หน้าในหนังสือพิมพ์ 6 ตุลา เผชิญหน้าปิศาจ (นิทรรศการ คินใจ คอนเทมโพรารี สี่แยกบางพลัด) หัวข้อ “ตามหา (ย) บุคคลในภาพ หนึ่งในห้าภาพ คนเจ็บหนึ่ง คนตายหนึ่ง มีคำอธิบาย หลายคน ที่ยืนล้อม ช่วงเวลาล้อมปราบนั้น ไม่มีนักข่าวสักคนรวมอยู่”
ผมระทึก...นิดหนึ่ง ยังนึกไม่ออก อะไรเป็นเหตุปัจจัยให้ถอนตัวออกจากในธรรมศาสตร์ ราวตีสอง...ก่อนตีสี่ เวลาที่กระสุนปืนไร้แรงสะท้อน ตูมแรก หล่นกลางสนามฟุตบอลที่รวมผู้ชุมนุมหลายพัน
พยายามปะติดปะต่อก็เวลาราวๆตีสองนั่นล่ะ พล.ต.อ.ศรีสุข มหินทรเทพ อธิบดีกรมตำรวจ มา สน.ชนะสงคราม ให้สัมภาษณ์ คุณสรรพสิริ วิริยศิริ ทีวีช่อง 9
ตอนผมจดข่าวตาม “ผู้ชุมนุมมีความผิดข้อหาหมิ่น...” ตอนนั้นยังนึกว่าคนเป็นพัน ตำรวจจะจับได้ยังไง?
หลายเหตุการณ์...ยังมัวและพร่า...แต่ก็พอเดาๆได้ว่า เพราะการปิดล้อมธรรมศาสตร์ทำให้ผมกลับเข้าชุมนุมอีกไม่ได้ จึงเสนอตัวตามข่าว จึงเป็นนักข่าวคนเดียวที่อยู่ด้านท่าพระจันทร์
ใต้ชื่อเรื่อง ตามหา (ย) บุคคลในภาพ เขียนว่า 46 ปีผ่านไป พวกเขาและเธออยู่ที่ไหน ตอนนี้ยังสบายดีอยู่มั้ย เราอยากพบคุณ มาช่วยเล่าเรื่องราวในวันนั้น คืนวันที่ 5 ถึงเช้าวันที่ 6 ตุลาคม 2519
ก็ให้บังเอิญ...ผมมีคนในใจ...ที่ไม่ได้ถ่ายภาพไว้...จากเหตุการณ์หนึ่ง ในหลายเหตุการณ์ ก่อนต่อเป็นภาพ 6 ตุลาฯ ราวต้นปี 2519 ชุมนุมหนึ่ง กลางหุบเขาแม่เลียง อ.เสริมงาม จังหวัดลำปาง
เหตุจากเหมืองแร่ต้นน้ำ...ชาวบ้านแม่เลียงร้องว่า ทำให้ข้าวในนาลดลง...ความขัดแย้งรุนแรงขึ้นถึงจุดระเบิด ชาวบ้านยิงสู้กับคนในรถเหมืองแร่...คนเหมืองตายสี่ ชาวบ้านตายหนึ่ง
รัฐบาลส่ง 5 ตัวแทนมาดูเหตุการณ์ ตั้งหลักที่ อ.เสริมงาม...แต่เข้าไปที่เกิดเหตุที่ห่างจาก อ.เสริมงาม 16 กม. ยังไม่ได้ ส.ส.พินิจ จันทร์สุรินทร์ และนักข่าว นสพ.สองฉบับ อาสา ทางการจัด ฮ.ให้บินเข้าไป
...
แต่แทนที่จะไปลงที่แม่เลียงซึ่งเป็นที่ชุมนุมเลย ฮ.บินลงที่บ้านพงป่าป๋อ 4 กม.จะถึงจุดหมาย
มีการพูดจากับตัวแทนชาวบ้าน ผลไม่เป็นที่พอใจ ฮ.พาเราบินกลับเสริมงาม ผมโกรธที่เขาไม่บอกกล่าวก่อน ตัดสินใจลุยน้ำซ้อนมอเตอร์ไซค์ (ชาวบ้าน) เดินเท้า เริ่มต้นใหม่ลุยเข้าแม่เลียงเอง
สองทุ่มถึงที่ชุมนุม หีบศพ “อ้ายนวล กาวิโล” ตั้งตระหง่าน มีเสียงสะล้อ ซอ ซึง ขับกล่อม กลางลานขอนไม้จุดไฟให้ทั้งแสงสว่าง ให้ทั้งความอบอุ่น
ผมบอกชาวบ้านให้จัดตัวแทนไปคุยสงบศึกกับทางการก่อนเรื่องจะใหญ่โตขึ้นไปอีก ได้ข้อยุติตีสอง ผมกับชาญชัย สงวนวงศ์ นสพ.ประชาธิปไตย จะออกจากแม่เลียงเอาคำตอบชาวบ้านไปบอก
หกทุ่ม อากาศกลางหุบเขายิ่งหนาว แรงไฟจากขอนไม้ไม่พอ...นักรบสาวมาดมั่น...ในชุดทหารป่า หมวกติดดาว สะพายปืนยาว เดินจากความมืดในราวป่าเข้ามาสนทนา
เธอเป็นนักศึกษาแพทย์เชียงใหม่ปี 4 นี่คือภาพข่าวสำคัญ ผมขยับกล้องถ่ายรูป เธอส่ายหน้า
นักรบสาวอาวุธพร้อม นะเว้ยเฮ้ย! ในสภาพแวดล้อมนั้นใครจะไปกล้า
เธอหายไปพักใหญ่ กลับมาอีกที เสื้อแจ็กเกตเก่าคร่ำกลิ่นเหงื่อของใครคนหนึ่งถูกยื่นให้
“อยากถ่ายรูปก็ได้นะพี่” นี่คือไมตรีจิตยิ่งใหญ่ แต่คราวนี้ผมส่ายหน้าเสียเอง
ภาพนักรบสาวคงเป็นข่าวหน้าหนึ่ง ตีพิมพ์ซ้ำแล้วซ้ำเล่า...แล้วอนาคตทางการศึกษาของเธอเล่า
งานข่าวแม่เลียงคืบหน้า พ.ต.ท.บุญเลิศ เลิศปรีชา รมช.มหาดไทย ตัวแทนรัฐบาล บินมาถึงแม่เลียง รู้ว่าเหมืองผิดจริง สั่งถอนประทานบัตร ข่าวชุมนุมแม่เลียงจบลงด้วยดี
ถึงวันนี้ผ่านเลย 46 ปีมานาน ผมเพิ่งนึกถึงเธอ นักรบสาวคนนั้น...ป่านนี้เธอยังสบายดีอยู่ไหม...ถ้าสบายดี เรียนต่อจนเป็นหมอใหญ่หรือไม่...บอกข่าวมาถึงกันบ้าง.
กิเลน ประลองเชิง