โด่งดังไปทั่วโลก และกลายเป็นเมนูยอดฮิตขายดีของร้านอาหารไทยในต่างประเทศ หรือแม้แต่กระทั่งชาวต่างชาติที่เข้ามาเที่ยวในประเทศเรา ยังต้องสอดส่องมองหาเมนู "ก๋วยเตี๋ยวผัดไทย" ซึ่งก็แน่นอนว่ามีอยู่ทุกมุมเมืองจริงๆ แต่เอาเข้าจริงคนไทยอย่างเราๆ ก็ไม่รู้เหมือนกันว่า ก๋วยเตี๋ยวผัดไทย มันอร่อยกว่าเส้นใหญ่ผัดซีอิ๊ว หรือราดหน้าอย่างไร?
เมนูพิเศษ ต้นกำเนิดมาจาก จอมพล ป.พิบูลสงคราม
ว่ากันว่า "ผัดไทย" กับการจัดระเบียบชาติไทย ในสมัยจอมพล ป. พิบูลสงคราม อาศัยความเป็นรัฐบาลทหาร เข้ามาสร้างชาตินิยมให้คนไทยใช้เครื่องอุปโภคบริโภคที่กําเนิด หรือทําขึ้นในไทย และเนื่องจากขณะนั้นก๋วยเตี๋ยว อาหารของจีนกําลังเป็นที่นิยมเป็นอย่างมาก ในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 ซึ่งเศรษฐกิจโลกตกต่ำ โดยแป้งที่ทําเส้นก๋วยเตี๋ยว ทํามาจากข้าวหักจึงมีราคาถูก รัฐจึงกระตุ้นและส่งเสริมให้คนบริโภคก๋วยเตี๋ยวเป็นอาหาร เพื่อลดการบริโภคข้าวซึ่งมีราคาแพง
พร้อมกับความพยายามของรัฐ ในการดัดแปลงให้ก๋วยเตี๋ยวผัดไทยเป็นอาหารไทยอย่างเต็มตัว ถอดจากความเป็นจีนออกจากพื้นที่วัฒนธรรมไทย โดยส่วนผสมวัตถุดิบของผัดไทยมีราคาถูกหาง่าย จากการเพาะถั่วงอกกินเอง ได้โปรตีนจากไข่และกุ้งแห้ง ไม่มีเนื้อหมูเนื่องจากเศรษฐกิจตกตํ่าจากภาวะสงคราม จนต่อมาในปัจจุบันผัดไทย มีการเปลี่ยนแปลงสูตรตามยุคสมัยและรสนิยมผู้บริโภค เช่นนำกุ้งสด อาหารทะเล มาเป็นวัตถุดิบ หรือนำมาห่อไข่ ดัดแปลงเมนูผัดไทยในหลายรูปแบบหลากหลายของแต่ละท้องถิ่น
...
ร้านอาหารไทยในสหรัฐอเมริกา "ก๋วยเตี๋ยวผัดไทย" เมนูยอดฮิต ต่างชาตินิยมสั่ง
หลายรัฐในประเทศสหรัฐอเมริกา มักจะตั้งชื่อร้านอาหารของตัวเองว่า "padthai restaurant" เพราะเป็นชื่อที่คุ้นชินติดหูของคนต่างชาติ เจ้าของร้านอาหารไทยในเมืองบอสตัน ให้ข้อมูลกับเราว่า ผัดไทยเป็นเมนูที่ต้องสั่งกันทุกวัน และคนที่สั่งส่วนใหญ่จะเป็นชาวต่างชาติ เพราะคนไทยที่อาศัยในสหรัฐอเมริกาจะกินอาหารเมนูอื่นกันมากกว่า อาจจะเพราะผัดไทยเป็นอาหารที่ขึ้นชื่อ อร่อยและกินง่ายถูกปากชาวต่างชาติ ราคาตกอยู่ที่ประมาณจานละ 10 เหรียญดอลลาร์สหรัฐ หรือคิดเป็นเงินไทยประมาณ 300 บาท
"ส่วนเมนูอื่นๆ ที่ขายดีคือ ก๋วยเตี๋ยวผัดซีอิ๊ว และข้าวผัดหมู ข้าวผัดกุ้ง ฯลฯ พวกแกงก็จะมีเรสเคอรี่ กรีนเคอรี่ เยลโล่เคอรี่ แต่เมนูที่ผ่านมาทั้งหมดนี้ก็ไม่ได้ขายดีโดดเด่นเหมือนก๋วยเตี๋ยวผัดไทย เพราะนอกจากลูกค้าจะสั่งทานกันในร้านแล้ว ยังโทรมาสั่งให้ไปส่งถึงบ้านอีกด้วย เรียกได้ว่าวันๆ นึงขายเมนูผัดไทยได้มากถึง 100 กว่าออเดอร์ และคนที่สั่งรับประทานเป็นลูกค้าต่างชาติล้วนๆ ในส่วนที่ร้านจะขายอาหารเวียดนามกับอาหารไทยรวมกัน แต่ผัดไทย ก็ยังเป็นเมนูหลักที่ขายดีแซงหน้าเมนูอื่นๆ"
ลูกสาว จอมพล ป. พูดเอง "พ่อไม่รู้จักเมนู ก๋วยเตี๋ยวผัดไทย"
"ศิริพจน์ เหล่ามานะเจริญ" นักวิชาการอิสระ ด้านประวัติศาสตร์และโบราณคดี ให้ข้อมูลเบื้องลึกถึงเรื่องที่มาของก๋วยเตี๋ยวผัดไทย ว่า มันเป็นความเข้าใจผิดที่ต่อเนื่องกันมายาวนานมาก เพราะจอมพล ป. ไม่ได้เป็นคนคิดค้นชื่อผัดไทย หรือก๋วยเตี๋ยวผัดไทยแต่อย่างใด อันนี้ยืนยันได้จากลูกสาวของท่านเองที่อยู่ประเทศญี่ปุ่น ลูกสาวจอมพล ป. ซึ่งก็ยืนยันว่าพ่อไม่รู้เรื่องก๋วยเตี๋ยวผัดไทยมาก่อนเลย และไม่ได้คิดค้นชื่อแต่อย่างใด"
"น่าจะเป็นเรื่องเข้าใจผิดที่ต่างก็ตีความกันไปเอง เนื่องจากเมื่อสงครามโลกครั้งที่ 2 มีความเชื่อกันว่าประเทศชาติจะแข็งแรงได้ คนในชาติต้องแข็งแรงด้วย การทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ จึงเป็นเรื่องสำคัญมาก ซึ่งทั้งหมดนี้ได้ไปเอาความคิดของชาวต่างชาติมาปฏิบัติ จากนั้นมา เมื่อวันที่ 7 พ.ย. 2485 จอมพล ป. จึงออกมากล่าวกับประชาชน พูดเชิญชวนให้คนไทยกินก๋วยเตี๋ยว พร้อมกับเชื่อมโยงด้านเศรษฐกิจซึ่งจะหมุนเวียนในไทย สู่ชาวไร่ชาวนา ซึ่งแน่นอนว่า ไม่ได้เกี่ยวกับก๋วยเตี๋ยวผัดไทย และตัวจอมพล ป. เอง ก็น่าจะไม่รู้จักก๋วยเตี๋ยวผัดไทยด้วยซ้ำไป"
"ศิริพจน์ เหล่ามานะเจริญ" บอกด้วยว่า เมนูผัดเส้นก๋วยเตี๋ยว ปรากฏขึ้นครั้งแรกในนิตยสารแม่ครัวหัวป่า เมื่อปี 2454 และเป็นนิตยสารเล่มแรกที่ออกวางจำหน่าย พร้อมได้ระบุข้อมูลอาหารเมนู "ผัดเส้นก๋วยเตี๋ยว" รวมทั้งส่วนผสมต่างๆ ที่คล้ายๆ ผัดไทย แต่ในวันนั้นก็ยังไม่ได้เรียกว่าก๋วยเตี๋ยวผัดไทย น่าจะค่อยๆ เรียกต่อๆ เพี้ยนกันมาเรื่อยๆ กระทั่งกลายเป็นก๋วยเตี๋ยวผัดไทยในที่สุด ซึ่งยืนยันได้ว่า ไม่ได้มีต้นกำเนิดจากจอมพล ป. อย่างที่นำมาเผยแพร่ต่อๆ กัน
...
"หรือจะเอาให้ชัด ลองไปอ่านเรื่อง สี่แผ่นดิน ดู ตัวละครที่ชื่อเจ๊กเสวี เป็นสามีของประไพ ลูกแม่พลอย มีรายละเอียดการพูดถึงเรื่องราวของเรื่องขายก๋วยเตี๋ยว แต่ในบทไม่มีใครเอ่ยถึงก๋วยเตี๋ยวผัดไทยแม้แต่คำเดียว"