีกหัก!"

โดยจากการประเมินระยะเวลากระบวนการต่างๆ คาดว่า การฟื้นฟู "การบินไทย" อาจยืดเยื้อนานถึง 7 ปี บรรดาเจ้าหนี้ทั้งหลายก็คงต้องปาดเหงื่อรอกว่าจะเคลียร์กันได้ทั้งหมด

อย่างไรก็ตามแต่... "การบินไทย" คงจะไม่โดดเดี่ยว เพราะแว่วว่ามี "รัฐวิสาหกิจ" จ่อคิวเข้าแผนฟื้นฟูด้วยเช่นกันอีกสัก 1-2 เจ้า

กลับมาว่าที่ "ยักษ์ใหญ่ธุรกิจ" รายอื่นๆ กันบ้าง ที่วิกฤติโควิด-19 ทำให้เศรษฐกิจถูกชัตดาวน์อย่างฉับพลัน จนนำไปสู่เส้นทางบทบัญญัติที่ 11 หรือที่เรียกกันว่า Chapter 11

Chapter 11 คืออะไร?

ขออธิบายแบบคร่าวๆ เพื่อความรวดเร็วว่า Chapter 11 หรือบทบัญญัติที่ 11 เป็นกระบวนการทางกฎหมายของสหรัฐอเมริกา เกี่ยวกับ "ดีลการล้มละลาย" ในกรณีที่บริษัทนั้นๆ ติดหนี้จำนวนมหาศาลจนไม่สามารถหาเงินมาจ่ายคืนได้ ซึ่งหากศาลล้มละลายอนุมัติให้เข้าสู่ Chapter 11 ก็จะมีการคุ้มครองบริษัทต่างๆ จากเจ้าหนี้ โดยในระหว่างนี้ บริษัทเหล่านั้นยังคงดำเนินธุรกิจได้ตามปกติไปพร้อมๆ กับปรับโครงสร้างธุรกิจ ก่อนจะเข้าสู่ข้อตกลงในการจ่ายดอกเบี้ยย้อนหลังคืนแก่เจ้าหนี้ตามระยะเวลาที่กำหนด

ส่วนใหญ่แล้ว ธุรกิจใหญ่ๆ ที่เข้าสู่เส้นทาง Chapter 11จะมีการประเมินกันว่า ถึงจะมีหนี้ก้อนโตและเผชิญวิกฤติทางการเงินหนักขนาดไหน ก็ยังพอมีโอกาสในการฟื้นฟูกิจการได้

ส่วนจะมี "ยักษ์ใหญ่ธุรกิจ" รายไหนบ้างที่เข้าสู่เส้นทาง Chapter 11 นั้น มาเริ่มกันที่ 3 บริษัทยักษ์ใหญ่ ที่คุณผู้อ่านจะคุ้นเคยกันเป็นอย่างดี...

1. Sizzler : 62 ปี สเต็กราคาจับต้องได้

Sizzler เป็นเครือร้านอาหารระดับราคากลางๆ รายแรกของสหรัฐอเมริกาที่ยื่นล้มละลาย เมื่อวันที่ 21 กันยายนที่ผ่านมา โดยให้เหตุผลการเข้าสู่ Chapter 11 ว่าเป็นเพราะโควิด-19 ที่เป็นต้นเหตุให้ต้องปิดพื้นที่นั่งรับประทานอาหารภายในร้านชั่วคราว ยิ่งไปกว่านั้นการที่เงินชักหน้าไม่ถึงหลังก็ทำให้ Sizzler มีปัญหาการจ่ายค่าเช่าด้วย แต่...การยื่นล้มละลายครั้งนี้ของ Sizzler นับแค่ 14 บริษัทที่เป็นเจ้าของเท่านั้น ไม่นับพวกแฟรนไชส์ร้านอาหารอื่นๆ ในสหรัฐอเมริกาที่มีมากกว่า 90 แห่งและ Sizzler ที่ตั้งอยู่ในต่างประเทศ นั่นหมายความว่าไม่รวม Sizzler ประเทศไทย

จากคำแถลงการณ์ของ Sizzler อธิบายว่า กระบวนการล้มละลายจะช่วยลดดอกเบี้ยและพิจารณาสัญญาเช่าใหม่อีกครั้ง

"สภาวะทางการเงินในปัจจุบัน เป็นผลลัพท์ทางตรงที่เกิดขึ้นจากผลกระทบทางเศรษฐกิจที่เกี่ยวเนื่องกับการแพร่ระบาดครั้งใหญ่นี้ ทั้งการปิดการให้รับประทานอาหารภายในร้านเป็นระยะเวลานานและการปฏิเสธที่จะลดค่าเช่าจากเจ้าของที่ดิน"

ย้อนทำความรู้จัก Sizzler ในสหรัฐอเมริกาสักหน่อย

เครือ Sizzler ก่อตั้งเมื่อปี 2501 ที่เมืองคัลเวอร์ซิตี้ รัฐแคลิฟอร์เนีย โดย "เดลและเฮเลน จอห์นสัน" ภายใต้ชื่อเริ่มแรกว่า Sizzler Family Steakhouse กับไอเดียที่ว่า "ทุกคนสามารถเพลิดเพลินไปกับดินเนอร์สเต็กที่ยอดเยี่ยมในราคาที่เข้าถึงได้" โดยราคาที่ Sizzler ตั้งไว้ในตอนนั้นอยู่ที่ 0.99 เหรียญสหรัฐ หรือประมาณ 31 บาทเท่านั้น แน่นอนว่าเป็นที่ถูกปากต้องใจของชาวอเมริกันมากๆ แถบชายฝั่งตะวันตกพบเห็นแทบทุกหัวมุม แม้จะมีช่วงหนึ่งที่ถูกหน้าใหม่อย่าง Applebee และ TGI Friday’s มาแย่งซีนลูกค้าไปบ้างก็ตาม

2. Virgin Atlantic : ปลด…ลดต้นทุน

สายการบิน Virgin Atlantic ของ "ริชาร์ด แบรนสัน" ที่ Delta Airlines ถือหุ้นกว่า 49% ก็ได้ยื่นขอคุ้มครอง Chapter 15 ไปเมื่อวันที่ 4 สิงหาคม ซึ่ง Chapter 15 ที่ว่านี้จะมีความแตกต่างจาก Chapter 11 เล็กน้อย คือ สำหรับบริษัทที่มีการดำเนินการในหลายๆ ประเทศ

และแม้ว่าต่อมาในวันที่ 2 กันยายน ศาลสหราชอาณาจักรได้อนุมัติแพ็กเก็จช่วยเหลือวงเงินกว่า 1,200 ล้านปอนด์ หรือประมาณ 4.9 หมื่นล้านบาท แต่ก็ยังไม่เพียงพอที่จะพยุง Virgin Atlantic ให้บินได้ในระดับเดิม นำไปสู่การปลดพนักงานกว่า 3,000 ตำแหน่ง, ปิดสำนักงานในสนามบินแกตวิค กรุงลอนดอน รวมถึงปลดประจำการเครื่องบินจำนวนหนึ่งเพื่อลดต้นทุน โดยเชื่อว่าจะช่วยพยุงให้สายการบินไปรอดในภาวะที่ขาดเงินอุดหนุนจากรัฐบาล

ในแถลงการณ์ของ Virgin Atlantic เรียกการอนุมัติแผนฟื้นฟูครั้งนี้ ว่า "เหตุการณ์สำคัญที่มีนัยสำคัญ" ที่จะนำไปสู่การปรับปรุงงบแสดงฐานะการเงิน, การฟื้นฟูความเชื่อมั่นผู้บริโภค และการต้อนรับผู้โดยสารกลับสู่ท้องฟ้าโดยสวัสดิภาพ ทันทีที่ทุกคนพร้อมจะเดินทางท่องเที่ยวอีกครั้ง

อย่างไรก็ตามแต่... Virgin Atlantic ยังคงไม่สามารถประมาณการระดับผลตอบแทนได้ว่าจะกลับมาเท่ากับก่อนที่จะเกิดโควิด-19 ไปจนกว่าจะถึงปี 2566 เพราะในเวลานี้ "การท่องเที่ยวระยะไกล" ยังคงได้รับผลกระทบรุนแรงอย่างมีนัยสำคัญ ทั้งจากการแพร่ระบาดโควิด-19 และความเข้มงวดในการท่องเที่ยวเพื่อช่วยชะลอการแพร่ระบาดในสถานที่นั้นๆ

3. Muji : ค้าปลีกก็ไปต่อไม่ไหว

Muji ร้านค้าปลีกในสหรัฐอเมริกา ที่เน้นขายสินค้าสไตล์เรียบง่าย ทั้งของตกแต่ง เครื่องเขียน และเสื้อผ้า ซึ่งเป็นบริษัทสาขาของกลุ่มบริษัทเครือ เรียวอิน เคคาขุ จำกัด ประเทศญี่ปุ่น ก็ได้ยื่นล้มละลาย Chapter 11 ไปเมื่อวันพฤหัสบดีที่ 9 กรกฎาคมที่ผ่านมา

โดยซีอีโอ "ซาโตชิ โอกาซากิ" แถลงการณ์ภายหลังว่า ผลลัพท์ที่เกิดจากโควิด-19 ได้สร้างผลกระทบอันเลวร้าย แต่ Muji ก็จะใช้โอกาสนี้ในการปรับโฟกัสตลาดสหรัฐอเมริกาใหม่ เพราะเป็นภูมิภาคสำคัญ รวมถึงการมุ่งสู่อี-คอมเมิร์ซด้วย... ซึ่งคำว่า "ปรับโฟกัสตลาดสหรัฐอเมริกาใหม่" มีความน่าสนใจว่าอาจมีความเชื่อมโยงไปถึงการ "ชัตดาวน์ร้านค้า" จำนวนหนึ่งในอนาคต

จากภาพรวมของ Muji ประมาณการหนี้สินอยู่ที่ 50-100 ล้านเหรียญสหรัฐ หรือประมาณ 1.6-3.2 พันล้านบาท โดยมีเจ้าหนี้ราว 200-999 ราย

คำสัญญาของ Muji ที่เขียนระบุในแถลงการณ์ยืนยันว่า การยื่นล้มละลายเป็นไปเพื่อความปลอดภัยของสุขภาพการเงิน การเติบโต และความอยู่รอดของบริษัท เพื่อที่จะคงการให้บริการลูกค้าในตลาด จัดหาสินค้าคุณภาพสูง และสร้างประสบการณ์ที่ดีในอนาคต

Muji ในสหรัฐอเมริกา นับเป็นหนึ่งในร้านค้าปลีกยักษ์ใหญ่ที่เข้ายื่นล้มละลายในช่วงวิกฤติโควิด-19 หลังจากที่ J.Crew, JCPenny และ Brooks Brothers ได้ดำเนินการไปแล้ว

แต่ต้องทำความเข้าในส่วนหนึ่งก่อนว่า "การยื่นล้มละลาย" ไม่ได้หมายความว่า บริษัทเหล่านั้นจะต้องออกจากวงจรธุรกิจเสมอไป หลายๆ บริษัทที่เลือกใช้ "วิธีการนี้" ก็เพื่อหวังปลดภาระดอกเบี้ย, ปิดดำเนินงานส่วนที่ไม่ทำกำไร และหันไปให้ความสนใจกับกลยุทธ์ที่สร้างกำไรแทน

นี่เป็นเพียงตัวอย่างรายใหญ่ๆ เท่านั้น หากไปย้อนดูบริษัททั้งหมดในสหรัฐอเมริกาที่ยื่นฟ้องต่อศาลล้มละลาย จะเห็นมากกว่า 220 บริษัท โดยทั้งหมดอ้างว่า โควิด-19 คือตัวการหนึ่งที่ทำให้พวกเขามาถึงจุดสิ้นสุดนี้

ไล่ดู 3 เดือนล่าสุด...

เดือนกันยายน 13 บริษัท

ที่คุ้นเคยกันดีก็คือ Century 21 ผู้ค้าปลีกสินค้าราคาถูก อายุยาวนานเกือบ 60 ปี มีทรัพย์สินประมาณ 100 ล้านเหรียญสหรัฐ หรือ 3 พันล้านบาท แฟนๆ Sex and the City น่าจะจดจำกันได้เป็นอย่างดี ก็ได้ยื่นฟ้องต่อศาลล้มละลายไปเมื่อวันที่ 10 กันยายน และ Las Vegas Monorail บริษัทขนส่งสาธารณะที่มีสำนักงานอยู่รัฐเนวาดา มีทรัพย์สินประมาณ 10 ล้านเหรียญสหรัฐ หรือ 300 ล้านบาท ปกติแล้วจะมีผู้โดยสารราวๆ 5 ล้านคนต่อปี ที่ยื่นฟ้องไปเมื่อวันที่ 7 กันยายน

เดือนสิงหาคม 39 บริษัท

ตัวอย่างเช่น ผู้ค้าปลีกสินค้าราคาถูก Stein Mart ที่มีทรัพย์สินประมาณ 756 ล้านเหรียญสหรัฐ หรือ 2 หมื่นล้านบาท ยื่นฟ้องไปเมื่อ 12 สิงหาคม และ ABA Tranportation บริษัทรถโรงเรียนที่มีสำนักงานอยู่นครนิวยอร์ก มีทรัพย์สินประมาณ 50,000 เหรียญสหรัฐ หรือ 2 ล้านบาท แต่หลังจากเกิดโควิด-19 ก็ขาดสภาพคล่องทางการเงินและปลดพนักงานกว่า 900 คน ก็ยื่นฟ้องไปเมื่อวันที่ 3 สิงหาคม

เดือนกรกฎาคม 56 บริษัท

ค้าปลีกเสื้อผ้าผู้หญิง New York & Co. ที่เปิดมายาวนานกว่า 102 ปี ที่มีทรัพย์สินประมาณ 405 ล้านเหรียญสหรัฐ หรือประมาณ 1 หมื่นล้านบาท ก็หนีไม่พ้น ยื่นฟ้องไปเมื่อวันที่ 13 กรกฎาคม

จากรายชื่อการยื่นฟ้องต่อศาลล้มละลายในทุกๆ ที่ เห็นสัญญาณได้อย่างหนึ่งว่า "ผู้ค้าปลีก" กำลังถูกขับออกจาก "ภาคธุรกิจ" อย่างช้าๆ อาจมีบางรายที่กลับมาได้หลังเข้าสู่แผนฟื้นฟู หรือเลวร้ายที่สุด บางรายอาจต้องปิดถาวรเลยก็เป็นได้

ก่อนหน้านี้ เคยมีคำกล่าวว่า "พวกเรากำลังอยู่ในคลื่นสึนามิค้าปลีก และนี่เป็นเพียงแค่การเริ่มต้น"

โดยผู้เชี่ยวชาญส่วนใหญ่คาดการณ์ว่า ความยุ่งเหยิงที่จะตามมามีหลายระดับ แม้ว่าผู้ค้าปลีกจะกลับมาเปิดร้านอีกครั้งก็ตาม
กว่า 1,000 ร้านทั่วสหรัฐอเมริกา กำลังตกอยู่ในสถานการณ์ยากลำบากที่สุดนับตั้งแต่มีการลงทุนมา ไม่ว่าจะปิดอยู่หรือกลับมาเปิดอีกครั้ง ก็ยังต้องฝุ่นตลบกับการขายในราคาที่ต้องลดกระหน่ำหรือยอดขายจากช่วงวันหยุดเพื่อหวังสร้างกระแสเงินสด แต่นั่นก็เป็นวังวนแห่งความตายที่แท้จริงของผู้ค้าปลีก.

ผู้เขียน: เหมือนพระอาทิตย์
กราฟิก: Supassara Traiyansuwan

ข่าวน่าสนใจ:

• "การบินไทย" เดินเครื่องฟื้นฟู เจ้าหนี้ปาดเหงื่อ ส่อยืดเยื้อนาน 7 ปี
• "การบินไทย" แบกหนี้ปีกหัก เส้นทาง "แผนฟื้นฟู" ในมรสุม "โควิด-19"
• "สี จิ้นผิง" อัปเลเวลสร้างความมั่งคั่ง กลยุทธ์กำเนิด "เศรษฐีหุ้นพันล้าน"
• รัฐถังแตก? "ทนง พิทยะ" ชี้! เศรษฐกิจพังทั้งระบบ
• "ราคาทองคำ" จะหยุดที่ตรงไหน เมื่อ SAFE HAVEN ถูกทุบ