นิทานชุดอาหรับราตรี เรียกอีกชื่อ พันหนึ่งราตรี แต่ถ้าเรียก “พันหนึ่งทิวา” เป็นนิทานเปอร์เซีย จำนวนนิทานกว่า 1 พันเรื่อง แต่ทุกเรื่องเล่าซ้อนๆต่อเนื่องกันไป(ปกรณัมนิทาน ศาสตราจารย์ ดร.กุสุมา รักษมณี สำนักพิมพ์แม่คำผาง พ.ศ.2547)นิทานนำเรื่อง...เรื่องที่หนึ่ง พระเจ้าชาหรยาร เป็นกษัตริย์ครองกรุงบักดาด (แบกแดด) พระอนุชาครองกรุงสมารคันต์ วันหนึ่งพระอนุชา พบว่าพระชายามีชู้ ก็สังหารเสียเมื่อเดินทางมาเฝ้าพระเชษฐา ก็พบว่า พระชายาพระเชษฐา ก็คบชู้เช่นกัน พระเจ้าชาหรยารทราบเรื่อง สั่งประหารพระชายาแล้ว ตั้งพระทัยจะล้างแค้นสตรีสั่งให้หาสตรีงามมาบำเรอทุกคืน คืนละหนึ่งนาง รุ่งเช้าก็สั่งประหารวันเวลาผ่านไป จนถึงวันหนึ่งอำมาตย์ผู้มีหน้าที่หานางบำเรอ...มาถวายไม่ได้ ก็นั่งเป็นทุกข์ ธิดาอำมาตย์คนพี่ ชื่อนางซาหรซาด ขอร้องบิดาว่า นางบำเรอคิวต่อไปคือตัวนางเองบิดาทัดทานอย่างไรนางก็ไม่ฟัง ทั้งยังขอร้องว่า ระหว่างนางเข้าเฝ้าพระเจ้ากรุงบักดาด ขอให้นางดุนยาซาด น้องสาวติดตามเข้าไปอีกหนึ่งคนเที่ยงคืน เวลาถวายงาน นางซาหรซาด ก็ขอให้น้องสาวเล่านิทานให้นางฟัง นิทานสนุกมาก ถึงตอนคับขัน มีปมเร้าใจ ถึงรุ่งเช้า เวลาประหาร เรื่องก็ยังไม่จบพระราชาซึ่งฟังอยู่ด้วยติดใจ สั่งให้เว้นโทษประหารเอาไว้ ขอฟังนิทานต่อในคืนต่อไปนิทานซ้อนนิทาน...เล่ากันสามปีไม่จบนี้...มีเรื่อง สินทิบาท มนตรีทั้งเจ็ดผู้ชาญฉลาด เริ่มเล่าเมื่อคืนที่ 578 ถึงคืนที่ 606เรื่องกะลาสีซินบาด เรื่องจอมโจรอะลีบาบา เรื่องอะลาดิน กับตะเกียงวิเศษหรือเรื่องนิทราชาคริต ผู้หลับและผู้ตื่น อาบูหะซัน กับพระเจ้าฮารูล อัลรอชีด ที่เล่าต่อกัน 20 คืน คืน 271 ถึงคืนที่ 290อาจารย์กุสุมาบอกว่า นิทานอาหรับราตรีโด่งดังมากในโลกตะวันตก ทั้งฝรั่งเศส อังกฤษ เยอรมนี และยังมีการค้นพบนิทานซ้อนนิทานเพิ่มขึ้นอีกมากมายแต่โลกตะวันตกไม่ได้สนใจนางซาหรซาด นางเอกต้นเรื่องเท่าไรนัก เพราะติดใจเรื่อง อะลาดิน อะลีบาบา และกะลาสีซินบาดมากกว่าฝรั่งคุ้นภาพภูติในตะเกียงวิเศษอะลาดิน ตื่นเต้นกับฉากกับคาถาเปิดถ้ำของอะลีบาบา และฉากสาวเทน้ำมันเดือดๆลงถังสังหารสมุนโจรและเร้าใจกับนกยักษ์จับช้างให้ลูกกินเป็นอาหาร ในเรื่องกะลาสีซินบาดหลายเรื่องในนิทานอาหรับราตรี มีผู้เชื่อว่าเป็นแรงบันดาลใจ ให้เอช จี เวลส์ นักเขียนอังกฤษ (ค.ศ.1866-1946) สร้างไทม์ แมชชีน ขึ้นในนิยายวิทยาศาสตร์และอาจเชื่อมโยงไปถึงนิยายสมัยใหม่ อย่างลอร์ด ออฟ เดอะ ริงส์ หรือแฮร์รี่ พอตเตอร์พระเจ้าชาหรยารทรงสนุกเพลิดเพลินกับนิทาน และก็ทรงเพลินกับนางซาหรซาด ต่อชีวิตนางบำเรอหนึ่งคืน เป็นนางบำเรอ ตลอดเวลาหนึ่งพันหนึ่งคืนนิทานเรื่องสุดท้ายจบ...พระเจ้ากรุงบักดาด ทรงมีโอรสกับนางซาหรซาดไปแล้วสามองค์ และสุดท้ายก็ทรงเปลี่ยนพระทัย เลิก แก้แค้นสตรี เป็นยอมรับนับถือสตรี ด้วยการแต่งตั้งนางซาหรซาด เป็นพระราชินีเรื่องราวจากจินตนาการในนิทานอาหรับราตรีชี้ให้เห็นสติปัญญาของสตรีเพศที่ถูกกดขี่ยกระดับตัวเอง จากนางในฮาเร็ม หรือนางบำเรอคืนเดียว ขึ้นเป็นสตรีระดับผู้นำ แม้ในสมัยนั้นยังไม่เท่าเทียมกับเพศชาย แต่ก็ได้รับความเกรงใจจากเพศชายไม่น้อยเลยทีเดียว.กิเลน ประลองเชิง
