คำถามลำดับที่ 100 ในหนังสือ 101 คำถามสามก๊ก (หลี่ฉวนจวิน เขียน ถาวร สิกขโกศล แปล สำนักพิมพ์มติชน พ.ศ.2556) มีว่า “ทำไมปัญญาชนยุคสามก๊กส่วนมากจึงมีความคิดว่า ควรหา ความสุขให้ทันเวลา”

“ดื่มสุราร้องขับศัพท์บรรสาน ชีวิตคนจะยืนนานสักเพียงไหน”

คำตอบนี้ ต้องใช้คำอธิบายยาว

ปลายราชวงศ์ฮั่นตะวันออก การเมืองวุ่นวาย สังคมสั่นคลอน ผู้มียศศักดิ์ไม่มั่นคง เช้าไม่อาจประกันได้ว่าจะรอดไปถึงค่ำ ตั๋งโต๊ะ ซัวหยง อ้องอุ้น ล้วนพบจุดจบอย่างรวดเร็วไปในการช่วงชิงอำนาจ

ปัญญาชนวิ่งหาที่พึ่ง ไปอยู่กับขุนศึกผู้มีอำนาจ แต่ก็ยากจะรักษาชีวิตรอดไว้ได้ ขงหยง เอี้ยวสิ้ว จีคาง ล้วนถูกประหาร ส่วนปัญญาชนชั้นล่างและชาวบ้านยิ่งไร้ทึ่พึ่ง ต้องร่อนเร่ บ้างตายกลางถนน

ผู้คนตายในยุคจลาจลนี้ มากมายประมาณมิได้

ยุคราชวงศ์ฮั่น นิยม “ต่วนเกอสิง” ลำนำเพลงสั้น ทำนองเพลงของลำนำกรมดุริยางค์ เป็นเพลงร้องคลอดนตรี บันไดเสียงผิง ร้องอย่างไร ขาดการสืบทอดไปนานแล้ว

ที่ยังจดจำกันได้ในวันนี้ ก็เพราะประทับใจในเนื้อหาบทลำนำเพลง “ดื่มสุราร้องขับศัพท์บรรสาน ชีวิตคนจะยืนนานสักเพียงไหน” ที่รู้กันทั้งนั้นว่า โจโฉเขียน

อีกบทที่ยังมีคนจดจำ ก็คือ “กระดูกขาวพราวทุ่งถิ่น พันลี้สิ้นเสียงไก่ขัน” โจโฉพรรณนาถึงสภาพอันน่าสลดรันทดใจ นอกจากมีคนมากมายตายในไฟสงคราม ยังเพิ่มจำนวนคนตายด้วยโรคระบาดซ้ำซาก

ช่วงปลายราชวงศ์ฮั่น ต่อไปถึงราชวงศ์วุ่ย และราชวงศ์จิ้น พงศาวดารมักบันทึกถึงเรื่องโรคระบาดใหญ่ ในมณฑลเก็งจิ๋วในเมืองอ้วนเซีย เมืองฮูโต๋ ในจิ่วเจียง หลู่เจียง และที่เหอชั่ว

สมัยพระเจ้าโจผี มีบันทึกว่า รัชศกเจี้ยนอาน ปีที่ 22 (ค.ศ.217) เกิดโรคระบาดใหญ่ ทำให้เกิดสภาพตายยกครัว หรือตายหมดทั้งตระกูล สังคมเกิดปรากฏการณ์ ทุกบ้านมีศพสุดโศก ทุกเคหามีเสียงร่ำไห้

...

ปราชญ์ทางอักษรศาสตร์ ในกลุ่ม “เจ็ดเธียรเจี้ยนอาน” ก็ล้วนตายในโรคระบาดคราวเดียวกัน

สรุปคำตอบคำถามสามก๊กที่ 100 ด้วยเหตุที่ชีวิตเปราะบางเช่นนี้ บ้านเมืองจลาจล ทุกคนไม่มีสิทธิ์จะมั่งคั่งสูงศักดิ์ได้ ชีวิตจึงมีค่าควรถนอมสูงสุด ความคิดหาความสุขให้ทันเวลา วันนี้มีเหล้าวันนี้ดื่ม

จึงเป็นสิ่งที่ทุกคนตระหนักขึ้นเอง

ผมอ่านเรื่องนี้แล้ว คิดถึงสถานการณ์บ้านเมืองเรา เรากำลังเผชิญกับสงครามโรคระบาด โควิด-19 แนวรบสงครามนี้ เรามีหมอเก่งหมอดี มีเค้าพอจะต่อสู้

แนวรบการเมือง ก็กำลังถึงจุดระส่ำ ยังสู้กันในเกม ตั้งม็อบยั่วให้จับ จับได้ปล่อยได้ ตบๆจูบๆกันไป เหมือนหนังไทยสมัยพิศาล อัครเศรณี

หวังกันว่า เกมนี้จะไม่ระทึกถึงขั้น ยั่วให้ฆ่า กรณี 6 ศพ ที่วัดปทุมวนาราม ชายชุดดำ...มีหรือไม่ ในสงครามชิงเมืองรอบที่แล้ว ยังเถียงกันไม่จบ

แนวรบล่า...แนวรบที่สาม ก็มากันตามธรรมชาติ น้ำท่วมไปทุกทิศทาง เหนืออีสาน ตะวันออก กลาง และใต้

ย้อนไปอ่าน ลำนำเพลงสั้น ของโจโฉ “ดื่มสุราร้องขับ ศัพท์บรรสาน ชีวิตคนจะยืนนานสักเพียงไหน” กันอีกที ผมเอง ก็พยายามจะท่องจำให้ได้ อายุถึงปูนนี้ ปลงอยู่ทุกลมหายใจ ชีวิตมีวันนี้อยู่แค่วันเดียว.

กิเลน ประลองเชิง