พระผงพิมพ์สี่เหลี่ยมสององค์ ในคอลัมน์วันนี้ สำหรับนักนิยมพระ ไม่ต้องบอก องค์ไหนซ้าย-ขวา มองปราดก็รู้ว่า องค์จริง สี่เหลี่ยม...คม ขนาดองค์เล็ก และบางกว่าคือ สมเด็จอรหังพิมพ์เล็ก ไม่มีซุ้มรัศมี ด้านหลังจารยันต์อรหัง
เชื่อกันว่า สมเด็จพระสังฆราชไก่เถื่อน (สุก) วัดมหาธาตุฯ อาจารย์สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต) สร้าง
ส่วนองค์สี่เหลี่ยมลบมุม ขนาดใหญ่กว่า หนากว่า ด้านหลังนูนเล็กน้อย...หลวงพ่ออ้น วัดบางจาก อัมพวา สมุทรสงคราม พิมพ์ประคำรอบ ก็ศิษย์สมเด็จพระพุฒาจารย์โตลำดับต้นๆ
เนื้อผงเหมือนสมเด็จวัดระฆัง บางขุนพรหม มีคนเอาไปปรับแม่พิมพ์ใหม่ ขายเป็นสมเด็จไปนักต่อนัก
ดูจากภาพ สององค์นี้เท่ากัน เมื่อเอามาเรียงกัน ดูเส้นสายลายพิมพ์องค์พระ...เส้นซุ้มโค้ง-เหลี่ยม ไม่เหมือนกัน แต่มาถึงขอบพระฐานล่าง...เอ้า เหมือนกันมาก จนพูดได้ว่า ฝีมือช่างเดียวกัน
แต่องค์หนึ่ง เป็นอาจารย์สมเด็จโต อีกองค์ เป็นศิษย์เอกสมเด็จโต...จะใช้ช่างฝีมือเดียวกันได้ยังไง?
ถ้าเป็นนักเลงพระนอกสนาม ก็คงไม่มีตบะ...กล้าทักความเชื่อนักเลงรุ่นเก่า
แต่ข้อสะกิดใจข้อนี้ คุณธีรยุทธ จงบุญญานุภาพ คนวงในตลาดพระ เขียนไว้ในหนังสือ พระสมเด็จเกศไชโย และพระเครื่องของสี่ศิษย์สมเด็จโต...พิมพ์เมื่อปี 2537 ตอนหนึ่งว่า
การสร้างพระของหลวงปู่อ้น...ใช้แม่พิมพ์แบบขอบบังคับ แล้วก็บังเอิญที่การสร้างพระสมเด็จอรหัง...ก็ใช้แม่พิมพ์ขอบบังคับเหมือนกัน
คนเล่นพระผงตระกูลสมเด็จ พอจะมีความรู้ พระหลวงปู่ภู พระครูสังฆ์ หลวงปู่ปั้น ปิลันธน์ หลวงพ่อหม่นคลองสิบสอง วัดเงิน ฯลฯ ซึ่งสร้างหลังพระสมเด็จโต...ล้วนสร้างด้วยแม่พิมพ์ขอบบังคับ
...
ไล่เลียงกันดู พระสมเด็จวัดไชโยสร้างก่อน มาถึงวัดระฆัง บางขุนพรหม แม่พิมพ์มีเส้นบางๆ...ช่างทำไว้เป็นแนวตัดพระ...ติดเส้นเดียว สองเส้น และสามเส้น ถ้าติดครบสี่เส้น เรียก “กรอบกระจก”
หลับตานึกภาพพิมพ์พระ เอาพระมาวางเรียงๆกัน ก็จะเห็นส่วนเนื้อพระที่อยู่นอกกรอบกระจก...น้อยบ้าง มากบ้าง...ดูรวมๆก็เห็นว่าขนาดพระไม่เท่ากัน ไม่งามตา
มาถึงสมเด็จกรุเจดีย์เล็ก ซึ่งผมเชื่อว่า ฝีมือช่างเดียวกับสมเด็จ แต่ช่างเปลี่ยนแนวเส้นกรอบกระจก เซาะร่องขอบพระให้ลึก แกะพิมพ์ลงในช่องว่าง...ผลที่ตามมา คือได้พระที่ขนาดเท่ากัน
พัฒนาการการแกะขอบบังคับ ถ้าเริ่มจากกรุเจดีย์เล็ก ซึ่งน่าจะสร้างไล่หลังพระกรุเจดีย์ใหญ่ (บางขุนพรหม) ช่างแกะแม่พิมพ์พระ ก็ใช้ตามกันต่อมาในหมู่พระตระกูลสมเด็จด้วยกัน
ถ้ายึดหลัก...นี้ แม่พิมพ์หลวงปู่อ้น พิมพ์ประคำรอบ...ไปเทียบกับสมเด็จอรหัง พิมพ์เล็กไม่มีซุ้มรัศมี...ที่เห็นว่า น่าจะฝีมือเดียวกัน...ปัญหาจึงอยู่ที่...สมเด็จอรหัง ที่ว่าอาจารย์สมเด็จโตสร้าง...จริงแท้แน่หรือ?
สมเด็จอรหังพิมพ์ใหญ่เนื้อแดง หลังยันต์โต๊ะกัง มีออกที่วัดสร้อยทอง แม่พิมพ์หน้าคล้ายกัน จึงเป็นช่องทางให้คิดไปได้... สมเด็จอรหังไม่ว่าเนื้อขาว เนื้อแดง หลังจาร หลังเรียบ หลังโต๊ะกัง ออกจากวัดสร้อยทอง
จะเป็นอาจารย์กุย สมภารองค์ก่อนๆ สร้าง หรือสมภารองค์ไหน ค่อยมาไล่เลียงกันอีกที
นอกจากเรื่องฝีมือช่าง...มาถึงเนื้อพระ ทั้งหลวงพ่ออ้น ทั้งอรหัง...มีทั้งเนื้อละเอียด เนื้อหยาบปนทราย...คนเล่นพระผงเป็น เอ้า! ก็เหมือนกันไปอีก
นี่เป็นแค่ประเด็นสงสัย...เท่านั้น แต่ความจริงในตลาดพระ ขอให้เป็นพระแท้...สมเด็จอรหัง ราคาหลักแสน หลวงพ่ออ้น สวยเฟี้ยวแค่ไหนไปได้แค่หลักหมื่น
ถ้าดูพระผง...สองสำนักนี้เป็น ก็ต้องถือว่า ขึ้นบันไดชั้นสาม ออกแรงอีกก้าว ขึ้นชั้นสี่ ความหวังที่จะได้พระสมเด็จวัดระฆัง บางขุนพรหม...ก็คงไม่ไกลเกินไป.
พลายชุมพล