ตื่นตาตื่นใจ "Neptune's Cup Sponge" ฟองน้ำที่หลายคนคิดว่าสูญพันธุ์ กำลังเติบโตในทะเลพัทยา ซึ่งมีจำนวนมากกว่าครึ่งหนึ่งของทั้งโลก ที่ปรากฏหลักฐานการค้นพบ

วันที่ 31 ตุลาคม 2566 ผู้สื่อข่าวรายงานว่า กลายเป็นเรื่องราวฮือฮาที่สร้างความตื่นเต้นในโลกออนไลน์ เมื่อผู้ใช้เฟซบุ๊ก Natechawin Suthison ได้โพสต์ข้อความระบุว่า Neptune's Cup Sponge สิ่งมีชีวิตที่มนุษย์คิดว่าสูญพันธุ์ไปจากโลกเกือบร้อยปี กลับมาปักหลักอยู่ที่พัทยา ประเทศไทยนี่เอง ประมาณการว่า ทั้งโลกน่าจะมีอยู่ไม่ถึง 50 ฟอง และมากกว่า 50% ของ population ทั้งโลกอยู่ในพัทยา

เมื่อสุดสัปดาห์ที่ผ่านมามีโอกาสไปดำน้ำแบบ nerdๆ ความรู้แน่นๆ กับ ใครไม่รัก ซีสะรัก - I Slug youuu จุดประสงค์แรกคือเพื่อไปดูปะการังออกไข่ แต่ไม่เจอ เค้าเลยพามาเจอต้าวน้อน Neptune's Cup Sponge แทน 

น้อนเป็นสิ่งมีชีวิตประเภทฟองน้ำ ตั้งแต่ถูกค้นพบในช่วงต้น 1800s ด้วยความที่น้อนนุ่ม มีลักษณะเหมือนอ่าง และโตเต็มที่มีขนาดใหญ่ได้ถึงห้าเมตร น้อนจึงเป็นได้รับความนิยมในหมู่คนรวย ใช้เป็นอ่างอาบน้ำให้เด็กๆ รวมถึงของสะสมด้วยในบางบ้าน

...

และด้วยเหตุผลนี้เอง ช่วงต้น 1900s น้อนก็ถูกพบเห็นครั้งสุดท้ายที่อินโดนีเซีย และไม่มีใครพบเจอน้อนอีกเลย จนนักวิทยาศาสตร์เชื่อว่าน้อนสูญพันธุ์ไปแล้วจากการที่มนุษย์เก็บเกี่ยวน้อนขึ้นมาจากทะเลมากเกินไป

จนผ่านไปเกือบร้อยปี ตั้งแต่พบน้อนครั้งสุดท้าย ในปี 1908 ก็มีนักวิทยาศาสตร์ทางทะเลของไทย มาเจอน้องที่พัทยาในปี 2002 นี้เอง แล้วก็ค่อยๆ พบน้องตามที่นู่นที่นี่ ทั้งในพัทยา เกาะทะลุ และเกาะช้าง แต่พบแค่หลักหน่วย

คือทุกที่ที่เจอก็จะเจอน้องอยู่ฟอง สองฟองเท่านั้น จนกระทั่งเมื่อไม่นานมานี้ ทีมนักวิจัยเจอน้องมากระจุกรวมกัน อยู่ที่จุดหนึ่งในพัทยา คือจุดที่ทีมพาเราไปดำดูน้องครั้งนี้นี่เอง 

ทำไมถึงพาไป?

ทีมนักวิจัย อยากให้กลุ่มของเราซึ่งเค้าเชื่อว่าเป็นกลุ่ม 'Nerd' คำว่า Nerd ที่เค้าบอกคือก่อนไปดำกับเค้า ต้องเข้า Lecture ก่อนสามรอบ รอบละ 2 ชม. สิริรวมแล้ว 6 ชม. เพื่อไปดำน้ำ 4 Dive แล้วเราดูชอบดูตื่นเต้นกันมาก ถามเค้าไม่หยุด

เค้าอยากให้เราเป็นกลุ่มทดลองให้คนที่ไม่ใช่นักวิจัยมาดูน้องในเชิง Conservative เพื่อ Observe ทำความเข้าใจ และเพื่ออนุรักษ์จริงๆ เค้าบอกว่า ถ้าเราทำอะไร เค้าจะไม่พามนุษย์ใดๆ มาจุดตรงนี้อีกเลย

เค้าอนุญาตให้เล่าประสบการณ์ครั้งนี้ได้ เพื่อสร้าง Awareness ให้กับทุกคนว่าเรามีน้อนสุดหายากตัวนี้อยู่นะ มีอยู่เยอะด้วย มาช่วยกันอนุรักษ์สิ่งมีชีวิต และทรัพยากรทางทะเลกันเถอะ โดยมีข้อแม้คือห้ามบอกตำแหน่งที่ชัดเจน ว่าเป็นตรงไหนของพัทยา และห้ามบอกวันและเวลาที่ไปดำ (แต่บอกได้ว่าเป็น weekend)

หลังจาก Lead ดำหาอยู่ครึ่งชั่วโมงจนนี่ถอดใจไปแล้ว Lead ที่ก็ใจแป้วไปแล้วเหมือนกัน ก็หาน้อนเจอจนได้ แล้วเจอนับๆ แล้วน่าจะประมาณ 12-14 ฟอง อยู่กระจายๆ แบบไม่ได้ติดกันแบบมองเห็น ต้องว่ายไปอีกนิดหน่อย ถึงจะมองเห็นเยอะ

จนเราสงสัยว่านี้น้อง endanger จริงๆ เหรอ ซึ่ง Lead บอกว่าจริง แค่ Dive นี้ครั้งเดียว ยูน่าจะเห็นน้อน Neptune's Cup เยอะกว่า 99% ของคนที่วิจัยเรื่องนี้ทั้งโลกไปแล้ว

จากที่เจอน้อนๆ ซึ่งสามารถโตได้ถึงห้าเมตร ไม่มีน้อนฟองไหนเลย ที่สูงเกินกว่า 70cm แปลว่าน้อนยังเด็กและใหม่มากๆ เป็นอ่างล้างมืออันเล็ก ที่จะเติบโตไป size อ่างอาบน้ำได้ในอนาคต

แต่เราต้องไม่เอาน้อนมาทำอ่างอาบน้ำกันแล้วนะ หลังจากดำไป ชม. เศษๆ โผล่พ้นน้ำกลับขึ้นเรือมามีความรู้สึกปลื้มปริ่มอย่างประหลาด รู้สึกโชคดีมากๆ ที่ได้เจอน้อง รู้สึกเหมือนตัวเองเป็น Dora the explorer 

Update เพิ่มเห็นคนแชร์ไปเยอะ ถ้าใครบังเอิญไปเจอน้อน ไม่ว่าจะที่นี่หรือที่ไหน อยากให้รู้ว่าน้อนหายากมากทั้งโลกมีกันอยู่เท่าที่จดบันทึกไว้ และยังมีชีวิตอยู่ถึงตอนนี้ แค่ประมาณ 50 ฟองเท่านั้นเอง อย่าไปแตะ ไปจับ ไปถูกตัวน้อนเลยนะครับ เรามาช่วยกันอนุรักษ์ให้น้อนได้เติบโตออกลูกออกหลานขยายวงตระกูลต่อไปนะครับ

จริงๆไม่ใช่แค่น้อน Neptune's Cup แต่พวกเรานักดำน้ำ ทั้ง Scuba/Freedive หรือ Snorkeling ที่ผิวน้ำ ต้องระมัดระวัง อย่าไปกวน อย่าไปทำลาย ช่วยกันรักษาระบบนิเวศวิทยาใต้ท้องทะเลให้อยู่กับเราไปนานๆ กันเถอะครับ

อย่างไรก็ตาม ทางเจ้าของโพสต์ได้ให้ข้อมูลกับ "ทีมข่าวไทยรัฐออนไลน์" เพิ่มเติมอีกว่า เจ้าฟองน้ำดังกล่าวไม่ได้เจอเป็นครั้งแรก เคยเจอกันมาบ้างแล้ว ตั้งแต่ช่วงปี 2002 แต่เจอแบบกะปริบกะปรอย แต่ตรงนี้ที่พัทยาคือเจอเยอะ เยอะจนเกินครึ่งของ population ของทั้งโลกที่ยังมีชีวิตอยู่ เท่าที่เคยมีบันทึกไว้ จริงๆ นักวิจัยเค้าเล่าว่า ฝั่งกัมพูชาก็เพิ่งเจอเพิ่มเหมือนกัน แต่ยังไม่ได้ publish ออกมา เลยไม่รู้ข้อมูล official

ขณะที่ ผศ.ดร.ธรณ์ ธำรงนาวาสวัสดิ์ นักวิทยาศาสตร์ทางทะเล และอาจารย์ประจำภาควิชาวิทยาศาสตร์ทางทะเล คณะประมง มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ก็ได้โพสต์ข้อความเกี่ยวกับเรื่องดังกล่าวว่า ฟองน้ำ Neptune's cup sponge เคยคิดว่าสูญพันธุ์ไปแล้ว แต่ค้นพบอีกครั้งในทะเลไทยแถวพัทยา

ฟองน้ำชนิดนี้ขนาดใหญ่ กว้างสูงได้ถึง 1 เมตร เมื่อสักร้อยปีก่อน ใช้เป็นอ่างอาบน้ำเด็กทารก รูปทรงที่คล้ายแก้วไวน์ขนาดยักษ์ ทำให้เรียกกันว่าแก้วไวน์ของเทพเนปจูน  ฟองน้ำหากินโดยการกรองน้ำ อายุยืนยาวมาก หากไม่โดนเครื่องมือประมง สมอ หรือขยะทะเลขนาดใหญ่ จะอยู่ได้หลายสิบปีหรือกว่านั้น

มีรายงานในทะเลพัทยา และใกล้เคียง บริเวณพื้นทะเล ที่เป็นทราย ความลึก 7-8 เมตรขึ้นไป กระจายเป็นจุดๆ บางหนเคยเห็นแถวเรือจมหรือกองปะการังเทียมในบริเวณนั้น ไม่มีรายงานในพื้นที่อื่นของทะเลไทย (อาจเป็นไปได้ว่าไม่มีใครไปดำน้ำตามพื้นทรายจนเจอ) แต่เคยมีรายงานแถวกัมพูชา จัดเป็นฟองน้ำหายากมากๆ

เหตุผลที่หายากเนื่องจากต้องการพื้นที่เฉพาะที่เหมาะสม เวลาเจอจะอยู่ใกล้กัน เป็นหย่อมๆ สมัยหนึ่งเคยเสี่ยงต่อการถูกทำลายจากอวนลาก แต่พอเราคุมการทำประมงได้ดีขึ้น ฟองน้ำมีโอกาสรอดมากขึ้น ฟองน้ำเป็นสัตว์บอบบาง การไปจับแตะ อาจส่งผลกระทบอย่างคาดไม่ถึง หากดำน้ำเจอ ต้องระมัดระวัง รวมถึงฝุ่นตะกอนที่ฟุ้งกระจาย อาจส่งผลกระทบต่อการกรองอาหารของฟองน้ำ

ขอบคุณผู้รายงาน หากเพื่อนธรณ์พบเจอในทะเลที่อื่น แจ้งกันเข้ามาได้ จะรายงานต่อให้ผู้เชี่ยวชาญฟองน้ำที่ ม.บูรพา มาช่วยกันดูแลฟองน้ำหายากของไทย และของโลกกันครับ.

ขอบคุณข้อมูลจาก เฟซบุ๊ก Natechawin Suthison, Thon Thamrongnawasawat ภาพโดย Kunyapat Chareonying